Quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực cho HS ở các trường trung học cơ sở huyện Ea Kar tỉnh Đăk Lăk
Hiện nay, giáo dục theo hướng tiếp cận NL người học là một xu thế tất yếu của các nước phát triển trên thế giới. Nó giúp người học có khả năng giải quyết các vấn đề thực tiễn ngay khi rời ghế nhà trường. Hệ thống giáo dục của Việt Nam để theo kịp với hệ thống giáo dục tiên tiến của các nước trên thế giới cũng đã bắt đầu chuyển đổi sang hình thái giáo dục theo định hướng phát NL người học.
Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, được khẳng định trong các văn kiện Đảng, đặc biệt là trong NQ 29 của Hội nghị TW 8, khóa XI, khẳng định đây không chỉ là Quốc sách hàng đầu, là “chìa khóa” mở ra con đường đưa đất nước tiến lên phía trước, mà còn là “mệnh lệnh” của cuộc sống.
Trong những năm gần đây, công tác quản lý HĐDH theo hướng hình thành NLHS ở các THCS ở huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk đã có nhiều chuyển biến, tuy nhiên vẫn còn những hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới GD&ĐT.
Vì vậy, nghiên cứu quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở trường THCS sẽ góp phần hướng đến đổi mới cung cách quản lý và nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THCS vùng cao, vùng khó khăn như huyện Ea Kar tỉnh Đăk Lăk.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực cho HS ở các trường trung học cơ sở huyện Ea Kar tỉnh Đăk Lăk”.
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn dạy học môn toán ở các trường THCS, đề xuất các biện pháp quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở các trường THCS huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: HĐDH môn Toán ở trường THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở các trường THCS huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk.
HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở các trường THCS huyện Ea Kar tỉnh Đăk Lăk những năm qua đã đạt được nhiều thành tựu, song còn nhiều hạn chế, bất cập. Nếu đề xuất và áp dụng được các biện pháp quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS có hiệu quả và phù hợp với đặc thù, thực tiễn của địa phương thì sẽ nâng cao được chất lượng dạy học môn Toán của các trường này, đáp ứng yêu cầu đổi mới GDPT hiện nay.
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở trường THCS.
5.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng HĐDH, quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở các trường THCS huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở các trường THCS huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk.
Đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý HĐDH của CBQL và GV dạy môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở 15/18 trường THCS trên địa bàn huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk.
Thời gian lấy số liệu nghiên cứu: trong 3 năm học 2013 – 2014; 2014 – 2015; 2015 – 2016.
7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.3. Phương pháp nghiên cứu bổ trợ
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn gồm có 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS cho học sinh THCS.
Chương 2: Thực trạng quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở các trường THCS huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk.
Chương 3: Biện pháp quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở các trường THCS huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk.
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG HÌNH THÀNH NĂNG LỰC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ
1.1.1. Nghiên cứu ở ngoài nước
1.1.2. Nghiên cứu ở trong nước
1.2. CÁC KHÁI NIỆM CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI
1.2.1. Quản lý, Quản lý giáo dục, Quản lý nhà trường
Quản lý là một quá trình tác động có mục đích có kế hoạch nhằm gây ảnh hưởng của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý, thông qua các cơ chế và chức năng thích hợp nhằm đạt được mục tiêu quản lý.
b. Quản lý giáo dục
QLGD là quản lý hệ thống giáo dục, là sự tác động có mục đích, có hệ thống, có kế hoạch, có ý thức của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý theo những quy luật khách quan, nhằm đưa hoạt động sư phạm của hệ thống giáo dục đạt tới kết quả mong muốn.
c. Quản lý nhà trường
Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối giáo dục của Đảng, trong phạm vi trách nhiệm của mình đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và từng HS.
1.2.2. Hoạt động dạy học môn Toán ở trường trung học cơ sở
a. Hoạt động dạy học
HĐDH là quá trình mà trong đó dưới sự tổ chức, điều khiển, lãnh đạo của GV, người học tự giác, tích cực, chủ động tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động nhận thức – học tập của mình nhằm thực hiện những nhiệm vụ dạy học.
b. Hoạt động dạy học môn Toán ở trường trung học cơ sở
HĐDH môn Toán là hoạt động GV tổ chức, hướng dẫn, điều khiển HS tự mình chiếm lĩnh những kiến thức, kĩ năng cơ bản của Toán học và hình thành hoặc biến đổi những tình cảm, thái độ học tập ở HS. Các HĐDH môn Toán được thực hiện trong quá trình hình thành kiến thức toán học hoặc vận dụng nội dung kiến thức đó.
