luận văn hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên Ngân sách nhà nước qua Kho bạc nhà nước
Tính cấp thiết của đề tài (luận văn hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên Ngân sách nhà nước qua Kho bạc nhà nước)
Hội nhập kinh tế thế giới là một tiến trình quan trọng trên con đường phát triển kinh tế của Việt Nam, mở ra thời kỳ mới với những vận hội mới cho đất nước. Hệ thống tài chính quốc gia là một trong những khâu quan trọng nhất để nền kinh tế có thể hội nhập thành công và Ngân sách nhà nước đóng vai trò đặc biệt giúp nhà nước thực hiện tốt chức năng của mình.
Những năm qua công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua kho bạc nhà nước nói chung và kho bạc nhà nước Hội An nói riêng đã có những chuyển biến tích cực, công tác kiểm soát chi thường xuyên đã từng bước được hoàn thiện, ngày một chặt chẽ và đúng mục đích hơn cả về quy mô và chất lượng. Kết quả thực hiện cơ chế kiểm soát chi đã góp phần quan trọng trong việc sử dụng ngân sách nhà nước ngày càng hiệu quả hơn.
Thực hiện là vai trò cơ quan quản lý quỹ ngân sách nhà nước, thời gian qua KBNN Hội An đã thực hiện tốt vai trò của mình tiết kiệm cho ngân sách hàng tỷ đồng từ việc phát hiện và từ chối thanh toán những khoản chi thường xuyên không đúng chế độ, mục đích được giao. Tuy nhiên đứng trước yêu cầu cải cách hành chính giai đoạn 2016 – 2020 và do sự đa dạng của các khoản chi và sự thay đổi liên tục của cơ chế kiểm soát cũng như áp lực của cải cách hành chính nên công tác kiểm soát chi thường xuyên vẫn còn những tồn tại, hạn chế, bất cập như: Công tác KSC thường xuyên NSNN qua KBNN Hội An chưa hiệu quả, vẫn còn tình trạng lãng phí ngân sách Nhà nước; việc phân công nhiệm vụ KSC thường xuyên NSNN còn bất cập chưa tạo điều kiện tốt nhất cho khách hàng; Lộ trình cải cách hành chính còn chậm chạp chưa đáp ứng được yêu cầu cải cách hành chính của Nhà nước.
Xuất phát từ những khoảng trống nghiên cứu và các lý do nói trên, học viên đã lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên Ngân sách nhà nước qua Kho bạc nhà nước Hội An” làm đề tài luận văn tốt nghiệp nhằm tổng hợp cơ sở lý luận, phân tích thực trạng và kiến nghị một số giải pháp nhằm giải quyết một số hạn chế còn tồn tại, góp phần đạt được những mục tiêu trong công tác kiểm soát chi thường xuyên mà KBNN đã đề ra.
Mục tiêu của đề tài (luận văn hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên Ngân sách nhà nước qua Kho bạc nhà nước)
2.1. Mục tiêu chung
Trên cơ sở nghiên cứu các vấn đề lý luận về kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN, đề tài sẽ tiến hành phân tích thực trạng công tác kiểm soát chi thường xuyên qua KBNN Hội An, qua đó rút ra những đánh giá về những kết quả, hạn chế, đồng thời nghiên cứu đề xuất các kiến nghị để hoàn thiện hoạt động kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN Hội An.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu (luận văn hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên Ngân sách nhà nước qua Kho bạc nhà nước)
– Hệ thống hóa lý luận cơ bản về hoạt động KSC thường xuyên NSNN qua KBNN Hội An
– Phân tích, nghiên cứu về thực trạng hoạt động KSC thường xuyên NSNN qua KBNN Hội An, đưa ra nhận định những ưu điểm, hạn chế, tồn tại và nguyên nhân trong hoạt động KSC thường xuyên NSNN.
– Trên cơ sở phân tích, nghiên cứu đề xuất những giải pháp, khuyến nghị nhằm hoàn thiện hoạt động KSC thường xuyên NSNN qua KBNN Hội An.
2.3. Câu hỏi nghiên cứu (luận văn hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên Ngân sách nhà nước qua Kho bạc nhà nước)
Từ mục tiêu trên luận văn sẽ giải quyết các câu hỏi được đặt ra như sau:
– Hoạt động KSC thường xuyên NSNN qua KBNN bao gồm những nội dung gì? Kết quả của hoạt động này được đánh giá trên những tiêu chí nào?
