Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh các trường THPT trên địa bàn huyện Duy Xuyên tỉnh Quảng Nam
Sự phát triển kinh tế – xã hội đặt ra yêu cầu nền giáo dục Việt Nam phải tạo ra lớp người lao động mới có khả năng làm chủ được khoa học – công nghệ hiện đại. Hướng nghiệp trong giáo dục, với bản chất là hệ thống các biện pháp tiến hành trong và ngoài nhà trường để giúp học sinh phổ thông có kiến thức về nghề nghiệp và có khả năng lựa chọn về nghề nghiệp trên cơ sở kết hợp nguyện vọng, sở trường của cá nhân với nhu cầu sử dụng lao động của xã hội, đóng vai trò quan trọng trong quá trình đạt được mục tiêu đó.
Các biện pháp hướng nghiệp cho học sinh phổ thông dựa trên cơ sở tâm lí học, sinh lí học, giáo dục học, xã hội học và nhiều khoa học khác để giúp học sinh lựa chọn nghề phù hợp với nhu cầu xã hội, đồng thời thỏa mãn tối đa nguyện vọng và sự phù hợp với năng lực, sở trường và các đặc điểm tâm lí của cá nhân để họ có thể phát triển tới đỉnh cao trong nghề nghiệp, cống hiến được nhiều cho xã hội cũng như tạo dựng được cuộc sống tốt đẹp cho bản thân.
Những năm vừa qua, giáo dục hướng nghiệp và công tác phân luồng học sinh sau trung học đã được quan tâm và đạt được những kết quả ban đầu. Hệ thống các văn bản về giáo dục hướng nghiệp và công tác phân luồng học sinh sau trung học đã được ban hành; hệ thống cơ sở giáo dục kỹ thuật tổng hợp, hướng nghiệp, dạy nghề đã được quan tâm đầu tư phát triển, thể hiện ở những thành quả đã đạt được về quy hoạch mạng lưới và xây dựng các trung tâm, từng bước phát triển đội ngũ cán bộ quản lí và giáo viên, đầu tư kinh phí cho xây dựng và mua sắm trang thiết bị phục vụ giáo dục hướng nghiệp và công tác phân luồng học sinh sau trung học.
Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, giáo dục hướng nghiệp và công tác phân luồng học sinh sau trung học chưa được sự quan tâm đúng mức và kết quả còn hạn chế. Đại bộ phận học sinh sau khi học xong THCS vẫn tìm cách vào THPT, học xong THPT tất cả mọi học sinh đều tìm cách thi và được vào học đại học hay cao đẳng trước khi suy nghĩ xem mình sẽ học gì. Chỉ một bộ phận học sinh không đủ khả năng vào được đại học hay cao đẳng mới nghĩ đến chọn lấy một trường dạy nghề để vào học.
Xuất phát từ những lý do nêu trên, đề tài “ Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh các trường THPT trên địa bàn huyện Duy Xuyên tỉnh Quảng Nam” được lựa chọn để nghiên cứu nhằm góp phần nâng cao chất lượng quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp tại các trường THPT trên địa bàn huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.
Xây dựng luận cứ khoa học và các giải pháp triển khai hệ thống quản lí GDHN ở các trường THPT góp phần bảo đảm và từng bước nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực, đáp ứng nhu cầu tuyển dụng của thị trường lao động khu vực cả nước và địa phương. Từ những phân tích lý luận và thực tiễn về quản lí GDHN nhằm định hướng, đề xuất những giải pháp quản lí GDHN cho học sinh các trường THPT trên địa bàn huyện Duy Xuyên tỉnh Quảng Nam
3. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở các trường THPT
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh các trường THPT huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.
– Giới hạn phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh các trường THPT.
– Giới hạn đối tượng khảo sát: 4 trường THPT tại Duy Xuyên gồm các trường: THPT Lê Hồng Phong, THPT Nguyễn Hiền, THPT Sào Nam, THPT Hồ Nghinh với 1200 học sinh, 112 giáo viên, 1200 phụ huynh và 8 cán bộ quản lí.
– Thời gian nghiên cứu: thực hiện khảo sát trong giai đoạn 2019-2021 đề xuất biện pháp cho giai đoạn 2021-2025.
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT hiện nay.
5.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng GDHN và quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở các trường THPT trên địa bàn huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam hiện nay.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở các trường THPT trên địa bàn huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam hiện nay.
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Đề tài sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp lý thuyết để xây dựng cơ sở lý luận có liên quan đến đề tài. Phương pháp phân loại hệ thống hóa lý thuyết và phương pháp chứng minh để chứng minh giả thuyết khoa học.
6.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
6.2.1.Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
6.2.2. Phương pháp phỏng vấn
6.2.3.Phương pháp xử lí dữ liệu
7. Ý nghĩa khoa học của đề tài
7.1. Ý nghĩa lí luận: Luận văn góp phần làm làm sáng tỏ cơ sở lý luận của vấn đề quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông.