NL là tổ hợp các thuộc tính tâm lý của cá nhân, được hình thành và phát triển trong một lĩnh vực hoạt động cụ thể; là sức mạnh tiềm tàng của con người trong việc giải quyết các vấn đề thực tiễn. Khái niệm NL sử dụng trong luận văn này được hiểu là NL thực hiện, đó là việc sở hữu kiến thức, kỹ năng, thái độ và đặc điểm nhân cách mà một người cần có để đáp ứng các yêu cầu của một nhiệm vụ cụ thể; nói cách khác, phải biết làm (know-how), chứ không chỉ biết và hiểu (know-what).
1.2.4. Hoạt động dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh
HĐDH môn Toán theo hướng hình thành và phát triển NLHS được xem xét trên một số nét đặc trưng sau: Quan tâm đặc biệt đến tổ chức hoạt động học môn Toán của HS; Coi trọng khâu thực hành, vận dụng kiến thức, kỹ năng và thái độ của HS; Lấy sự hình thành và phát triển các NL chuyên biệt của môn Toán cho HS làm mục tiêu của dạy học.
1.2.5. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh THCS
Quản lý HĐDH là một hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý tới khách thể quản lý trong quá trình dạy học nhằm đạt được mục đích đề ra.
Quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở trường THCS là quá trình quản lý MTDH, NDDH, PPDH, HTTCDH, PTDH, KT-ĐG kết quả học tập môn Toán đảm bảo sao cho nó đạt được mục tiêu hình thành và phát triển NLHS.
1.3. LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG HÌNH THÀNH NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS
1.3.1. Mục tiêu dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh ở trường THCS
Mục tiêu HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở trường THCS bao gồm các mục tiêu về kiến thức, kỹ năng, thái độ quy định định đối với môn học và mục tiêu hình thành và phát triển các các NL chung của HS và NL chuyên biệt môn Toán.
1.3.2. Nội dung dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh ở trường THCS
NDDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS bao gồm những kiến thức, kỹ năng, thái độ góp phần hình thành và phát triển NL của HS. Để đáp ứng mục tiêu phát triển NL, NDDH trong chương trình SGK hiện hành có thể được điều chỉnh, cấu trúc lại, bổ sung thêm những kiến thức trong thực tế để đảm bảo việc hình thành và phát triển NLHS đạt hiệu quả nhất.
1.3.3. Phương pháp dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh ở trường THCS
PPDH theo quan điểm phát triển NL không chỉ chú ý tích cực hoá HS về hoạt động trí tuệ mà còn chú ý rèn luyện NL giải quyết vấn đề gắn với những tình huống trong thực tiễn cuộc sống, gắn hoạt động trí tuệ với hoạt động thực hành, thực tiễn. Các đặc trưng cơ bản: Dạy học thông qua tổ chức liên tiếp các hoạt động học tập; Chú trọng rèn luyện những tri thức phương pháp để HS biết cách đọc SKG và các tài liệu học tập, biết cách suy luận để tìm tòi và phát hiện kiến thức mới; Tăng cường phối hợp học tập cá thể với học tập hợp tác theo phương châm “tạo điều kiện cho HS nghĩ nhiều hơn, làm nhiều hơn và thảo luận nhiều hơn”; Chú trọng đánh giá kết quả học tập theo mục tiêu bài học; Chú trọng phát triển kỹ năng tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau của HS
1.3.4. Hình thức tổ chức dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh ở trường THCS
HTTCDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS phải “chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng…”. Các HTTCDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS được quan tâm là: học tập cá nhân; học tập nhóm; học trong lớp, học ở ngoài lớp, tham gia các cuộc thi về NL, học tập thông qua các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm sáng tạo …
1.3.5. Phương tiện dạy học và các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh ở trường THCS
PTDH và các điều kiện hỗ trợ HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS là các phương tiện sư phạm đối tượng – vật chất do GV hoặc (và) HS sử dụng dưới sự chỉ đạo của GV trong quá trình dạy học, tạo những điều kiện cần thiết nhằm đạt được mục đích dạy học hình thành NLHS.
1.3.6. Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh
KT-ĐG kết quả HĐDH môn Toán ở trường THCS theo hướng hình thành NLHS nhằm đánh giá đúng NL của HS; đánh giá phải giúp hướng dẫn, điều chỉnh cách dạy của GV, cách học của HS ngay trong QTDH. Chuyển trọng tâm đánh giá chủ yếu từ ghi nhớ, hiểu kiến thức sang đánh giá NL vận dụng kiến thức môn Toán để giải quyết những vấn đề của thực tiễn. Đánh giá sự tiến bộ của HS; đánh giá bằng nhiều hình thức, kết hợp đánh giá quá trình với đánh giá định kỳ; sử dụng kết quả đánh giá một cách hợp lý.