– Thực trạng công tác KSC thường xuyên NSNN qua KBNN Hội An trong thời gian qua diễn biến như thế nào? Những hạn chế nào là chủ yếu cần khắc phục và nguyên nhân của hạn chế đó?
– Cần triển khai những giải pháp chủ yếu gì để hoàn thiện công tác KSC thường xuyên qua KBNN Hội An?
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu(luận văn hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên Ngân sách nhà nước qua Kho bạc nhà nước)
3.1. Đối tượng nghiên cứu luận văn (luận văn hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên Ngân sách nhà nước qua Kho bạc nhà nước)
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến công tác quản lý chi thường xuyên NSNN qua Kho bạc tại Thành phố Hội An.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
+ Về nội dung: KSC thường xuyên có thể liên quan đến nhiều chủ thể khác như Sở tài chính, kho bạc nhà nước. Nhưng tác giả chỉ thực hiện nghiên cứu KSC thường xuyên thuộc chức năng của KBNN nói chung và KBNN Hội An nói riêng.
+ Về không gian: KBNN Hội An
+ Về thời gian nghiên cứu: thời gian khảo sát, đánh giá thực trạng chỉ giới hạn từ năm 2017 – 2019, giải pháp đến 2025
Phương pháp điều tra, thu thập: Luận văn sử dụng nguồn số liệu thứ cấp được thu thập từ các nguồn:
– Số liệu báo cáo tổng hợp hay chi tiết trong hoạt động KSC NSNN qua Kho bạc nhà nước Hội An.
– Các văn bản, báo cáo và nguồn số liệu thống kê
– Các tư liệu về hoạt động KSC thường xuyên NSNN qua KBNN đã được đăng tải trên các sách báo, tạp chí, các báo cáo tổng kết, các bài viết của các nhà khoa học, các chuyên gia kinh tế, các tài liệu đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng
Phương pháp xử lý, tổng hợp dữ liệu: sử dụng để thống kê mô tả các dữ liệu đã được điều tra, thu thập
Phương pháp phân tích: Sử dụng để so sánh giữa các tài liệu (về không gian và thời gian) và thực trạng hoạt động KSC thường xuyên NSNN qua KBNN qua các năm, so sánh các chỉ số qua các năm, so sánh chéo với các kết quả nghiên cứu từ đó rút ra được những kinh nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả trong hoạt động KSC thường xuyên NSNN qua KBNN Hội An
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo; Luận văn được trình bày trong 3 chương, cụ thể như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận về KSC thường xuyên NSNN qua KBNN cấp Huyện
Chương 2: Thực trạng hoạt động KSC thường xuyên NSNN qua KBNN Hội An
Chương 3: Giải pháp – nhằm hoàn thiện hoạt động KSC thường xuyên NSNN qua KBNN Hội An
- Tổng quan tài liệu nghiên cứu
luận văn hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên Ngân sách nhà nước qua Kho bạc nhà nướcD:\TÀI LIỆU LV HOÀN THÀNH\ĐÃ HOÀN THÀNH ALL\Documents\DUY TÂN\ĐÃ XONG\KHO BẠC HỘI AN\BÍCH THOA 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của chi thường xuyên ngân sách nhà nước
- Khái niệm chi thường xuyên NSNN qua Kho bạc
Theo Luật NSNN năm 2015. “Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”.
Chi ngân sách nhà nước bao gồm: Chi đầu tư phát triển; chi dự trữ quốc gia; chi thường xuyên; chi trả nợ lãi; chi viện trợ; các khoản chi khác theo quy định của pháp luật.
“Chi thường xuyên là nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước nhằm đảm bảo hoạt động của bộ máy nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, hỗ trợ hoạt động của các tổ chức khác và thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên của Nhà nước về phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh” [14, Tr 2].
- b. Đặc điểm của chi thường xuyên NSNN qua Kho bạc
– Nội dung của chi thường xuyên NSNN qua Kho bạc được xét theo lĩnh vực chi và xét theo nội dung kinh tế của các khoản chi thường xuyên.
– Luôn gắn với quyền lực nhà nước, có tính pháp lý cao.
