Quản lí hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở các trường tiểu học huyện Bàu Bàng
1. Lý do chọn đề tài
Hiện nay, các nước trong khu vực và trên thế giới có điều kiện kinh tế phát triển, có nền giáo dục tiên tiến đều thực hiện dạy học 2 buổi/ngày đối với học sinh tiểu học. Nước ta, không nằm ngoài xu thế đó. Tuy vậy, với điều kiện vốn có, với quỹ thời gian học tập hiện hành khó để giải quyết được khối lượng kiến thức được hệ thống, tích hợp ngày càng lớn. Vì vậy, việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày là tất yếu, có ý nghĩa quyết định đến chất lượng giáo dục thế hệ trẻ tương lai của đất nước. Là điều kiện để chuẩn hóa hệ thống nhà trường, tạo điều kiện đưa giáo dục Việt Nam hội nhập với các nước trong khu vực và thế giới.
Là một huyện mới thành lập từ năm 2014, trong những năm qua, GD&ĐT huyện Bàu Bàng nói chung, các trường Tiểu học của huyện nói riêng đã chú trọng việc tăng cường, xây dựng cơ sở vật chất trường, lớp đáp ứng nguyện vọng học 2 buổi/ngày cho học sinh. Hiện nay đã có 10/11 trường Tiểu học tổ chức dạy học 2 buổi/ngày và đã mang lại nhiều đóng góp tích cực cho sự phát triển chung của giáo dục huyện nhà. Tuy nhiên, muốn đổi mới căn bản toàn diện giáo dục đối với giáo dục Tiểu học hiện nay, các đơn vị nhà trường phải tập trung đổi mới tổ chức quản lý hoạt động dạy học, đặc biệt là hoạt động dạy học 2 buổi/ngày và các hoạt động bán trú, nuôi dạy trẻ cả ngày. Từ những lý do trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài luận văn “Quản lí hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở các trường tiểu học huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông” để vận dụng lí luận quản lí giáo dục vào giải quyết thực tiễn.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và khảo sát, đánh giá thực trạng về công tác quản lý hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở các trường Tiểu học huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương, luận văn đề xuất các biện pháp lý hoạt hoạt động dạy học 2 buổi/ngày cho Hiệu trưởng ở các trường Tiểu học huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1 Khách thể nghiên cứu: Hoạt hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở trường Tiểu học.
3.2 Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt hoạt động 2 buổi/ngày ở các trường Tiểu học huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về công tác quản lí hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở các trường Tiểu học.
4.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lí hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở các trường Tiểu học huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương.
4.3. Đề xuất biện pháp quản lí hoạt động dạy học 2 buổi/ngày cho HT các trường Tiểu học huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương.
5. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Đánh giá công tác quản lí hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở các trường Tiểu học huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương trong giai đoạn 2015 – 2020 và đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động dạy học 2 buổi/ngày cho Hiệu trưởng ở các trường Tiểu học huyện Bàu Bàng giai đoạn 2020 – 2025.
6. Giả thuyết khoa học
Hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở các trường Tiểu học huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương chưa thực sự hiệu quả, chưa đồng bộ giữa các trường, nề nếp dạy học chưa ổn định, việc tổ chức ăn trưa, nghỉ trưa tại trường chưa đảm bảo. Đề tài đánh giá khách quan thực trạng để đề xuất và thực hiện đồng bộ các biện pháp phù hợp với thực tiễn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu; phân loại tài liệu liên quan đến đề tài nhằm xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở trường tiểu học.
7.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
– Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
– Phương pháp phỏng vấn trực tiếp: Tiến hành trao đổi với các giáo viên và cán bộ quản lí tại các trường tiểu học.
– Phương pháp nghiên cứu hồ sơ
– Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
– Phương pháp chuyên gia:
7.3 Phương pháp thống kê toán học
Xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS thông qua điều tra bằng bảng hỏi nhằm xử lý kết quả nghiên cứu.
8. Cấu trúc của luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục, luận văn gồm có 03 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học 2 buổi/ngày ở trường tiểu học.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở các trường tiểu học huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở các trường tiểu học huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương.
Phần kết luận: Kết luận và khuyến nghị
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
DẠY HỌC 2 BUỔI/NGÀY Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài
1.2. Các khái niệm chính
1.2.1. Quản lý
Quản lý là tác động có định hướng, vận dụng 4 chức năng cơ bản đó là: kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục tiêu của tổ chức.
1.2.2. Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống những tác động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý giáo dục đến tập thể giáo viên, công nhân viên, tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học – giáo dục thế hệ trẻ và góp phần đưa hệ thống giáo dục đến mục tiêu dự kiến.
Hoạt động dạy học là quá trình gồm hai hoạt động thống nhất biện chứng: hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh nhằm hướng tới các mục tiêu dạy học. Dạy học là hoạt động đặc thù nhất, điển hình nhất, đồng thời có tác động chi phối mạnh mẽ đến tất cả các hoạt động giáo dục khác trong nhà trường. Trong quá trình dạy học, hoạt động dạy của giáo viên có vai trò chủ đạo, hoạt động học của học sinh có vai trò tự giác, chủ động, tích cực. Nếu thiếu một trong hai hoạt động, quá trình dạy học không được diễn ra.