7.2. Ý nghĩa thực tiễn: Làm sáng tỏ thực trạng của vấn đề nghiên cứu, đồng thời đúc rút kinh nghiệm, đề xuất một số biện pháp cụ thể, có tính khả thi trong quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông nhằm nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục hướng nghiệp của các trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Duy Xuyên tỉnh Quảng Nam. Đề tài còn có thể áp dụng cho các trường trung học phổ thông trên địa bàn khác có cùng điều kiện.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn gồm 3 chương:
+ Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh Trung học phổ thông.
+ Chương 2: Thực trạng quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở các trường THPT huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.
+ Chương 3: Biện pháp quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở các trường THPT huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Về tổ chức hoạt động giáo dục hướng nghiệp
1.1.2. Về tổ chức hoạt động hướng nghiệp cho học sinh THPT
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
Khái niệm quản lý là một khái niệm rộng, trên cơ sở cách tiếp cận khác nhau mà được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau. Với cách tiếp cận quản lý là tổ chức của con người, hoạt động của con người, có thể hiểu khái niệm quản lý như sau:
Quản lý là sự tác động có tổ chức, có mục đích của chủ thể quản lý (người quản lý) theo kế hoạch chủ động và phù hợp với quy luật khách quan tới khách thể quản lý (người bị quản lý) nhằm đạt được mục tiêu đề ra.
Quản lý giáo dục được hiểu là sự tác động của chủ thể quản lý đến khách thể, đối tượng quản lý trong hoạt động gáo dục. Quản lý giáo dục là một dạng quản lý xã hội trong đó diễn ra quá trình tiến hành những hoạt động khai thác, lựa chọn, tổ chức và thực hiện các nguồn lực; các tác động của chủ thể quản lý theo kế hoạch chủ động và phù hợp với quy luật khách quan để gây ảnh hưởng đến đối tượng quản lý được thực hiện trong lĩnh vực giáo dục, nhằm tạo ra sự thay đổi hay tạo ra hiệu quả cần thiết vì sự tồn tại, sự ổn định và phát triển của giáo dục trong việc đáp ứng các yêu cầu mà xã hội đặt ra đối với giáo dục.
1.2.3. Hướng nghiệp
Hướng nghiệp trong giáo dục là hệ thống các biện pháp tiến hành trong và ngoài nhà trường để giúp HS có kiến thức về nghề nghiệp và có khả năng lựa chọn nghề nghiệp trên cơ sở kết hợp nguyện vọng, sở trường của cá nhân với nhu cầu sử dụng lao động của xã hội” (Điều 3- Nghị định 75/2006/NĐ-CP Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều Luật Giáo dục).
1.2.4. Quản lí hoạt động hướng nghiệp theo hướng trải nghiệm
– Hoạt động giáo dục HNTN thông qua nghề PT và lao động sản xuất
– Hướng nghiệp trải nghiệm qua các hoạt động ngoại khóa tham quan
1.3. Lý luận về hướng nghiệp và giáo dục hướng nghiệp
1.3.1. Mục tiêu giáo dục hướng nghiệp
Mục đích của việc hướng nghiệp THPT là hình thành khả năng tự chủ trong cách lựa chọn trường học, ngành học và nghề nghiệp của học sinh.
Giáo dục hướng nghiệp dành cho học sinh phổ thông nhằm mục đích giúp cho các bạn học sinh có sự chủ động trong sự lựa chọn nghề nghiệp. Giúp định hướng khi chọn nghề dựa trên sự hiểu biết về nhu cầu thị trường lao động cũng như năng lực, sở trường của bản thân.
1.3.2. Tầm quan trọng của hướng nghiệp
Công tác hướng nghiệp cho thế hệ trẻ có tầm quan trọng đặc biệt không chỉ cho tương lai các em mà còn tác động đên gia đình và xã hội
1.3.3. Nội dung giáo dục hướng nghiệp
– Tổ chức cho học sinh làm quen với các ngành nghề trong nền kinh tế hiện nay, đặc biệt với các nghề phổ biến.
– Tổ chức các hoạt động giáo dục nghề cho học sinh THPT nhằm giúp các em có ý thức chọn nghề.
– Tư vấn lựa chọn ngành nghề cho học sinh THPT.
– Giúp học sinh xác định đúng nhân cách của mình để giúp các em chọn được 1 nghề phù hợp.
– Giáo dục học sinh luôn có thái độ lao động đúng đối với mọi ngành nghề.
1.3.4. Hình thức, phương pháp giáo dục hướng nghiệp
a) Coi trọng tính giáo dục của công tác hướng nghiệp
b) Quán triệt quan điểm hoạt động trong tổ chức hoạt động Giáo dục hướng nghiệp nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh
c) Giáo dục học sinh tạo ra sự phù hợp nghề trên cơ sở tự rèn luyện, tu dưỡng và tự học
d) Gắn các buổi giáo dục hướng nghiệp với thực tiễn sản xuất
1.3.5. Các điều kiện hỗ trợ tổ chức giáo dục hướng nghiệp
1.3.5.1. Cơ sở vật chất
– Sách giáo viên.