– Các khoản chi thường xuyên NSNN qua Kho bạc có tính ổn định và không hoàn trả trực tiếp. Nguồn lực tài chính trang trải cho các khoản chi thường xuyên được phân bổ tương đối đều giữa các quý trong năm, giữa các tháng trong quý và giữa các năm trong kỳ kế hoạch.
– Phạm vi, mức độ chi thường xuyên gắn với cơ cấu, tổ chức và sự lựa chọn của Nhà nước trong việc cung ứng các hàng hóa công. Phạm vi và mức độ chi thường xuyên NSNN qua Kho bạc gắn liền với cơ cấu tổ chức bộ máy Nhà nước và việc thực hiện các chính sách kinh tế, chính trị, xã hội của Nhà nước trong từng thời kỳ, vì phần lớn các khoản chi thường xuyên nhằm duy trì hoạt động bình thường, hiệu quả của bộ máy quản lý Nhà nước.
– Xét theo cơ cấu chi ở từng niên độ và mục đích cuối cùng của vốn cấp phát thì chi thường xuyên cho các hoạt động sự nghiệp có hiệu lực tác động trong thời gian ngắn và mang tính tiêu dùng xã hội.
– Các chính sách, chế độ về chi thường xuyên cho cơ quan nhà nước chậm thay đổi và có nguy cơ tụt hậu so với nhu cầu thực tiễn. Hiệu quả của chi thường xuyên không thể đánh giá, xác định cụ thể như chi cho đầu tư phát triển. Hiệu quả của nó không đơn thuần về mặt kinh tế mà được thể hiện qua sự ổn định chính trị, xã hội từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước.
luận văn quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại Thành phố 1.1.2. Khái niệm quản lý chi thường xuyên NSNN qua Kho bạc (luận văn hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên Ngân sách nhà nước qua Kho bạc nhà nước)
“Chi thường xuyên là nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước nhằm đảm bảo hoạt động của bộ máy nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, hỗ trợ hoạt động của các tổ chức khác và thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên của Nhà nước về phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh” [14].
“Quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý bằng một hệ thống phương pháp nhằm thay đổi trạng thái của đối tượng quản lý, tiếp cận đến mục tiêu cuối cùng phục vụ cho lợi ích của con người, quản lý là hoạt động có mục đích của chủ thể tuân theo những nguyên tắc nhất định và là quá trình thực hiện đồng thời hàng loạt các chức nằng liên kết hữu cơ với nhau từ dự đoán, kế hoạch hoá, tổ chức thực hiện, động viên phối hợp, điều chỉnh, hạch toán, kiểm tra.
Quản lý chi thường xuyên từ NSNN là việc sử dụng những công cụ, biện pháp tổng hợp để tập trung một phần nguồn tài chính, hình thành quỹ ngân sách của địa phương (theo các chức năng thẩm quyền của địa phương được phân định theo các quy định của pháp luật) và thực hiện phân phối, sử dụng quỹ đó một cách hợp lý, có hiệu quả nhằm thực hiện các yêu cầu của Nhà nước giao cho địa phương; đạt được những mục tiêu KT-XH của địa phương.”[3].
Đối tượng của quản lý chi thường xuyên NSNN qua Kho bạc: “Quản lý chi thường xuyên NSNN qua Kho bạc là quá trình các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền sử dụng hệ thống các biện pháp tác động vào hoạt động chi thường xuyên NSNN qua Kho bạc, đảm bảo cho các khoản chi thường xuyên được sử dụng đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả”.
Ở đây, chủ thể quản lý chi thường xuyên NSNN qua Kho bạc là các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền đối với lĩnh vực chi NSNN (ở Trung ương là Quốc hội, Chính phủ, Bộ Tài chính, Kho bạc nhà nước… Ở địa phương là HĐND, UBND, cơ quan tài chính, KBNN…) và các đơn vị sử dụng ngân sách (cơ quan nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập sử dụng ngân sách).
Đối tượng quản lý là hoạt động chi thường xuyên NSNN qua Kho bạc, hoạt động đó bao gồm việc lập, phân bổ dự toán; chấp hành dự toán; kiểm tra, kiểm soát, thanh toán, quyết toán các khoản chi thường xuyên ngân sách.