Dạy học 2 buổi/ngày được hiểu là hình thức tổ chức cho học sinh đến trường để rèn luyện và học tập 2 buổi trong ngày (buổi sáng và buổi chiều), tùy theo điều kiện mà có thể tổ chức học 2 buổi/ngày ở một số ngày hoặc tất cả các ngày học trong tuần. Tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp, tạo cơ hội thuận lợi để phát triển một số năng lực, phẩm chất cho học sinh và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
1.2.5. Quản lý hoạt động dạy học 2 buổi/ngày
Quản lý hoạt động dạy học 2 buổi/ngày là quá trình tác động của chủ thể quản lý (Hiệu trưởng) đến khách thể quản lý (cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh và các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học) nhằm tổ chức, chỉ đạo vận hành quá trình dạy học trong nhà trường đạt tới mục tiêu nhiệm vụ dạy học đã định với chất lượng và hiệu quả cao nhất, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện giáo dục.
Quản lý hoạt động dạy học mang tính chất quản lý hành chính, sư phạm, khoa học và tính xã hội hoá cao.
Yêu cầu cơ bản đối với quản lý hoạt động dạy học là phải đảm bảo tính pháp lý, đảm bảo tính khoa học, đảm bảo tính thực tiễn trong quản lý hoạt động dạy học, góp phần nâng cao chất lượng hiệu quả dạy học trong nhà trường.
1.3. Lý luận về tổ chức dạy học 2 buổi/ngày ở trường tiểu học
1.3.1. Trường tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân
1.3.2. Tầm quan trọng của dạy học 2 buổi/ngày ở trường tiểu học
Theo chủ trương của Bộ GD&ĐT về việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày cho học sinh tiểu học, ngoài việc giãn các nội dung, thời lượng học tập (các môn học chính khoá theo quy định) chỉ tập trung học 1 buổi chuyển thành 2 buổi, để học sinh bớt căng thẳng, nâng cao chất lượng dạy học; còn có thêm thời gian để giáo viên hướng dẫn học sinh hoàn thành các yêu cầu học tập ngay ở trường, được học các môn tự chọn, tham gia hoạt động ngoại khoá, năng khiếu, sinh hoạt tập thể, rèn luyện kỹ năng sống, phát triển năng lực cho trẻ; học sinh được đảm bảo an toàn trong thời gian bố mẹ phải tham gia lao động, sản xuất, tạo sự yên tâm cho phụ huynh.
1.3.3. Chương trình dạy học 02 buổi/ngày ở trường tiểu học
Hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở trường Tiểu học được tổ chức các hoạt động dạy học, giáo dục học sinh cả buổi sáng và buổi chiều các ngày học trong tuần (từ 7 buổi – 10 buổi/tuần) theo quy định Chương trình giào dục Phổ thông cấp Tiểu học, ban hành kèm theo Thông tư 32/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 ban hành Chương trình giáo dục phổ thông của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT.
1.3.4. Về hình thức tổ chức dạy học 02 buổi/ngày
Việc tổ chức dạy học 02 buổi/ngày theo mô hình 4-3, buổi sáng 4 tiết chương trình chính khóa; buổi chiều 03 tiết chủ yếu dạy các tiết tăng cường, cũng cố kiến thức đã học hoặc phân nhóm đối tượng học sinh. Căn cứ kế hoạch giáo dục nhà trường để giáo viên chủ động xây dựng kế hoạch dạy học phù hợp với đối tượng học sinh nhưng đảm bảo theo yêu cầu chung:
Buổi học thứ nhất: Chỉ đạo dạy học theo kế hoạch giáo dục và thực hiện chương trình, sách giáo khoa quy định cho mỗi lớp, theo chương trình giáo dục phổ thông của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Buổi thứ hai: (5 buổi /tuần – 3 tiết/buổi). Nội dung dạy học buổi 2 chú trọng thực hành kiến thức đã học, tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động, tổ chức các buổi hoạt động ngoài giờ, Dạy học phân hóa đối tượng học sinh nhằm bồi dưỡng học sinh năng khiếu, giúp HS chậm tiến bổ sung những thiếu hụt về kiến thức, dạy học các môn tự chọn, hoạt động ngoài giờ.
1.3.5. Điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị tổ chức dạy học 02 buổi/ngày
Cơ sở vật chất và phương tiện kỹ thuật dạy học được xem như một trong những điều kiện quan trọng để thực hiện nhiệm vụ giáo dục – đào tạo.
Về danh mục thiết bị tối thiểu cho lốp 1 đã được Bộ GD&ĐT quy định tại Thông tư số 05/2019/TT-BGĐT.
Nguồn kinh phí thực hiện dạy học 02 buổi/ngày: Việc thu, chi và sử dụng kinh phí buổi thứ 2 cho giáo viên được thực hiện theo quy định của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện. Phụ huynh tự đóng góp hoặc sử dụng kinh phí theo Nghị định 116/ 2015/NĐ-CP về việc hỗ trợ kinh phí 40% mức lương tối thiểu cho học sinh ở xa điểm trường không có khả năng đi về trong ngày.