– Tài liệu tham khảo, nguồn thông tin, tư liệu cho nội dung hoạt động Giáo dục hướng nghiệp cần được bổ sung thường xuyên.
– Đồ dùng để trình diễn, hướng dẫn
– Đồ dùng để phục vụ hoạt động tập thể: loa đài, ampli; bộ lều trại.
– Đồ dùng để thực hành
– Đồ dùng khác phù hợp với chủ đề hoạt động cụ thể.
– Ngoài ra, cần có sự hỗ trợ của các nguồn lực ngoài nhà trường cho hoạt động
1.3.5.2. Các lực lượng tham gia giáo dục hướng nghiệp
Cán bộ quản lý
Giáo viên chủ nhiệm, giáo viên nghề, giáo viên bộ môn, giáo viên làm công tác giáo dục hướng nghiệp
Ban tư vấn hướng nghiệp, đoàn thanh niên
Hội cha mẹ học sinh, hội khuyến học
Học sinh cũ, sinh viên
Người thành đạt, các chuyên gia, nhà quản lý kinh tế, quản lý doanh nghiệp
Lực lượng của các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp
1.3 .6. Kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục hướng nghiệp
Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh trong hoạt động Giáo dục hướng nghiệp được thực hiện theo các tiêu chí về kiến thức, kĩ năng và thái độ.
1.4. Quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT
1.4.1. Quản lí mục tiêu hoạt động giáo dục hướng nghiệp
1.4.2. Quản lí nội dung hoạt động giáo dục hướng nghiệp
1.4.3. Quản lí các hình thức, phương pháp hoạt động giáo dục hướng nghiệp
1.4.4. Quản lí các điều kiện hỗ trợ tổ chức hoạt động giáo dục hướng nghiệp
1.4.5. Quản lí công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục hướng nghiệp
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giáo dục hướng nghiệp
1.5.3. Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG THPT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN DUY XUYÊN TỈNH QUẢNG NAM
2.1. Khái quát về quá trình điều tra, khảo sát thực trạng
Quá trình khảo sát nhằm tìm hiểu thực trạng quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam, từ đó đề xuất biện pháp nâng cao chất lượng quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở các nhà trường.
+ Giáo viên : Khảo sát 112 giáo viên/04 trường
+ Cán bộ quản lý: Khảo sát 8 HT, PHT/04 trường
+ Học sinh: Khảo sát toàn bộ 1200 HS /04 trường
+ Số lượng PHHS tham gia khảo sát được chọn ngẫu nhiên phân tầng tại 04 trường là 1200 người (mỗi trường 300 PHHS).
– Khảo sát công tác hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT đối với cán bộ quản lí, giáo viên, học sinh ở các trường THPT huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.
– Khảo sát công tác quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT đối với CBQL phụ trách công tác GDHN của các trường THPT huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.
– Khảo sát điều kiện phục vụ việc triển khai hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở các trường THPT huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.
– Phương pháp điều tra
– Phương pháp phỏng vấn
Việc khảo sát thực trạng hoạt động GDHN cho HS các trường THPT huyện Duy Xuyên được thực hiện từ năm học 2019-2020 đến 2020-2021.
Từ kết quả thu được từ phiếu khảo sát, sử dụng các công thức thống kê toán học để phân tích, so sánh. Xây dựng các sơ đồ, bảng phục vụ cho nghiên cứu, từ đó viết báo cáo kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động GDHN cho HS ở các trường THPT trên địa bàn huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.
2.2. Khái quát về tình hình kinh tế-xã hội và Giáo dục-Đào tạo của huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam
2.2.1. Vị trí địa lí, điều kiện kinh tế-xã hội của huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam
2.2.2. Tình hình Giáo dục và Đào tạo của huyện Duy Xuyên
2.3. Thực trạng hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam
2.3.1. Thực trạng về nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lí, giáo viên, học sinh đối với hoạt động giáo dục hướng nghiệp
Thực trạng nhận thức và hoạt động của cán bộ và giáo viên về giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên: Kết quả khảo sát ở các trường trung học phổ thông của huyện Duy Xuyên cho thấy đại đa số giáo viên đã quan tâm đến giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.
Thực trạng nhận thức và hoạt động của cán bộ và giáo viên về quản lý giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở các trung học phổ thông huyện Duy Xuyên: Qua quan sát, tìm hiểu cho thấy một số cán bộ, giáo viên chưa nắm được nội dung, các khâu, các bước của quá trình quản lý. Do đó, một số cán bộ, giáo viên trong quản lý giáo dục hướng nghiệp cho học sinh còn mang tính chủ quan, thiếu cơ sở khoa học.