1.4. QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG HÌNH THÀNH NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS
1.4.1. Quản lý mục tiêu dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh ở trường THCS
Tổ chức bồi dưỡng, nâng cao nhận thức cho GV về đổi mới việc xác định MTDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS. Hướng dẫn GV kỹ năng, phương pháp xây dựng MTDH môn Toán; Chỉ đạo công tác xây dựng MTDH môn Toán và tổ chức kiểm tra, đánh giá hiệu quả, điều chỉnh kịp thời việc thực hiện MTDH môn Toán theo kế hoạch đã đề ra.
1.4.2. Quản lý nội dung dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh ở trường THCS
Xây dựng kế hoạch và tổ chức hướng dẫn GV cấu trúc lại NDDH, dự kiến các NL cần hình thành cho HS sau mỗi nội dung học tập; hướng dẫn GV lựa chọn NDDH phù hợp với MTDH đã xác định; tổ chức KT-ĐG việc thực hiện NDDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS.
1.4.3. Quản lý phương pháp dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh ở trường THCS
a. Quản lý phương pháp dạy: Nâng cao nhận thức, thay đổi tư duy về đổi mới PPDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS cho GV và HS. Xây dựng kế hoạch và tổ chức bồi dưỡng PPDH tích cực cho GV. Đảm bảo CSVC, trang thiết bị, ứng dụng CNTT vào đổi mới PPDH. KT-ĐG việc thực hiện đổi mới PPDH; tạo cơ chế động viên, khuyến khích về tinh thần và vật chất thúc đẩy hoạt động đổi mới PPDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS.
b. Quản lý phương pháp học: Quản lý phương pháp học tập môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở trường THCS chính là tổ chức hướng dẫn và quản lý các phương pháp học tập có hiệu quả môn học này cho HS.
1.4.4. Quản lý hình thức tổ chức dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh ở trường THCS
Bồi dưỡng cho GV và HS các HTTCDH và hình thức học tập phù hợp với đặc trưng bộ môn Toán; hướng dẫn GV lựa chọn các HTTCDH phù hợp với NDDH và PPDH; Đảm bảo các điều kiện về CSVC, trang thiết bị tạo điều kiện cho GV và HS thực hiện đa dạng hóa các HTTCDH và hình thức học tập.
1.4.5. Quản lý PTDH và các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh ở trường THCS
Xây dựng kế hoạch trang bị, sử dụng và bảo quản PTDH; tổ chức công tác quản lý PTDH và các điều kiện hỗ trợ HĐDH môn Toán; Chỉ đạo và kiểm tra công tác quản lý PTDH và các điều kiện hỗ trợ HĐDH môn Toán
1.4.6. Quản lý công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh
Nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL, GV, HS về hoạt động KT-ĐG KQHT của HS theo hướng hình thành NL. Xây dựng kế hoạch quản lý và tổ chức thực hiện hoạt động KT-ĐG kết quả học tập môn Toán theo hướng hình thành NLHS.
1.5. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢN QUẢN LÝ HĐDH MÔN TOÁN THEO HƯỚNG HÌNH THÀNH NLHS Ở CÁC TRƯỜNG THCS
1.5.1. Các yếu tố khách quan
1.5.2. Các yếu tố chủ quan
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HĐDH MÔN TOÁN THEO HƯỚNG HÌNH THÀNH NĂNG LỰC CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN EA KAR TỈNH ĐĂK LĂK
2.1. KHÁI QUÁT VỀ QUÁ TRÌNH ĐIỀU TRA, KHẢO SÁT THỰC TRẠNG
Tìm hiểu thực trạng quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS. Đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý HĐDH môn Toán theo định hướng hình thành NL ở các trường THCS trên địa bàn huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk.
– Khảo sát nhận thức và thực trạng quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở các trường THCS huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk thông qua các ý kiến đánh giá của CBQL, GV Toán và HS.
– Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở các trường THCS huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk thông qua ý kiến đánh giá của CBQL và GV Toán.
2.1.3. Đối tượng kháo sát, địa bàn khảo sát
2.1.4. Tổ chức khảo sát
2.2. KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH GD&ĐT HUYỆN EA KAR, TỈNH ĐĂK LĂK
2.2.1. Khái quát về GD&ĐT huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk
Tính đến năm 2016, toàn huyện Ea Kar có 76 trường học gồm: 17 trường THCS và 01 trường PTDT Nội trú; 37 trường TH; 21 trường Mầm non.
Phổ cập GDMN cho trẻ 5 tuổi; phổ cập giáo dục TH đúng độ tuổi, phổ cập giáo dục THCS được duy trì vững chắc.
Tính đến năm học 2015 – 2016, toàn ngành có 2153 cán bộ, GV và nhân viên (138 người là DTTS, chiếm 6,4%).