1.4. Quản lí hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở trường tiểu học
1.4.1. Quản lý mục tiêu dạy học 02 buổi/ ngày
1.4.2. Quản lý nội dung, kế hoạch dạy học 2 buổi/ngày
1.4.3. Quản lý việc tổ chức, sắp xếp đội ngũ giáo viên dạy học 2 buổi/ngày
1.4.4. Quản lý hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh ở buổi thứ 2
a. Quản lý hoạt động dạy của giáo viên
b. Quản lý hoạt động học của học sinh
1.4.5. Quản lý công tác kiểm tra đánh giá kết quả học tập và rèn luyện của học sinh
Kiểm tra đánh giá không chỉ dừng lại ở mức độ yêu cầu là tái hiện kiến thức hay rèn luyện các kỹ năng đã học mà phải khuyến khích được tư duy năng động, sáng tạo, biết phát hiện, sự chuyển biến thái độ, xu hướng hành vi của trẻ và biết giải quyết các tình huống xảy ra trong thực tế.
1.4.6. Quản lý điều kiện phục vụ hoạt động dạy học 2 buổi ngày
Khi áp dụng hoạt động dạy học 2 buổi/ ngày, cần thiết kế để sử dụng tối đa nguồn lực, cơ sở vật chất trang thiết bị trong trường đảm bảo phát huy hết công năng.
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở trường tiểu học
Nhà quản lý cần biết phát huy ưu điểm, hạn chế, khó khăn để quản lý hoạt động dạy học đạt hiệu quả cao.
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 2 BUỔI/NGÀY Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN BÀU BÀNG, TỈNH BÌNH DƯƠNG
2.1. Khái quát tình hình kinh tế, xã hội, GD&ĐT huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương
2.1.1. Tình hình Kinh tế, xã hội
2.1.2. Khái quát về GD&ĐT huyện Bàu Bàng
2.1.3. Khái quát giáo dục tiểu học huyện Bàu Bàng
2.2. Khái quát về quá trình khảo sát
2.2.4. Đối tượng, thời gian và địa bàn khảo sát
2.3. Thực trạng hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở các trường tiểu học huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương
2.3.1. Quy mô trường, lớp, học sinh học 2 buổi/ngày
Đa số các trường đảm bảo về điều kiện cơ sở vật nên chuyển dạy học từ 1 buổi/ngày sang 2 buổi/ngày từ khi thành lập huyện (năm 2014) là 8/11 trường, cho đến nay là 10/11 trường thực hiện. Dạy học 2 buổi/ngày phát triển song song với hình thức tổ chức bán trú nhằm đáp ứng nguyện vọng của phụ huynh có nhu cầu để con em được học tập, sinh hoạt cả ngày tại trường.
2.3.2. Đội ngũ giáo viên dạy học 2 buổi/ngày
Đội ngũ giáo viên có bản lĩnh chính trị vững vàng; có phẩm chất đạo đức và lương tâm nghề nghiệp trong sáng, yêu nghề mến trẻ; có uy tín với đồng nghiệp, học sinh và phụ huynh. Đa số giáo viên có kỹ năng cơ bản về ứng dụng công nghệ thông tin, tiếp cận các phương pháp dạy học tích cực, kỹ thuật dạy học mới, có khả năng tự học, tự nâng cao trình độ, năng lực chuyên môn nghiệp vụ. Giáo viên ở các trường học đều trong biên chế, hằng năm, các trường có bổ sung một số trường hợp hợp đồng để đảm bảo đồng bộ, đáp ứng tổ chức các hoạt động phát triển toàn diện cho học sinh.
Đa số giáo viên được phân công, phân nhiệm đúng với chuyên môn được đào tạo.
Đội ngũ cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên cơ bản là điều kiện thuận lợi để quản lý và tổ chức tốt hoạt động dạy học 2 buổi/ngày. Tuy nhiên, việc sử dụng và bố trí, sắp giáo viên đứng lớp cần được các quản lý nhà trường nghiên cứu và sắp xếp hợp lý. Chưa đảm bảo tỉ lệ biên chế 1,5 giáo viên/lớp.
2.3.3. Thực hiện chương trình, nội dung, kế hoạch dạy học 02 buổi/ngày
Chương trình dạy học 02 buổi/ ngày được thực hiện khung chương trình của Bộ GDĐT quy định vào các ngày trong tuần, mỗi tuần học không quá 5 ngày từ thứ 2 đến thứ 6. Một năm có 37 tuần thực học, học kỳ I có 19 tuần, học kỳ II có 18 tuần.
Việc dạy học 2 buổi/ngày ở trường tiểu học nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện đảm bảo chất lượng của bậc tiểu học, đáp ứng nhu cầu về chăm sóc giáo dục trẻ em của gia đình và xã hội, góp phần giải quyết vấn đề quá tải và dạy thêm học thêm tràn lan tiêu cực ở các trường tiểu học.
Kế hoạch dạy học do giáo viên chủ động xây dựng kế hoạch dạy học theo khung chương trình, thời gian sao cho phù hợp với điều kiện thực tế của lớp. Dạy học 02 buổi/ ngày giáo viên hết sức linh động trong quá trình giảng dạy, theo phân hóa đối tượng học sinh để có sự điều chỉnh cho phù hợp với trình độ, đối tượng học sinh trong lớp.