Thực trạng nhận thức của học sinh trung học phổ thông huyện Duy Xuyên về giáo dục hướng nghiệp: Kết quả khảo sát cho thấy đại đa số học sinh đều quan tâm đến lựa chọn nghề trong tương lai.
2.3.2. Thực trạng về nội dung hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT
Qua khảo sát cho thấy nội dung cần đạt được thông qua chương trình GDHN là HS xác định được tầm quan trọng của việc lựa chọn nghề nghiệp tương lai; nắm bắt những thông tin cơ bản về phương hướng phát triển KT-XH của đất nước nói chung và địa phương nói riêng; thông tin về thế giới nghề nghiệp; thị trường lao động;…
2.3.3. Thực trạng về các hình thức, phương pháp hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT
Kết quả khảo sát cho thấy một trong những cách mà các trường THPT có thể giúp cho HS thu được các kinh nghiệm làm việc trong quá trình học là thông qua công tác giáo dục hướng nghiệp. Học sinh tham gia HĐGDHN là một phương pháp rất hữu hiệu để giúp các em tiếp cận với hoạt động nghề nghiệp trong quá trình học ở trường phổ thông, giúp các em tăng thêm nhận thức về nghề nghiệp.
HĐGDHN qua các môn học cơ bản còn chưa được chú trọng. Việc hướng nghiệp thông qua các môn Công nghệ, lao động chưa được thực hiện một cách thường xuyên dẫn đến HS chưa thấy được giá trị của thành quả lao động. HĐHN chính khóa hàng tháng vẫn còn trường chưa thực hiện thường xuyên, không đầy đủ. Con đường hướng nghiệp thông qua hoạt động ngoại khóa còn chưa được quan tâm đúng mức.
2.3.4. Thực trạng điều kiện cơ sở vật chất tổ chức HĐGDHN cho học sinh THPT
GDGDHN là một hoạt động nhằm mục đích hình thành ở HS năng lực hành động, phát triển ở các em tính tích cực, năng lực tư duy nhằm đào tạo ra những con người năng động, thích ứng với những biến động xã hội trong thời đại mới. Do đó, ở các trường phổ thông, cùng với việc lập kế hoạch, tổ chức chỉ đạo thực hiện HĐGDHN, lựa chọn những hình thức tổ chức phù hợp với các chủ đề định sẵn theo nội dung phân phối chương trình của Bộ GD&ĐT, đòi hỏi nhà trường phải có đủ điều kiện CSVC, tài liệu và thiết bị để phục vụ tốt cho công tác hướng nghiệp.
2.3.5. Thực trạng về công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT
Kết quả khảo sát ta thấy việc kiểm tra, đánh giá HĐGDHN ở các trường THPT ở huyện Duy Xuyên có 09 hình thức đánh giá. Trong đó hình thức đánh giá thông qua “Bài thu hoạch” của HS là chiếm ưu thế, tiếp theo là hình thức “Đánh giá bằng phiếu trắc nghiệm”. Các hình thức “Vấn đáp, Quan sát, Đánh giá sản phẩm của HS, tập thể tổ, lớp đánh giá” ở mức độ tương đồng nhau, việc tự đánh giá của học sinh ở mức độ thấp nhất.
2.4. Thực trạng quản lí hoạt động GDHN cho học sinh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam
2.4.1. Thực trạng quản lí mục tiêu hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT
Qua khảo sát thể hiện ở bảng 2.13 chúng tôi nhận thấy rằng HĐGDHN chưa được quan tâm đầy đủ, đúng mức; mục tiêu còn chung chung, chưa rõ ràng, cụ thể. Còn nhiều mục tiêu đề ra không phù hợp với điều kiện thực tế về CSVC của trường.
2.4.2. Thực trạng quản lí nội dung hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT
Kết quả khảo sát bảng 2.14 cho thấy, qua quan sát và xem xét thực tế ở các trường THPT huyện Duy Xuyên, việc chỉ đạo xây dựng nội dung, kế hoạch của các nhà quản lý là có thực hiện nhưng còn mang tính hình thức, chưa đi sâu vào nội dung cụ thể và còn rất chung chung.
2.4.3. Thực trạng quản lí các hình thức, phương pháp hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT
a. Thực trạng giáo dục hướng nghiệp qua học các môn văn hoá ở các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên
Qua khảo sát việc giáo dục hướng nghiệp qua các môn văn hóa trong các trường trung học phổ thông của huyện Duy Xuyên cho thấy đa số giáo viên chưa chú trọng đến công tác hướng nghiệp, coi hướng nghiệp là công việc thực hiện ở các môn trực tiếp có hướng nghiệp, hay đó là hoạt động ngoài giờ lên lớp, coi đó là công việc của giáo viên chủ nhiệm và gia đình học sinh.