Chất lượng GD&ĐT của huyện Ea Kar trong những năm qua luôn được đánh giá là một trong những đơn vị có chất lượng giáo dục phát triển ổn định của tỉnh Đăk Lăk.
CSVC, thiết bị trường học từ Mầm non đến THCS của 16 đơn vị xã, thị trấn trên địa bàn huyện Ea Kar được chính quyền các cấp quan tâm đầu tư xây dựng. Công tác XHH giáo dục, huy động nguồn lực trong nhân dân, CMHS và các tổ chức cá nhân … được các nhà trường thực hiện khá tốt.
2.2.2. Tình hình giáo dục THCS huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk
Tính đến tháng 05/2016, huyện Ea Kar có 18 trường THCS (trong đó có 01 trường PTDT nội trú). Tổng số HS bậc THCS có 9551 HS. Trong đó HS nữ có 4752 HS, tỷ lệ 49,8%; HS DTTS có 3095 HS, tỉ lệ 32,4%. Điều kiện về CSVC và các phương tiện, thiết bị phục vụ cho HĐDH nhìn chung đáp ứng được cơ bản yêu cầu HĐDH.
Các năm gần đây, chất lượng giáo dục các trường THCS trên địa bàn đã có những phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu phát triển GD&ĐT trong giai đoạn mới, giáo dục THCS huyện Ea Kar cần tiếp tục nỗ lực hơn nữa trong việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chuẩn bị sẵn sàng để thực hiện chương trình GDPT mới theo định hướng phát triển NLHS….
2.3. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG HÌNH THÀNH NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN EA KAR, TỈNH ĐĂK LĂK
2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL và GV Toán về dạy học theo hướng hình thành năng lực học sinh
a. Quan niệm của CBQL và GV Toán về dạy học theo hướng hình thành NLHS: Vẫn có một bộ phận CBQL và GV Toán ở các trường THCS vẫn còn nhận thức chưa đầy đủ hoặc phân vân với quan niệm, dạy học theo hướng hình thành và phát triển NLHS.
b. Nhận thức của CBQL và GV Toán về tầm quan trọng và sự cần thiết của dạy học theo hướng hình thành NLHS: Đa số CBQL và GV Toán các trường THCS nhận thức đúng đắn tầm quan trọng và sự cần thiết của dạy học theo hướng hình thành NLHS. Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận CBQL và GV Toán nhận thức chưa đúng đắn; chưa có quyết tâm, đồng thuận, ủng hộ dạy học theo hướng hình thành NLHS.
2.3.2. Thực trạng hoạt động dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh ở các trường THCS huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk
– MTDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS: Xây dựng MTDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS đã được các trường quan tâm chỉ đạo nhưng hiệu quả hoạt động này chưa cao. Nhiều GV vẫn còn khó khăn, lúng túng khi chuyển từ xây dựng MTDH định hướng nội dung sang xây dựng MTDH theo định hướng hình thành NLHS.
– NDDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS: Bước đầu, các trường THCS đã xây dựng một số biện pháp chỉ đạo GV chủ động cấu trúc, sắp xếp lại nội dung, chương trình môn Toán, đáp ứng yêu cầu hình thành NLHS sau mỗi bài học, nội dung học…
– PPDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS: Các trường THCS đã hướng dẫn và chỉ đạo GV tích cực đổi mới PPDH theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS.
– HTTCDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS: Ngoài các hình thức học tập trên lớp, ở nhà thì các HTTCDH khác: hoạt động ngoại khóa, tập dượt nghiên cứu khoa họa, học tập qua các hoạt động trải nghiệm thực tế… cũng đã được quan tâm, vận dụng.
– PTDH và và các điều kiện hỗ trợ HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS: Năng lực sử dụng CNTT và các PTDH hiện đại của nhiều GV vẫn còn hạn chế. Điều kiện về CSVC của nhiều trường THCS còn khó khăn, thiếu thốn … chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới HĐDH.
– KT-ĐG kết quả HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS: Nhiều GV Toán vẫn chưa “thích ứng”, “chưa quen” với phương pháp và hình thức KT-ĐG theo hướng hình thành NLHS”.
Ngoài ra, phương pháp tự học, tự nghiên cứu của HS; Phương pháp tự đánh giá kết quả học tập, kết hợp với đánh giá của thầy với của trò vẫn còn hạn chế.
2.4. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG HÌNH THÀNH NLHS Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN EA KAR, TỈNH ĐĂK LĂK
2.4.1. Thực trạng quản lý mục tiêu dạy học môn Toán theo hướng hình thành NLHS
Các trường THCS trong huyện đều quan tâm đến công tác bồi dưỡng, nâng cao nhận thức cho GV về đổi mới việc xây dựng MTDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS. Tuy nhiên, công tác KT-ĐG và hướng dẫn GV kỹ năng, phương pháp xây dựng MTDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS chưa được quan tâm đúng mức.