2.3.4. Chất lượng giáo dục của các trường Tiểu học dạy học 2 buổi/ngày ở huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương
Mô hình dạy học 2 buổi/ ngày rất hiệu quả để thực hiện tốt nội dung chương trình và rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. Hiện nay, các trường tiểu học trên địa bàn huyện đều vận dụng các mô hình giáo dục như “Tích điểm A”, “Nhà vệ sinh thông minh”, “Thư viện xanh”…
Các mặt giáo dục được đánh giá theo chiều hướng khả quan. Số học sinh được nuôi dưỡng chăm sóc ăn, nghỉ tại trường tăng dần, phụ huynh có niềm tin với nhà trường, an tâm gửi con em khi học, sinh hoạt cả ngày tại trường.
2.3.5. Đánh giá chung thực trạng hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở các trường Tiểu học huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương
2.4. Thực trạng quản lí hoạt động dạy học 2 buổi/ ngày ở các trường tiểu học huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương
2.4.1. Thực trạng mục tiêu quản lý dạy học 2 buổi/ngày
Qua khảo sát mức độ nhận thức về mục tiêu dạy học 02 buổi/ ngày cho thấy đa số giáo viên đã nhìn nhận đúng bản chất của việc tổ chức dạy học 2 buổi.
Tổ chức dạy học 2 buổi/ ngày cần hướng đến lấy học sinh làm trung tâm để phát huy năng lực cá nhân và rèn luyện kỹ năng sống, tổ chức các hoạt động trải nghiệm thực tế là rất cần thiết đối với học sinh tiểu học trong thởi đại hiện nay, cần được xây dựng biện pháp phát huy.
2.4.2. Thực trạng quản lý nội dung, chương trình và kế hoạch dạy học 2 buổi/ngày
Các trường đã thực hiện tốt công tác quản lý nội dung, chương trình, kế hoạch dạy học theo quy định của Bộ GD&ĐT như kết quả phản ánh ở bảng khảo sát 2.6
Có thể thấy rằng nội dung chương trình, kế hoạch do giáo viên xây dựng phù hợp. Tuy nhiên, sách giáo khoa, sách giáo viên, tài liệu tham khảo được biên soạn theo chương trình chính khóa nên toàn bộ nội dung, kiến thức dạy ở buổi thứ hai do giáo viên tự thiết kế dựa vào phân hóa đối tượng học sinh trong lớp không phù hợp.
2.4.3. Thực trạng quản lý việc tổ chức, sắp xếp đội ngũ giáo viên dạy học 2 buổi/ngày
Đội ngũ giáo viên có vai trò quyết định chất lượng hoạt động dạy học 2 buổi/ngà. Hiệu trưởng các trường cần chú trọng việc bố trí, sắp xếp đội ngũ làm sao cho đem lại hiệu quả cao nhất. Bên cạnh đó, cần động viên giáo viên tích cực học tập, tự bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn và trình độ lí luận chính trị cho mình.
Qua bảng khảo sát 2.7 cho thấy: Việc bố trí, sắp xếp, phân công giáo viên thực hiện giảng dạy rất quan trọng. Các trường đã quan tâm đến việc phân công theo chuyên môn phù hợp và cân đối từng khối lớp nhằm thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới.
Tuy nhiên, do số lượng, cơ cấu giáo viên vẫn còn vừa thừa, vừa thiếu, vừa yếu một số lĩnh vực, việc sắp xếp lại phụ thuộc chủ yếu vào đội ngũ giáo viên đang có của đơn vị nên mức độ thực hiện thấp.
2.4.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học của giáo viên và hoạt động học tập của học sinh ở buổi thứ 2
a. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học của giáo viên ở buổi thứ 2
Kết quả khảo sát cho thấy việc quản lý thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học; đổi mới phương pháp dạy học; Thực hiện hồ sơ, sổ sách và giáo án dạy học cũng như việc thực hiện công tác chủ nhiệm trong tổ chức dạy học 2 buổi/ ngày là rất cần thiết. Hiệu trường cần xây dựng lộ trình để phát huy hơn nữa việc quản lý tốt dạy học của giáo viên.
Đổi mới trong sinh hoạt chuyên môn theo hướng nghiên cứu nội dung bài học và ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng phương tiện dạy học còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới. Vì vậy, Hiệu trưởng cần xây dựng biện pháp phù hợp để hướng đến quản lý dạy học của giáo viên hiệu quả hơn. Cần theo dõi và duyệt kế hoạch dạy học của từng khối lớp và từng cá nhân thông qua việc kiểm tra để đề ra giải pháp kịp thời, nhằm động viên GV thực hiện tốt nhiệm vụ giảng dạy, nâng cao chất lượng dạy học.