b. Thực trạng giáo dục hướng nghiệp qua dạy môn công nghệ ở các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên
Đa số các em sinh ra và lớn lên ở vùng nông thôn ít tiếp xúc với khoa học công nghệ hiện đại vì vậy môn kĩ thuật công nghiệp các em tiếp thu khá khó khăn. Đồng thời học sinh không định hướng được mục đích học môn này để làm gì, áp dụng vào thực tế ra sao. Chính vì vậy mà các em có tâm lý xem nhẹ môn học này. Do đó giáo dục hướng nghiệp qua môn công nghệ không gây được nhiều hứng thú cho học sinh.
c. Thực trạng giáo dục hướng nghiệp qua các hoạt động ngoại khoá trải nghiệm ở các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên
Hoạt động tham quan trải nghiệm được các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên thực hiện một lần/năm. Tuy nhiên hoạt động ngoại khoá này không phải lúc nào cũng gắn với nội dung giáo dục hướng nghiệp. Các hoạt động ngoại khoá trải nghiệm đòi hỏi khá nhiều thời gian, công sức để chuẩn bị cũng như kinh phí để triển khai hoạt động. Do đó, nó không được các nhà trường tổ chức một cách thường xuyên. Việc giáo dục hướng nghiệp qua hoạt động ngoại khoá vẫn diễn ra, tuy nhiên chỉ ở một số lớp có giáo viên chủ nhiệm, phụ huynh và học sinh quan tâm đến công tác hướng nghiệp.
d. Thực trạng giáo dục hướng nghiệp thông qua việc tổ chức tư vấn giáo dục hướng nghiệp ở các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên
Ở các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên, từ nhiều năm nay đã tiến hành các hoạt động hướng nghiệp. Hàng năm, nhà trường đều tổ chức buổi tư vấn hướng nghiệp cho học sinh khối 12. Hình thức tổ chức buổi sinh hoạt hướng nghiệp khá linh hoạt. Các buổi sinh hoạt hướng nghiệp này thường thu hút được sự quan tâm của học sinh khối 12. Tuy nhiên do hoạt động này được làm theo khối, số lượng học sinh rất đông nên khó lòng đáp ứng được nhu cầu tìm hiểu ngành nghề cho từng em. Mặt khác số lượng buổi sinh hoạt hướng nghiệp trong một năm cũng có hạn nên hiệu quả mang lại chưa rõ rệt.
2.4.4. Thực trạng quản lí các điều kiện cơ sở vật chất tổ chức hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT
Công tác quản lý các điều kiện, phương tiện, tài liệu giáo dục hướng nghiệp trong thời gian qua cũng được các trường quan tâm. Các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên hầu hết các trường không có phòng truyền thống cung cấp những thông tin về HĐGDHN, còn thư viện các trường đã có tài liệu có nội dung HĐGDHN, nhưng ít được HS biết đến hoặc có biết đến HS cũng ít đến thư viện để đọc hay tìm hiểu về hoạt động này.
2.4.5. Thực trạng quản lí công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT
Hiện nay, việc kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên là tương đối tốt. Trao đổi với các cán bộ quản lý cho thấy công tác kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh nhìn chung luôn bảo đảm tốt các khâu của quy trình đánh giá và kết quả đánh giá phần nào đã phản ánh được thực tế chất lượng hoạt động giáo dục hướng nghiệp.
Tuy nhiên, công tác quản lý kết quả giáo dục hướng nghiệp cho học sinh còn nhiều hạn chế. Đó là chưa có nhiều hình thức, biện pháp đánh giá kết quả quá trình giáo dục hướng nghiệp. Việc xây dựng các công cụ đo lường hiệu quả quá trình này chưa được thực hiện nên rất khó lượng hóa hiệu quả của quá trình này.
2.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở các trường THPT huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam
Một là, sự phát triển của điều kiện kinh tế – xã hội đã tạo ra sự phân luồng mạnh mẽ trong sự lựa chọn nghề nghiệp.
Hai là, hoạt động giáo dục hướng nghiệp hiện nay được các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên rất quan tâm.
Ba là, công tác quản lý HĐGDHN bước đầu đã có hiệu quả, trong đó các trường đã quản lý HĐGDHN một cách khoa học, chính xác, xác định nhân lực, vật lực cụ thể.
Một là, nhận thức của cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên, học sinh về giáo dục hướng nghiệp còn có những lệch lạc, đôi lúc còn xem nhẹ.
Hai là, các phương pháp, hình thức tổ chức các hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên còn đơn điệu, tẻ nhạt không gây hứng thú cho học sinh khi tham gia.
Ba là, cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ hoạt động giáo dục hướng nghiệp còn thiếu thốn, chưa có phòng dạy nghề đạt chuẩn và các phòng ngoại khóa hướng nghiệp.
Mặc dù là một huyện nghèo, nhưng Duy Xuyên là huyện có môi trường chính trị xã hội ổn định, là huyện có Di sản văn hóa thế giới, có nhiều tiềm năng và thế mạnh. Đồng thời cũng có một nguồn nhân lực ngày càng dồi dào, được đào tạo có chất lượng là động lực lớn để phát triển KT-XH.