2.4.2. Thực trạng quản lý nội dung dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh
Các trường THCS đã xây dựng kế hoạch, hướng dẫn GV cấu trúc, sắp xếp lại nội dung, chương trình SGK Toán hiện hành để đáp ứng dạy học theo hướng hình thành NLHS. Tuy nhiên, công tác KT-ĐG, điều chỉnh NDDH môn Toán chưa được quan tâm đúng mức.
2.4.3. Thực trạng quản lý phương pháp dạy học môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh ở các trường THCS
a. Thực trạng quản lý PPDH của GV: Đã quan tâm đến công tác nâng cao nhận thức, thay đổi tư duy về đổi mới PPDH theo hướng phát triển NL người học; quan tâm công tác xây dựng kế hoạch và tổ chức bồi dưỡng các PPDH tích cực cho GV. Tuy nhiên, công tác KT-ĐG thực hiện đổi mới PPDH; quản lí ứng dụng CNTT, đảm bảo CSVC, TBDH phục vụ đổi mới PPDH và hướng dẫn GV lựa chọn PPDH; HTTCDH chưa được các nhà trường quan tâm đúng mức.
b. Thực trạng quản lý PP học tập Toàn của HS: Chưa quan tâm hướng dẫn HS phương pháp học tập và các hình thức học tập tích cực. Khuyến khích hoạt động tìm tòi, tăng tính chủ động, tham gia xây dựng bài của HS và hướng dẫn HS phương pháp tự học còn hạn chế.
2.4.4. Thực trạng quản lý các hình thức tổ chức dạy học môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở trường THCS
Công tác tư vấn, hướng dẫn GV lựa chọn các HTTCDH phù hợp với NDDH và PPDH nhằm phát huy tốt nhất phẩm chất, NLHS đạt hiệu quả chưa cao (một số CBQL vẫn còn lúng túng trong công tác quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS).
2.4.5. Thực trạng quản lý phương tiện dạy học và các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học môn Toán
Việc đảm bảo đủ về PTDH; trang bị các TBDH hiện đại, mua sắm các phần mềm hỗ trợ HĐDH môn Toán có những khó khăn nhất định, đó là: CSVC – TBDH còn thiếu và chưa đồng bộ, một bộ phận GV còn hạn chế về khả năng sử dụng CNTT; cơ sở hạ tầng CNTT chưa đáp ứng được nhu cầu của GV và HS.
2.4.6. Thực trạng quản lý công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Toán theo hướng hình thành năng lực học sinh
Các trường đã quan tâm đến hoạt động bồi dưỡng nâng cao nhận thức, năng lực, phương pháp về hoạt động KT-ĐG theo hướng hình thành và phát triển NLHS. Tuy nhiên, công tác xây dựng kế hoạch KT-ĐG; hướng dẫn HS phát huy vai trò tự KT-ĐG và đánh giá lẫn nhau chưa được quan tâm đúng mức. Quản lý chưa đồng bộ các khâu trong quá trình KT-ĐG kết quả học tập theo hướng hình thành và phát triển NLHS.
2.5. ĐÁNH GIÁ CHUNG THỰC TRẠNG
Đội ngũ CBQL và GV Toán các trường THCS đã phát huy được vai trò của mình trong quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành và phát triển NLHS. Triển khai nhiều biện pháp quản lý với những mức độ khác nhau, phù hợp với tình hình thực tế của trường mình. Vì vậy, công tác quản lý nhà trường nói chung, quản lý HĐDH môn Toám theo hướng hình thành và phát triển NLHS đã có những chuyển biến tích cực.
Công tác quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở các trường THCS huyện Ea Kar còn có những hạn chế sau:
– Vẫn còn có những nhận thức chưa đúng đắn của CBQL và GV về HĐDH theo hướng hình thành NLHS. Năng lực quản lý HĐDH theo định hướng tiếp cận NL của một số CBQL các trường THCS còn hạn chế.
– Khả năng vận dụng linh hoạt, sáng tạo các PPDH, HTTCDH tích cực của GV trong dạy học môn Toán chưa thực sự có hiệu quả.
– CBQL và GV còn “bỡ ngỡ”, chưa nắm vững quan niệm, phương pháp KT-ĐG kết quả giảng dạy của GV và kết quả học tập môn Toán theo hướng hình thành và phát triển NLHS.
– Chưa quan tâm bồi dưỡng các phương pháp học tập, hình thức học tập tích cực cho HS;
– CSVC của một số trường chưa đảm bảo cho đổi mới HĐDH. Năng lực ứng dụng CNTT vào dạy học của GV còn hạn chế; chưa tạo được động lực thúc đẩy đổi mới HĐDH theo hướng hình thành NLHS bằng các chính sách và môi trường thích hợp.