– Quản lý hoạt động dạy học ở buổi thứ hai
Ở buổi học thứ hai, giáo viên có cơ hội tốt nhất để dạy phân hóa đối tượng học sinh, có thời gian bù đắp lỗ hổng kiến thức cho học sinh chưa hoàn thành, phát triển năng khiếu, rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. Tuy nhiên, kết quả quản lý hoạt động dạy học ở buổi thứ hai của giáo viên có tầm quan trọng cao nhưng mức độ thực hiện tương đối thấp. Có thể thấy việc chỉ đạo hoạt động dạy học ở buổi thứ hai chưa được quan tâm, chưa sâu sát. Chưa quản lý tốt việc dạy học phân hóa, bồi dưỡng năng khiếu và giáo dục kỹ năng sống, trải nghiệm cho học sinh.
b. Thực trạng quản lí hoạt động học tập của học sinh
Công tác quản lý hoạt động học tập của học sinh luôn được Hiệu trưởng các đơn vị quan tâm, coi trọng. Trong đó, việc quản lý kỷ cương nề nếp học tập, quản lý hoạt động học tập ở trường là những nội dung cơ bản để quản lý tốt hoạt động này. Tuy nhiên, qua thực tế vẫn còn bộc lộ một số hạn chế, học sinh chưa được đổi mới nhiều về cách học, chưa chủ động bày tỏ ý kiến, chưa trở thành nhân vật trung tâm của quá trình dạy học. Nhiệm vụ học tập và rèn luyện của các em chưa được chú trọng. Do đó, công tác quản lý hoạt động học tập của học sinh chủ yếu thuộc về trách nhiệm chính của giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, thiếu vai trò, trách nhiệm của gia đình, phụ huynh học sinh trong việc theo dõi, kiểm tra, hỗ trợ và phối hợp, góp phần nâng cao chất lượng học tập, rèn luyện của học sinh.
– Thực trạng quản lý công tác bán trú trong trường Tiểu học
Các trường được khảo sát đảm bảo về số lượng và chất lượng đội ngũ giáo viên giảng dạy, nhân viên để tổ chức bán trú; Kinh phí để học sinh ăn trưa đảm bảo nhờ sự hỗ trợ của phụ huynh đóng góp để bữa ăn có chất lượng; Tuy nhiên, mức độ thể hiện tinh thần tự giác, tích cực trong các hoạt động bán trú và ý thức phối hợp trong hoạt động nhóm còn rất thấp. Hiệu trưởng cần xây dựng biện pháp hiệu quả hơn, nhất là về kỹ năng tự phục vụ và ý thức tự giác cho học sinh để quản lý tốt công tác bán trú, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội.
2.4.4. Thực trạng quản lý công tác kiểm tra đánh giá kết quả học tập và rèn luyện của học sinh
Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá và nhận xét của giáo viên đối với kết quả học tập và rèn luyện của học sinh thể hiện qua khảo sát ở mức rất quan trọng, với kết quả thực hiện thì lại thấp.
2.4.5. Thực trạng quản lý phương tiện, điều kiện phục vụ hoạt động dạy học 2 buổi ngày
Thực trạng khảo sát cũng cho thấy công tác quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị hoạt động dạy học chưa thật sự mang lại hiệu quả cao; Thực hiện công tác xã hội hóa để bổ sung cơ sở vật chất chỉ tập trung ở mức trung bình. Để có được các điều kiện căn bản đáp ứng dạy học hiện nay, ngoài sự đầu tư tài chính của Nhà nước, sự năng động sáng tạo trong huy động các nguồn lực của cán bộ quản lý, còn rất cần đến năng lực xã hội hóa của Hiệu trưởng và đội ngũ giáo viên nhà trường.
2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở các trường Tiểu học huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương
Hiệu trưởng các trường đã có kế hoạch thực hiện các biện pháp quản lý hoạt động dạy học 2 buổi/ngày dựa trên phẩm chất, năng lực quản lý và kinh nghiệm thực tiễn công tác quản lý của từng đơn vị. Đa số Hiệu trưởng quan tâm công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên; củng cố và đảm bảo số lượng, từng bước nâng cao chất lượng, cải thiện đáng kể môi trường giáo dục, các điều kiện đảm bảo chất lượng dạy học không ngừng được tăng cường. Công tác xã hội hóa giáo dục của nhiều đơn vị được đẩy mạnh, phát huy hiệu quả các nguồn lực từ xã hội để hỗ trợ cơ sở vật chất và các điều kiện cho học sinh học tập và sinh hoạt tại trường đã góp phần quan trọng nâng cao hiệu quả, chất lượng dạy học và chất lượng giáo dục.
Công tác quản lý hoạt động dạy học 2 buổi/ngày chưa tạo sự khác biệt về chất lượng và hiệu quả giáo dục, có sự chênh lệch khá lớn giữa các trường, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của huyện. Trong công tác quản lí hoạt động dạy học 2 buổi/ngày, các Hiệu trưởng dựa theo kinh nghiệm một cách máy móc, rập khuôn, thiếu tính sáng tạo, khoa học, thực tiễn dẫn đến hiệu quả chưa cao, chưa toàn diện.
Nguyên nhân cơ bản dẫn đến những hạn chế trên như: Công tác quản lí hoạt động dạy học chưa chú trọng phát huy hết ưu điểm, lợi thế của dạy học 2 buổi/ngày mang lại cho học sinh, chưa tạo sự đổi mới về chất lượng dạy học có chiều sâu.