Sự quan tâm, tham gia của chính quyền các địa phương trong công tác hướng nghiệp và phân luồng học sinh sau bậc học THCS và THPT coi đó là một bước để phát triển KT-XH của địa phương thể hiện trong các văn kiện chính thức tại Đại hội Đảng bộ huyện Duy Xuyên nhiệm kì 2020-2025.
Việc đầu tư, xây dựng hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật trường học đáp ứng yêu cầu đổi mới thực hiện chương trình là một nhu cầu hết sức cấp thiết đòi hỏi hiệu trưởng các đơn vị trường THPT phải thực hiện tốt công tác tham mưu các cấp trong việc xây dựng CSVC, đồng thời thủ trưởng các đơn vị phải biết tự cân đối nguồn tài chính eo hẹp hằng năm để chi cho việc tổ chức các HĐGDHN một cách liên tục cũng là một bài toán nan giải vì thế cần phải làm tốt công tác huy động các nguồn lực xã hội.
Qua khảo sát thực trạng, tác giả cũng nhận thấy do đời sống KT-XH còn quá khó khăn nên một bộ phận gia đình học sinh còn khoán trắng cho nhà trường về công tác giáo dục. Đa phần các PHHS chưa có nhận thức đúng về vai trò của HĐGDHN trong nhà trường nên việc kết nối thực hiện nhiệm vụ sẽ gặp nhiều khó khăn, đòi hỏi mỗi nhà trường phải thực hiện tốt công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức và làm cho lực lượng này phải là lực lượng nòng cốt để phối hợp cùng nhà trường.
CHƯƠNG 3
BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG THPT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN DUY XUYÊN TỈNH QUẢNG NAM
3.1. Nguyên tắc để xây dựng biện pháp quản lí
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo chất lượng và tínhhiệu quả
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi
3.2. Biện pháp quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Duy Xuyên tỉnh Quảng Nam
3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho các lực lượng tham gia hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT
– Mục đích
Giải pháp này nhằm tạo ra những tác động để nâng cao nhận thức của các lực lượng trong và ngoài nhà trường về GDHN.
– Nội dung và cách thực hiện
Tăng cường nhận thức của đội ngũ quản lý và giáo viên về vai trò của nhà trường trong GDHN.
Tổ chức quán triệt các Nghị quyết của Đảng về mục tiêu đào tạo nguồn nhân lực cao cho xã hội, về giáo dục kỹ thuật tổng hợp – hướng nghiệp – dạy nghề phổ thông về công tác hướng nghiệp ngay từ đầu năm học.
3.2.2. Xác định mục tiêu hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT phù hợp với thực tế địa phương
Mục đích của việc hướng nghiệp THPT là hình thành khả năng tự chủ trong cách lựa chọn trường học, ngành học và nghề nghiệp của học sinh trên cơ sở của dựa vào năng lực, sở thích với nhu cầu lao động của xã hội.
Giúp cho các bạn học sinh có sự chủ động trong sự lựa chọn nghề nghiệp. Giúp định hướng khi chọn nghề dựa trên sự hiểu biết về nhu cầu thị trường lao động ở địa phương cũng như năng lực, sở trường của bản thân.
3.2.3. Xây dựng và thực hiện tốt kế hoạch giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT
Xây dựng kế hoạch giáo dục hướng nghiệp cho học sinh các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên phải căn cứ vào mục tiêu giáo dục của ngành, của Sở Giáo dục – đào tạo Quảng Nam, được cụ thể hoá cho từng học kỳ, từng tháng, từng tuần trên cơ sở những kết quả của việc kiểm tra, tổng kết của các năm học trước để đưa ra các biện pháp điều chỉnh phù hợp. Kế hoạch phải thể hiện rõ các nội dung giáo dục hướng nghiệp mà các trường thực hiện, các mục tiêu phải đạt được, các điều kiện và các con đường để đi đến mục tiêu đó. Đồng thời phải chỉ rõ trách nhiệm cho các cá nhân, bộ phận, yêu cầu về tiến độ thời gian thực hiện.
Xây dựng kế hoạch phải vừa mang tính khái quát, vừa mang tính cụ thể, đảm bảo tính toàn diện và chú ý đến vai trò, chức năng, nhiệm vụ của từng bộ phận, cá nhân.
Để xây dựng kế hoạch giáo dục hướng nghiệp dục hướng nghiệp đảm bảo tính khoa học, khả thi các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên cần xác định căn cứ để xây dựng kế hoạch giáo dục hướng nghiệp của mỗi trường.
Kế hoạch phải có tính khả thi, phải được triển khai và thực hiện đồng bộ đúng quy trình và phải được sự nhất trí cao của Hội đồng Sư phạm nhà trường. Hiệu trưởng mỗi trường cần quan tâm triển khai, đôn đốc, kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch thường xuyên, kịp thời và có những điều chỉnh thích hợp.