CHƯƠNG 3
BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HĐDH MÔN TOÁN THEO HƯỚNGHÌNH THÀNH NĂNG LỰC CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN EA KAR, TỈNH ĐĂK LĂK
3.1. CÁC NGUYÊN TẮC CHUNG ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống
3.2. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HĐDH MÔN TOÁN THEO HƯỚNG HÌNH THÀNH NLHS Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN EA KAR, TỈNH ĐĂK LĂK
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức và năng lực quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS cho đội ngũ CBQL và giáo viên Toán ở các trường THCS
a. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp
Nâng cao nhận thức và NL quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS cho đội ngũ CBQL và GV Toán ở các trường THCS. Đáp ứng nhu cầu bồi dưỡng của CBQL và GV Toán ở các trường THCS huyện Ea Kar. Tạo tiền đề để CBQL và GV Toán ở trường THCS chuẩn bị tiếp nhận với chương trình và SGK GDPT mới.
b. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp
– Tổ chức cho CBQL và GV nghiên cứu, học tập các chủ trương, Nghị quyết của Đảng; các chính sách của nhà nước về phát triển GD&ĐT trong giai đoạn hiện nay.
– Chỉ đạo tổ chức HĐDH theo hướng hình thành NLHS đảm bảo đạt hoe65u quả nhất; khuyến khích GV tích cực đổi mới PPDH nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS. Đổi mới hình thức và phương pháp KT-ĐG kết quả học tập của HS…
– Xây dựng kế hoạch và nội dung bồi dưỡng nâng cao nhận thức và NL quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành và phát triển NLHS cho CBQL và GV Toán trường THCS.
c. Điều kiện thực hiện biện pháp
Để thực hiện biện pháp này, yêu cầu HT phải xây dựng được kế hoạch bồi dưỡng; kế hoạch phải có tính khả thi, phù hợp với năng lực của đội ngũ CBQL, GV Toán của nhà trường; phù hợp với điều kiện và tình hình thực tế của nhà trường và địa phương.
3.2.2. Biện pháp 2: Vận dụng linh hoạt, sáng tạo các phương pháp dạy học và hình thức tổ chức dạy học tích cực trong dạy học môn Toán theo hướng hình thành NLHS
a. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp
Bồi dưỡng năng lực, nghiệp vụ sư phạm cho GV; giúp GV Toán ở các trường THCS chủ động, linh hoạt và sáng tạo trong việc lựa chọn và sử dụng các PPDH và HTTCDH tích cực, phù hợp NDDH, phù hợp với NL giảng dạy của GV, phù hợp với đối tượng HS.
b. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp
– Tổ chức bồi dưỡng nâng cao nhận thức về đổi mới PPDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS cho GV và HS. Quán triệt, tuyên truyền rộng rãi về chủ trương đổi mới “căn bản và toàn diện GD và ĐT” trong tình hình hiện nay; động viên, khuyến khích GV và HS tích cực đổi mới phương pháp dạy và học.
– Bồi dưỡng các PPDH, kỹ thuật dạy học, HTTCDH tích cực cho GV. Tạo điều kiện cho GV vận dụng các PPDH và HTTCDH tích cực vào các giờ dạy học môn Toán.
c. Điều kiện thực hiện biện pháp
HT phải có NL quản lý và tổ chức HĐDH theo hướng hình thành và phát triển NL người học. GV phải có NL tổ chức HĐDH theo hướng hình thành và phát triển NLHS. Nhà trường phải đảm bảo tối thiểu về CSVC, PTDH và các điều kiện hỗ trợ HĐDH môn Toán.
3.2.3. Biện pháp 3: Đổi mới công tác kiểm tra đánh giá chất lượng giảng dạy của giáo viên và kết quả học tập môn Toán của học sinh theo hướng hình thành năng lực
a. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp
Giúp CQQL và GV Toán các trường THCS nắm rõ quan điểm về “triết lý” đánh giá; nắm vững quy trình cũng như các tiêu chí KT-ĐG kết quả giảng dạy của GV, kết quả học tập của HS theo hướng hình thành và phát triển NL người học.
b. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp
– Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá chất lượng giảng dạy của giáo viên
Nâng cao nhận thức cho cán bộ, GV về vai trò, mục tiêu và ý nghĩa của hoạt động KT-ĐG chất lượng giảng dạy theo hướng hình thành NLHS. Tổ chức cho GV học tập, nghiên cứu các văn bản hướng dẫn về đổi mới công tác KT-ĐG. Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chất lượng giảng dạy của GV
Hình thức kiểm tra, đánh giá và quy trình tổ chức thực hiện.