Một số Hiệu trưởng thực hiện các biện pháp quản lí chưa khoa học, thực hiện chưa đồng bộ, công tác tham mưu với các cấp quản lí chưa tích cực, việc huy động các nguồn lực xã hội tham gia vào sự nghiệp giáo dục chưa cao. Chưa chú trọng việc xây dựng kế hoạch, nội dung, chương trình các môn học ngoài chính khoá cho từng học kỳ, cho cả năm học. Điều kiện cơ sở vật chất chưa đáp ứng tốt nhu cầu đổi mới phương pháp dạy học, hình thức dạy học. Hiệu quả công tác phối hợp giữa nhà trường và phụ huynh trong việc theo dõi, kiểm tra các hoạt động dạy học 2 buổi/ngày chưa mang lại hiệu quả.
Trong quá trình quản lí nói chung, quản lý hoạt động dạy học nói riêng, một số Hiệu trưởng vẫn còn biểu hiện quan liêu, mệnh lệnh, không nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của đội ngũ giáo viên. Vì thế, chưa xây dựng, tập hợp được sức mạnh đoàn kết của tập thể sư phạm, thiếu sự nỗ lực cống hiến hết mình của đội ngũ giáo viên cho sự nghiệp giáo dục.
CHƯƠNG 3
BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 2 BUỔI/NGÀY Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN BÀU BÀNG, TỈNH BÌNH DƯƠNG
3.1. Nguyên tắc xây dựng biện pháp
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính quy phạm pháp luật
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn và khả thi
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học 02 buổi/ ngày ở các trường tiểu học huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương
3.2.1. Xây dựng kế hoạch và chương trình dạy học buổi 2 theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh
Xây dựng chương trình dạy học 2 buổi/ngày theo hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh là thực hiện các mục tiêu, nội dung, chương trình dạy học 2 buổi/ngày theo kế hoạch cụ thể (năm học, học kỳ, tháng, tuần, ngày) phù hợp với mỗi địa phương và thực tiễn nhà trường theo hướng; đồng thời đảm bảo việc thực hiện đúng, đầy đủ chương trình giáo dục phổ thông theo quy định của Bộ GD&ĐT. Tuy nhiên xây dựng kế hoạch và chương trình dạy học buổi 2 chú trọng mục tiêu tạo cơ hội để học sinh tham gia vào các hoạt động trải nghiệm, rèn luyện, vận dụng, thực hành các kỹ năng sống với nhiều hình thức phong phú, đa dạng nhằm hình thành, phát huy phẩm chất năng lực, sở trường của từng cá nhân người học, tạo động cơ học tập tích cực, chủ động, tự giác để đạt kết quả cao, bền vững, nhằm hướng đến phát triển khả năng tiếp thu của từng người học, thực hiện mục tiêu dạy học và giáo dục, đáp ứng yêu cầu đời sống thực tế và đáp ứng nhu cầu thiết yếu của xã hội.
3.2.2. Đổi mới việc phân công giáo viên, sắp xếp đội ngũ giáo viên, đáp ứng yêu cầu dạy học 2 buổi/ngày
Đổi mới việc phân công giáo viên, sắp xếp đội ngũ giáo viên, đáp ứng yêu cầu dạy học 2 buổi/ngày trong việc phân công giảng dạy hằng năm, đặc biệt là phân công đội ngũ giáo viên dạy lớp 1 từ năm học 2020-2021 trong bối cảnh bước đầu thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Hiệu trưởng có kế hoạch thường xuyên nâng cao nhận thức và tinh thần trách nhiệm của người giáo viên đối với nhiệm vụ dạy học.
Trong phân công chuyên môn, Hiệu trưởng chú ý tạo sự cân đối về trình độ, năng lực chuyên môn giữa các khối lớp, giữa các tổ, tạo sự hài hoà, cân đối, có trọng tâm, trọng điểm trong nhà trường.
Tạo mọi điều kiện thuận lợi để giáo viên tự học, tự bồi dưỡng, tham gia các lớp học nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; nâng cao trình độ lý luận chính trị.
3.3.3. Tăng cường quản lý hoạt động của giáo viên và của học sinh trong dạy học 2 buổi/ngày
Trong quản lý tập trung quản lý chất lượng, hiệu quả mọi hoạt động của giáo viên từ chính khóa đến ngoại khóa cũng như các hoạt động giáo dục, rèn luyện nề nếp cho học sinh trong các hoạt động tại trường từ học tập đến rèn luyện, vui chơi, giờ ăn, giờ ngủ và các sinh hoạt khác.
Tăng cường quản lý hoạt động của giáo viên trong dạy học 2 buổi/ngày cần xây dựng tập thể giáo viên đồng lòng, quyết tâm, nỗ lực cố gắng nắm bắt tâm sinh lý lứa tuổi để ngoài việc dạy học còn là người anh, người chị, người bạn của các em.
Việc giáo viên tham gia làm công tác bảo mẫu và dạy buổi thứ 2 sẽ là điều kiện thuận lợi để giáo viên gần gũi, quan tâm, chia sẻ và nắm bắt kịp thời về năng lực, phẩm chất, những sở trường, sở thích và năng khiếu các em, tạo điều kiện thuân lợi trong việc phát huy năng lực cá nhân học sinh.