3.2.4. Lựa chọn nội dung hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT
Để đổi mới nội dung nhà trường cần lập kế hoạch và giao cho các GV có năng lực, các GV đã được đào tạo, bồi dưỡng xây dựng nội dung hoạt GDHN gắn với điều kiện thực tiễn của nhà trường, của địa phương và phù hợp với đối tượng HS.
Nội dung chương trình hoạt động GDHN và những kì vọng được đặt ra về việc phát triển phẩm chất, năng lực và định hướng nghề nghiệp cho HS chính là viễn cảnh tương lai tươi sáng cho nền giáo dục nước nhà nói chung và của mỗi địa phương nói riêng.
3.2.5. Đổi mới quản lí các hình thức, phương pháp hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT
Chủ thể quản lý ở các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên cần vận dụng sáng tạo, linh hoạt những nội dung, hình thức phù hợp với khả năng, điều kiện của nhà trường và đặc điểm học sinh.
Các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên cần đổi mới mạnh mẽ hình thức và phương pháp hoạt động để nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.
Các trường cần chỉ đạo quản lý giáo dục hướng nghiệp cho học sinh thông qua hoạt động dạy – học các môn văn hóa, môn công nghệ và dạy nghề phổ thông. Giáo dục hướng nghiệp cần được lồng ghép trong các môn văn hóa.
Cần tổ chức bồi dưỡng các phương pháp dạy bộ môn kỹ thuật, hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông cho giáo viên.
Tổ chức các buổi sinh hoạt hướng nghiệp nên được tổ chức thường xuyên và có sự tham gia của học sinh tất cả các khối chứ không chỉ khối 12, bởi học sinh nhà trường ngay từ lớp 10 đã bắt đầu hình thành định hướng chọn nghề.
Giáo dục hướng nghiệp thông qua Ban tư vấn hướng nghiệp. Thành viên Ban tư vấn cần được đào tạo kiến thức về giáo dục hướng nghiệp hay yêu thích công tác giáo dục hướng nghiệp.
Phối hợp với Đoàn thanh niên lồng ghép các nội dung hướng nghiệp vào các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp.
3.2.6. Huy động các điều kiện hỗ trợ tổ chức hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT
3.2.6.1. Mục đích
Mục đích cơ bản của biện pháp là nhằm giúp cho các nhà trường xác định đúng các điều kiện quan trọng, cách thức huy động và phát huy nguồn lực chính.
Về nhân lực cần phải có một đội ngũ có phẩm chất đạo đức tốt, có trình độ chuyên môn chuyên sâu và năng lực sư phạm, có kĩ năng trong tổ chức các hoạt động. Đồng thời phải huy động được nguồn nhân lực bên ngoài nhà trường cùng phối hợp, thực hiện có hiệu quả hoạt động GDHN cho học sinh.
Về vật lực và tài lực cần tận dụng và phát huy tối đa công năng của khối CSVC và trang thiết bị, phương tiện dạy học hiện có và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực tài chính của mỗi nhà trường và nguồn huy động từ công tác xã hội hóa để xây dựng tốt cơ sở vật chất, tăng cường phương tiện, thiết bị dạy học nhằm tạo điều kiện cho việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học nói chung, phương pháp tổ chức HĐTN, HN nói riêng theo chương trình GDPT mới.
3.2.6.2. Nội dung và cách thức thực hiện
Các cấp lãnh đạo cần trang bị thêm điều kiện, phương tiện, các trang thiết bị phục vụ hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho các trường THPT.
Xây dựng kế hoạch tăng cường đầu tư về CSVC, trang thiết bị phục vụ GDHN;
Nhà trường cũng cần xây dựng kinh phí và phương tiện hỗ trợ cho những buổi giao lưu, hội thảo, tham quan với chủ đề hướng nghiệp.
Xây dựng cơ chế phối hợp thực hiện GDHN giữa các trường THPT với các trường Trung cấp nghề, với các cơ sở đào tạo và doanh nghiệp của địa phương.
Xây dựng chính sách, chế độ cho các hoạt động GDHN. Hạn chế rất lớn về GV, các trường không có GV chuyên trách về GDHN. 100% GVCN kiêm nhiệm. Đề nghị có GV chuyên trách, được hưởng đầy đủ các chế độ, chính sách.
Củng cố, thiết lập lại hệ thống tổ chức hoạt động giáo dục hướng nghiệp. Đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động GDHN.
Hoạt động GDHN là một trong những nhiệm vụ chuyên môn của nhà trường. Để tổ chức hiệu quả hoạt động GDHN đáp ứng yêu cầu phát triển KT-XH của địa phương, hiệu trưởng các trường cần phát huy tốt vai trò của đội ngũ và huy động, phân phối được nguồn nhân lực bên ngoài một cách khoa học để vừa phù hợp, vừa đáp ứng yêu cầu, mục tiêu của hoạt động.