Công cụ quản lý chi thường xuyên NSNN qua Kho bạc là các chế độ, chính sách; các tiêu chuẩn, định mức do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành tác động lên đối tượng và chủ thể quản lý nhằm đạt được mục tiêu quản lý chi thường xuyên NS.
“Quản lý chi thường xuyên NSNN qua Kho bạc phải được thực hiện ở tất cả các khâu của chu trình ngân sách (từ Lập dự toán ngân sách, Chấp hành ngân sách và Quyết toán ngân sách); phải đảm bảo tính thống nhất trong thực hiện trong hệ thống ngân sách các cấp; phải đảm bảo tính cân đối của ngân sách; phải quản lý rành mạch, công khai để mọi đối tượng biết trong suốt chu trình ngân sách và phải được áp dụng cho tất cả các cơ quan tham gia vào chu trình ngân sách (cả ở cơ quan quản lý và cơ quan, đối tượng thụ hưởng), tạo tiền đề cho mọi đối tượng có thể nhìn nhận được hiệu quả các chương trình hành động của Chính quyền địa phương trên cơ sở các chính sách tài chính quốc gia” [3].
– Sự tác động của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý thông qua việc thực hiện các chức năng quản lý nhằm đạt được các mục tiêu cơ bản của quản lý chi thường xuyên NS. Đó là mục tiêu sử dụng NS một cách hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả cho phát triển ổn định kinh tế – xã hội…
1.1.3. Nguyên tắc của quản lý chi thường xuyên NSNN qua Kho bạc
– “Nguyên tắc quản lý theo dự toán: Hoạt động của NSNN, đặc biệt là cơ cấu thu, chi của NSNN phụ thuộc vào quyền phán quyết của cơ quan quyền lực nhà nước. Do vậy, mọi khoản chi từ NSNN chỉ có thế trở thành hiện thực khi và chỉ khi các khoản chi đó nằm trong cơ cấu chi theo dự toán đã được cơ quan quyền lực nhà nước xét duyệt và thông qua.
Phạm vi của chi NSNN rất đa dạng, liên quan đến nhiều loại hình đơn vị thuộc nhiều lĩnh vực hoạt động khác nhau. Mức chi cho mỗi hoạt động được xác định theo đối tượng riêng, định mức riêng và ngay giữa các cơ quan trong cùng một lĩnh vực hoạt động nhưng hoạt động của khác nhau, điều kiện về trang bị cơ s ở vật chất khác nhau, quy mô và tính chất hoạt động khác nhau sẽ dẫn đến các mức chi từ NSNN cho mỗi cơ quan là khác nhau.
Quản lý theo dự toán mới đảm bảo được yêu cầu cân đối của NSNN, tạo điều kiện thuận lợi cho việc điều hành NSNN; hạn chế tính tuỳ tiện trong quản lý và sử dụng kinh phí ngân sách tại các đơn vị dự toán” [11].
– “Nguyên tắc tiết kiệm hiệu quả: Nguyên tắc này đòi hỏi bảo đảm với chi phí thấp nhất sẽ phải thu được lợi ích lớn nhất. Trong quản lý chi thường xuyên ngân sách, nguyên tắc tiết kiệm và hiệu quả đòi hỏi việc chi một đồng ngân sách phải tạo ra lợi ích lớn nhất có thế.
Tiết kiệm không đồng nghĩa với hạn chế chi tiêu, tiết kiệm là sự chi tiêu hợp lý. Đó là chi đúng lúc, đúng chỗ, đúng mức, đảm bảo đáp ứng đầy đủ, kịp thời các nhiệm vụ chi thường xuyên ngân sách. Chi tiêu hợp lý sẽ tạo ra tác động lớn đối với sự phát triển kinh tế – xã hội. Hiệu quả được xác định bằng kết quả so với chi phí đã bỏ ra. Chi tiêu hợp lý sẽ bảo đảm ngân sách được sử dụng có hiệu quả chi tiêu càng hợp lý, ngân sách được sử dụng càng hiệu quả cao. Hiệu quả của chi tiêu ngân sách phải được xét trên nhiều mặt, hiệu quả kinh tế, xã hội, chính trị…; hiệu quả trước mắt và hiệu quả lâu dài. Chi tiêu ngân sách không tiết kiệm, hiệu quả không chỉ gây lãng phí ngân sách, lãng phí nguồn lực mà còn tạo ra những hệ lụy cho nền kinh tế.