– Kiện toàn ban kiểm tra nội bộ của nhà trường; xây dựng kế hoạch KT-ĐG, phân công nhiệm vụ cụ thể cho các thành viên trong ban kiểm tra; chỉ đạo và tổ chức triển khai chương trình KT-ĐG. Tiến hành sơ kết, tổng kết đánh giá, rút kinh nghiệm công tác KT-ĐG chất lượng giảng dạy của GV theo hướng hình thành NLHS.
– Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn Toán theo hướng hình thành năng lực cho HS ở trường THCS
– Tổ chức bồi dưỡng nâng cao hiểu biết cho CBQL và đội ngũ GV nói chung, GV Toán nói chung về triết lý đánh giá:(1) Đánh giá phải vì sự tiến bộ của học sinh; (2) Đánh giá là quá trình học tập; (3) Đánh giá về kết quả học tập, giáo dục.
– Tập trung bồi dưỡng GV các các phương pháp, kỹ thuật, hình thức đánh giá kết quả học tập của HS theo định hướng đánh giá NL.
c. Điều kiện thực hiện biện pháp
Để thực hiện được biện pháp này, đòi hỏi CBQL và GV của các trường THCS phải nắm vững bản chất cũng như quy trình KT-ĐG theo định hướng đánh giá NL người học.
3.2.4. Biện pháp 4: Giáo dục động cơ, thái độ học tập và hướng dẫn các phương pháp học tập tích cực môn Toán cho học sinh
a. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp
Giáo dục động cơ, thái độ học tậo đúng đắn cho HS đồng thời hướng dẫn các phương pháp học tập học tập tích cực môn Toán cho HS. Giúp các em phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động và sáng tạo trong hoạt động học tập môn Toán.
b. Nội dung và cách thức thực hiện
– Quản lý giáo dục động cơ, thái độ học tập đúng đắn cho HS. Chỉ đạo GV trong hoạt động dạy học, cần tác động từ nhiều mặt để hình thành động cơ học tập, cả động cơ bên trong và động cơ bên ngoài. Phải làm cho học tập trở thành nhu cầu của người học.
– Bồi dưỡng kỹ năng học tập và hướng dẫn phương pháp học tập tích cực môn Toán cho học sinh. GV cần phải rèn luyện cho HS các kỹ năng cơ bản trong quá trình học tập môn Toán. Chú trọng bồi dưỡng phương pháp và năng lực tự học môn Toán cho HS.
c. Điều kiện thực hiện biện pháp
Để thực hiện được biện pháp này, đòi hỏi CBQL, GV các trường THCS cùng với HS và phụ huynh HS phải có sự phối hợp chặt chẽ, quy định rõ vai trò và quy trách trách nhiệm của từng đối tượng.
3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường cơ sở vật chất, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, đáp ứng yêu cầu dạy học môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở trường THCS
a. Mục đích, ý nghĩa của biện pháp
Đẩy mạnh ứng dụng CNTT, đáp ứng yêu cầu đổi mới GD&ĐT trong tình hình hiện nay. Bồi dưỡng năng lực sử dụng CNTT cho GV và HS. Giúp HT thấy rõ vai trò của CSVC và CNTT đối với HĐDH theo hướng hình thành NLHS.
b. Nội dung và cách thức thực hiện
HT chỉ đạo phát triển CSVC của nhà trường theo hướng đồng bộ và hiện đại; chỉ đạo công tác đảm bảo thiết bị dạy học và chỉ đạo công tác ứng dụng CNTT trong dạy học môn Toán theo hướng hình thành NLHS.
c. Điều kiện thực hiện giải pháp
Các trường THCS phải có CSVC đảm bảo, có cơ sở hạ tầng CNTT đủ mạnh, đồng thời có nguồn lực tài chính để đảm bảo cho việc tăng cường CSVC, đẩy mạnh ứng dụng CNTT.
3.2.6. Biện pháp 6: Tạo dựng môi trường thuận lợi để GV và HS phát huy tốt nhất vai trò của mình trong dạy học theo định hướng hình thành năng lực học sinh
a. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp
Xây dựng cơ chế, tạo động lực thúc đẩy GV và HS phát huy tốt vai trò của mình trong dạy học theo hướng hình thành và phát triển NL người học, giúp HT thấy rõ sự cần thiết phải xây dựng cơ chế, tạo động lực thúc đẩy GV và HS phát huy tốt vai trò của mình trong dạy học theo hướng hình thành và phát triển NL người học.
b. Nội dung và cách thức thực hiện
Xây dựng môi trường giảng dạy – học tập tích cực cho GV và HS. Xây dựng cơ chế khen thưởng, động viên, khuyến khích GV và HS. Huy động các nguồn lực tài chính từ các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội… để xây dựng quỹ khen thưởng, hỗ trợ GV và HS trong giảng dạy- học tập theo hướng hình thành NLHS. Xây dựng cơ chế phối hợp với hội CMHS để triển khai chủ trương dạy học theo hướng hình thành, phát triển NLHS
c. Điều kiện thực hiện biện pháp
Để thực hiện biện pháp này, đòi hỏi các trường THCS phải xây dựng quy chế khen thưởng; quy chế chi tiêu nội bộ; chủ động nguồn lực tài chính để đảm bảo thực hiện cơ chế, tạo động lực thúc đẩy GV và HS phát huy tốt vai trò của mình trong dạy học theo hướng hình thành và phát triển NLHS.