3.2.7. Biện pháp quản lí công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT
Kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục hướng nghiệp còn nhằm mục tiêu tăng cường tính chủ động, sáng tạo, tinh thần trách nhiệm của lực lượng sư phạm và học sinh trong việc quản lý giáo dục hướng nghiệp. Sử dụng kết quả kiểm tra, đánh giá giáo dục hướng nghiệp giúp chủ thể quản lý xác định mức độ nắm được kiến thức về nghề của học sinh. Tìm ra những giải pháp uốn nắn những lệch lạc, xử lý những hạn chế và phát huy những nhân tố tích cực nhằm phát huy những ưu điểm, khắc phục khuyết điểm.
Kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục hướng nghiệp bảo đảm kết quả được đánh giá chính xác, khách quan, toàn diện nhưng có trọng tâm, trọng điểm và phát triển hoạt động giáo dục hướng nghiệp.
Các trường cần xây dựng kế hoạch cụ thể, chi tiết công tác kiểm tra đánh giá giáo dục hướng nghiệp. Có phương pháp kiểm tra đánh giá khoa học, đảm bảo khách quan, chính xác.
3.3. Khảo sát tính cấp cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp
3.3.1. Đối tượng khảo sát
Để chứng minh sự cần thiết, tính khả thi của hệ thống biện pháp đã đề xuất, tác giả tiến hành khảo nghiệm giá trị của các biện pháp thông qua phiếu trưng cầu ý kiến các cán bộ quản lý, giáo viên trong 4 trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên là: Trường THPT Lê Hồng Phong, Trường THPT Nguyễn Hiền, Trường THPT Sào Nam, Trường THPT Hồ Nghinh. Tác giả đã lấy ý kiến khảo sát của 120 khách thể (mỗi trường 30 thầy, cô) bao gồm ban giám hiệu, giáo viên, cán bộ đoàn các trường.
3.3.2. Nội dung khảo sát
Khảo sát và đánh giá tính cấp thiết và tính khả thi của các nhóm biện pháp thông qua trưng cầu ý kiến.
Quá trình xử lý dữ liệu được thực hiện như sau:
– Tính điểm tỷ lệ ý kiến đánh giá ở từng mức độ cấp thiết (hoặc khả thi) của từng nhóm biện pháp.
– Tính điểm trung bình cộng của mức độ cấp thiết (hoặc khả thi) đối với từng nhóm biện pháp.
– Xếp thứ tự các nhóm biện pháp theo từng nội dung khảo sát: mức độ cấp thiết và mức độ khả thi.
Bước 1: Chuẩn bị các điều kiện tiến hành khảo sát, gồm:
Bước 2: Tiến hành gửi tài liệu, phiếu trưng cầu ý kiến tới những đối tượng điều tra và hỏi thêm một số ý kiến khác.
Bước 3: Thu phiếu điều tra, thống kê số liệu và xử lý kết quả điều tra, nêu ra những nhận xét.
3.3.4. Kết quả khảo sát
a. Về tính cấp thiết
Qua kết quả khảo sát ý kiến đánh giá về tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất được thể hiện ở bảng 3.1 cho thấy các các biện pháp đề xuất trong đề tài đều được CBQL, GV các trường THPT trên địa bàn huyện Duy Xuyên đánh giá tích cực.
b. Về tính khả thi
Qua kết quả khảo sát ý kiến đánh giá ở bảng 3.2 cho thấy mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất là tương đối cao.
1. KẾT LUẬN
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn tác giả đã đề xuất hệ thống giải pháp cơ bản của quá trình này. Các biện pháp này bao gồm: Nâng cao nhận thức và phát huy vai trò, trách nhiệm của các tổ chức, lực lượng trong quản lý giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên hiện nay. Xây dựng tốt kế hoạch giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuên hiện nay. Đa dạng các hình thức, phương pháp quản lý giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên hiện nay. Huy động các điều kiện hỗ trợ tổ chức hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT. Thực hiện tốt công tác kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên hiện nay. Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên hiện nay.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, nếu thực hiện một cách đồng bộ các biện pháp thì quản lý giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở các trường trung học phổ thông huyện Duy Xuyên sẽ được nâng cao, góp phần tích cực trong việc định hướng nghề nghiệp, phân luồng học sinh sau tốt nghiệp, tạo điều kiện tốt cho các em đi vào cuộc sống lao động hoặc tiếp tục học đại học, cao đẳng… phù hợp với năng lực, điều kiện của bản thân.
2. KHUYẾN NGHỊ
2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo
2.2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Nam
2.3. Đối với Ủy ban nhân dân huyện Duy Xuyên
2.4. Đối với các trường THPT huyện Duy Xuyên./.
E:\DỮ LIỆU COP CỦA CHỊ YẾN\DAI HOC DA NANG\GIAO DUC HOC\HO NGOC SANG\SAU BAO VE\TOM TAT