Tăng cường quản lý hoạt động của học sinh trong học tập 2 buổi/ngày cần xây dựng các mô hình giáo dục phẩm chất, các mô hình rèn luyện nề nếp, ý thức tự giác và thực hành kỹ năng sống cho học sinh. Chú trọng việc quản lý công tác bán trú ở trường tiểu học, bởi nó đáp ứng được nhu cầu của đông đảo phụ huynh học sinh trong việc chăm sóc con em để tiện đi làm cả ngày.
3.3.4. Tổ chức hợp lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên học sinh theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực
Tổ chức hợp lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên học sinh theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực nhằm thực hiện nội dung đánh giá thường xuyên các phẩm chất, năng lực của học sinh theo tinh thần Thông tư 22/2016/TT-BGDĐT ngày 22/9/2016 sửa đổi, bổ sung một số điều Thông tư 30/2014/TT-BGDĐT ngày 28/8/2014 về đánh giá học sinh tiểu học. Thực hiện Thông tư 27/2020/TT-BGDĐT ngày 04 tháng 09 năm 2020 trong đánh giá học sinh lớp 1 từ năm học 2010-2021. Không chỉ để đánh giá năng lực trình độ về mặt kiến thức của từng cá nhân mà còn đánh giá được khả năng phối hợp, hợp tác, chia sẻ, ý thức tham gia, cộng đồng trách nhiệm của học sinh thông qua nhiều hình thức hoạt động học: cá nhân, nhóm, lớp…
Kết hợp đánh giá của giáo viên, học sinh, cha mẹ học sinh.
Kiểm tra, đánh giá và theo dõi, nhận xét quá trình học tập, rèn luyện của học sinh là những khâu quan trọng trong quá trình dạy học. Tạo điều kiện thuận lợi, tạo cơ sở quan trọng thúc đẩy sự phát triển chất lượng dạy học các trường tiểu học, chất lượng dạy học 2 buổi/ngày ở tiểu học.
3.3.5. Tạo dựng môi trường thân thiện và chuẩn hóa cơ sở vật chất, các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học 2 buổi/ngày
Nội dung của biện pháp
Tạo dựng môi trường thân thiện và chuẩn hóa cơ sở vật chất, các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học 2 buổi/ngày nhằm phát triển, huy động và sử dụng các nguồn lực (nhân lực, tài lực và vật lực) theo một lộ trình để đảm bảo trong một thời gian nhất định để bổ sung, hoàn thiện, chuẩn hoá cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, các điều kiện hỗ trợ sinh hoạt, vui chơi, giải trí đáp ứng yêu cầu phát triển toàn diện cho học sinh; đồng thời, khai thác hiệu quả để tạo động lực mạnh mẽ, phục vụ đắc lực cho hoạt động dạy học, nâng cao chất lượng dạy học.
Huy động tối đa mọi nguồn lực từng bước đầu tư, bổ sung, tôn tạo hoàn thiện cảnh quan, môi trường sư phạm giàu tính giáo dục.
Công tác xã hội hóa giáo dục là một chủ trương đúng đắn của Đảng, Hiệu trưởng cần tuyên truyền, tạo được sự đồng thuận ủng hộ các nguồn lực trong cộng đồng để chuẩn hoá cơ sở vật chất và thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu các hoạt động dạy học 2 buổi/ngày trong nhà trường.
3.3.6. Tăng cường công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong việc tổ chức hoạt động dạy học 2 buổi/ngày
Nội dung của biện pháp
Phát huy vai trò, trách nhiệm của cha mẹ học sinh, các tổ chức, cá nhân trong xã hội về đóng góp trí lực, tài lực trong công tác phối hợp, theo dõi, giám sát, hỗ trợ cho các hoạt động dạy học, hoạt động giáo dục của nhà trường và quản lý học sinh trong xã hội, nhằm đáp ứng mục tiêu dạy học gắn với đời sống thực tiễn, đảm bảo tính bền vững.
Kết hợp ba môi trường giáo dục, nhà trường, gia đình và xã hội là sự ràng buộc tất yếu, không thể tách rời đối với quá trình hình thành và phát triển nhân cách của học sinh. Tạo được sự thống nhất giữa 3 môi trường giáo dục này sẽ tạo nên sức mạnh tổng hợp, tác động đồng bộ, toàn diện, thống nhất về môi trường giáo dục để từng học sinh phát triển.
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp
Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học 2 buổi/ngày của Hiệu trưởng ở các trường Tiểu học huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương nêu trên, có tính độc lập nhưng chỉ ở mức độ tương đối do mỗi biện pháp có ý nghĩa, mục tiêu, nội dung cách thực hiện và điều kiện đặc thù riêng nhưng lại được đặt chung vào một tổng thể nhất định của một đơn vị, tạo thành một hệ thống các biện pháp quản lý gắn bó mật thiết, tác động qua lại và hỗ trợ lẫn nhau, khi thực hiện biện pháp này tốt, sẽ tạo tiền đề, điều kiện thuận lợi cho biện pháp kia thực hiện tốt hơn và ngược lại.
3.5. Khảo nghiệm nhận thức về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất
Nhằm lấy ý kiến đánh giá về mức độ cấp thiết, mức độ khả thi của các biện pháp đã được đề xuất.