3.3. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC BIỆN PHÁP
Các biện pháp trên có mối quan hệ logic, chặt chẽ với nhau và nếu được thực hiện một cách đồng bộ, sẽ tạo được bước chuyển biến tích cực, có tính đột phá trong công tác quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở các trường THCS huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk
3.4. KHẢO NGHIỆM TÍNH CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC BIỆN PHÁP ĐỀ XUẤT
* Về tính cấp thiết: Trong số sáu biện pháp đề xuất thì các biện pháp 2; 4 được đánh giá mức độ rất cấp thiết và cấp thiết cao nhất; Xếp thứ lần lượt tiếp theo là các biện pháp: biện pháp 1; biện pháp 5; biện pháp 3. Biện pháp 6 được đánh giá mức độ cấp thiết là thấp nhất, nhưng cũng đạt điểm trung bình tới =2,56 (trong khi mức độ cấp thiết quy ước là 2 điểm).
* Về tính khả thi: Các biện pháp 2, 4 cũng được đánh giá mức độ khả thi cao nhất; tương ứng xếp thứ 1 và thứ 2; biện pháp 1 xếp thứ 3; biện pháp 5 xếp thứ 4; biện pháp 3 xếp thứ 5; thấp vẫn là biện pháp 6 – xếp thứ 6, =2,47.
Sử dụng công thức Spearman-Brown ta tính được rSB có kết quả 0,9965, với kết quả này các dữ liệu thu thập được là rất đáng tin cậy.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Kết quả khảo sát, nghiên cứu, đánh giá thực trạng quản lý HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS ở các trường THCS huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk chứng tỏ công tác quản lý HĐDH môn Toán đã có những chuyển biến tích cực, nhưng vẫn còn những hạn chế. Chính vì vậy, đề tài đã nghiên cứu và đề xuất 6 biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả HĐDH môn Toán theo hướng hình thành NLHS, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện GDPT hiện nay.
2. Kiến nghị
2.1. Đối với Bộ GD&ĐT: Công bố và triển khai chính thức chương trình GDPT tổng thể. Biên soạn các tài liệu (chương trình, SGK…) về dạy học theo định hướng phát triển NLHS. Triển khai các chương trình bồi dưỡng GV và CBQL phục vụ cho việc triển khai chương trình GDPT tổng thể mới.
2.2. Đối với Sở GD&ĐT Đăk Lăk: Triển khai kế hoạch bồi dưỡng CBQL theo chương trình bồi dưỡng của Bộ GD&ĐT, trong đó đặc biệt chú ý nội dung quản lý HĐDH theo định hướng phát triển NLHS. Tạo điều kiện để GV và CBQL các trường THCS được tiếp cận sớm với chương trình GDPT mới; với việc dạy học và quản lý HĐDH chương trình GDPT mới.
2.3. Đối với UBND huyện Ea Kar, Phòng GD&ĐT Ea Kar
2.3.1. Đối với UBND huyện Ea Kar: Quy hoạch phát triển, ổn định hệ thống mạng lưới cơ sở giáo dục, trường học. Quan tâm thích đáng đến chiến lược xây dựng và phát triển GD&ĐT.
2.3.2. Đối với Phòng GD&ĐT Ea Kar: Xây dựng kế hoạch, chương trình về bồi dưỡng, đào tạo nâng cao trình độ, NL cho đội ngũ CBQL và đội ngũ GV. Tăng cường hoạt động KT-ĐG các cơ sở giáo dục. Thực hiện có hiệu quả công tác tư vấn, thúc đẩy HĐDH theo hướng hình thành NLHS cho các trường THCS trên địa bàn.
2.3.3 Đối với CBQL và đội ngũ giáo viên bộ môn Toán ở các trường THCS huyện Ea Kar, tỉnh Đăk Lăk: Đưa nội dung quản lý HĐDH theo hướng hình thành NLHS vào chiến lược phát triển nhà trường. Đối với đội ngũ GV Toán phải tích cực tự học, tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm, đáp ứng được các yêu cầu đổi mới GD&ĐT trong giai đoạn hiện nay.
E:\DỮ LIỆU COP CỦA CHỊ YẾN\DAI HOC DA NANG\GIAO DUC HOC\K30 DA NANG\LAI CAO DANG\SAU BAO VE