Nguyên tắc tiết kiệm và hiệu quả cũng phải được quán triệt trong các khâu của quá trình chi thường xuyên ngân sách. Để chi thường xuyên ngân sách tiết kiệm, hiệu quả, quản lý chi thường xuyên ngân sách phải bảo đảm xác định được đúng đối tượng chi, thứ tự ưu tiên các khoản chi, tiêu chí, định mức, cơ cấu phân bổ ngân sách cho chi thường xuyên hợp lý” [5].
– Nguyên tắc chi trực tiếp qua kho bạc nhà nước: Một trong những chức năng quan trọng của Kho bạc nhà nước là quản lý quỹ NSNN. Vì vậy, Kho bạc nhà nước có trách nhiệm phải kiểm soát chặt chẽ mọi khoản chi thường xuyên ngân sách nhà nước, đặc biệt là các khoản chi thường xuyên.
1.1.4. Vai trò của quản lý chi thường xuyên NSNN qua Kho bạc
“Chi thường xuyên trong chi ngân sách Nhà nước các cấp luôn tồn tại nhiều áp lực bởi ngành nào, lĩnh vực nào cũng quan trọng và đòi hỏi nguồn ngân sách cấp đúng hạn nhằm triển khai hiệu quả nhiệm vụ được giao. Việc quản lý tốt chi thường xuyên công bằng, công tâm, đúng đối tượng luôn là đòi hỏi cấp thiết. Mặt khác, nó còn là động lực quan trọng thúc đẩy cả hệ thống chính trị và các cơ quan chuyên môn vận hành trơn tru, đạt hiệu suất cao nhất, đóng góp tích cực vào quản lý xã hội, phát triển kinh tế-xã hội tăng trưởng theo đúng kế hoạch đề ra. Quản lý tốt các khoản chi thường xuyên là hướng tới mục tiêu đảm bảo yêu cầu tiết kiệm và hiệu quả, từ đó sẽ tạo nhiều nguồn lực hơn để đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế – xã hội phục vụ sản xuất của nhân dân, tạo tiền đề cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Quản lý chi thường xuyên có hiệu quả cũng sẽ tạo ra một nền tài chính lành mạnh, hạn chế tiêu cực, tham ô, lãng phí ngân sách, tiền của nhân dân.
– Thứ nhất, quản lý chi thường xuyên có tác động trực tiếp đến việc thực hiện các chức năng của Nhà nước, là một trong những nhân tố có ý nghĩa quyết định đến chất lượng, hiệu quả của bộ máy quản lý Nhà nước. Do đó, quản lý tốt chi thường xuyên NSNN qua Kho bạc sẽ góp phần đảm bảo mục tiêu ổn định chính trị, phát triển kinh tế – xã hội trên địa bàn. Quản lý có hiệu quả các khoản chi của NSNN sẽ có sự tác động tích cực đến đời sống kinh tế – xã hội, đảm bảo mục tiêu phát triển đã đề ra.
– Thứ hai, quản lý và sử dụng các khoản chi thường xuyên nhằm tăng hiệu quả sử dụng vốn NSNN, đảm bảo tiết kiệm, có hiệu quả, đúng mục tiêu nhiệm vụ đã đề ra. Quản lý các khoản chi thường xuyên sẽ tránh được tình trạng chi dàn trải, kém hiệu quả, chưa thực sự cấp thiết và đặc biệt là giảm thiểu tình trạng thất thoát nguồn vốn NSNN.
– Thứ ba, quản lý chi thường xuyên giúp điều tiết thu nhập dân cư thực hiện công bằng xã hội. Qua công tác quản lý đề xuất phương án chi thường xuyên thực hiện các chính sách an sinh xã hội để giảm bớt sự phân hóa giàu nghèo từ đó công bằng xã hội được cải thiện.
– Thứ tư, quản lý chi thường xuyên có vai trò điều tiết giá cả, chống suy thoái và chống lạm phát, điều tiết nền kinh tế vĩ mô, duy trì sự ổn định của môi trường kinh tế.
– Thứ năm, quản lý chi thường xuyên là công cụ ổn định chính trị, xã hội, quốc phòng an ninh. Thông qua quản lý chi thường xuyên, Nhà nước thực hiện các chính sách xã hội, đảm bảo ổn định, trật tự an toàn xã hội và an ninh quốc phòng” [19].