3.5.2. Đối tượng, nội dung và phương pháp khảo nghiệm
Để xác định mức độ cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất, tôi đã tiến hành như sau:
– Phỏng vấn 01 lãnh đạo, 01 chuyên viên phụ trách Tiểu học Phòng GDĐT và 05 Hiệu trưởng trường Tiểu học thuộc huyện Bàu Bàng;
– Lấy ý kiến (bằng hình thức phiếu thăm dò về 04 mức độ cấp thiết và 04 mức độ khả thi của 06 biện pháp đã đề xuất) số phiếu thu về 25.
Qua bảng tổng hợp khảo sát ý kiến về các biện pháp cho thấy 6 biện pháp đều được đánh giá, nhất trí cao của đội ngũ lãnh đạo và chuyên viên Phòng GDĐT, cán bộ quản lý và giáo viên: Mức độ “Rất cấp thiết”, “Cấp thiết” của 6 biện pháp nêu trên được đánh giá cao, trên 90% ý kiến tán đồng.
Có thể thấy, dạy học 2 buổi/ngày đã đem lại những hiệu quả quan trọng trong đổi mới giáo dục, tạo cơ hội cho học sinh phát triển phẩm chất và năng lực cá nhân, đặc biệt là học sinh bán trú có thời gian cả ngày học tập và sinh hoạt tại trường. Cùng với đó là việc tạo dựng môi trường thân thiện và chuẩn hóa cơ sở vật chất, các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học 2 buổi/ngày là yêu cầu thiết yếu để thực hiện đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
Về mức độ khả thi của các biện pháp được đánh giá ở mức độ cao, với tỉ lệ 100% đồng ý “Rất khả thi” và “Khả thi”. Trong đó, các biện pháp “Xây dựng kế hoạch và chương trình dạy học buổi 2 theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh”; “Tổ chức hợp lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên học sinh theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực”; “Tạo dựng môi trường thân thiện và chuẩn hóa cơ sở vật chất, các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học 2 buổi/ngày” đạt tỉ lệ “Rất khả thi” trên 50%. Riêng biện pháp “Đổi mới việc phân công giáo viên, sắp xếp đội ngũ giáo viên, đáp ứng yêu cầu dạy học 2 buổi/ngày” được đánh giá “khả thi” đạt 59%.
Như vậy, tính cấp thiết của các biện pháp cơ bản được đánh giá cao, tính khả thi của các biện pháp cũng được khẳng định. Có thể thấy việc tổ chức dạy học 2 buổi/ ngày của các trường tiểu học theo định hướng các biện pháp đề xuất sẽ đem lại hiệu quả giáo dục cao.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Quản lý hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở trường Tiểu học tuy không còn mới mẻ, nhưng đến nay vẫn chưa có văn bản chính thức nào ban hành chi tiết về việc tổ chức thực hiện dạy học 2 buổi/ngày ở trường Tiểu học. Việc ra đời của Thông tư 32/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ GD&ĐT ban hành chương trình giáo dục phổ thông đã giải quyết được vấn đề về nội dung học tập 2 buổi/ ngày nhưng chưa giải quyết triệt để và đồng bộ về khâu tổ chức thực hiện. Luận văn đã góp phần làm sáng tỏ cơ sở lí luận và ví trí, vai trò, tầm quan trọng của quản lý hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở các trường Tiểu học trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu, rộng ở nước ta hiện nay. Đặc biệt là khâu tổ chức thực hiện để đem lại hiệu quả giáo dục.
Tổ chức quản lý dạy học 2 buổi/ ngày để đón đầu thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 là hết sức cần thiết đối với các trường tiểu học nói chung và các trường Tiểu học huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương nói riêng. Muốn làm tốt công tác quản lý hoạt động dạy học 2 buổi/ngày ở các trường Tiểu học, Hiệu trưởng cần biết phát huy ưu điểm, thế mạnh và khắc phục những khó khăn, bất cập, cần vận dụng đồng bộ các biện pháp quản lý đã được đề xuất một cách linh hoạt, sáng tạo, đồng thời cần có sự cải tiến, điều chỉnh nhằm phù hợp thực tiễn dạy học của đơn vị, địa phương. Đặc biệt chú trọng đến việc xây dựng môi trường và không gian học tập. Bên cạnh đó là việc tổ chức tốt các đội, nhóm, câu lạc bộ để sinh hoạt và phát triển toàn diện học sinh ở buổi thứ 2. Vấn đề tổ chức bán trú là khâu then chốt để đảm bảo sức khỏe học tập hằng ngày của các em. Cùng với đó là chuẩn bị tốt cơ sở vật chất, phương tiện dạy học và bố trí đội ngũ hợp lý sẽ tạo nên bộ bí kíp thành công trong việc thực hiện dạy học 2 buổi/ ngày.
2.2. Đối với Sở GD&ĐT tỉnh Bình Dương
2.3. Đối UBND huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương
E:\DỮ LIỆU COP CỦA CHỊ YẾN\DAI HOC DA NANG\GIAO DUC HOC\THAY HOANG DHSP\K38BD_LUAN VAN SAU BAO VE\BINH DUONG ĐÃ SỬA IN\10. NGUYEN THI LUU\TOM TAT
