Nghiên cứu sự phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ trơng phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo tại các trường mầm non công lập quận Liên Chiểu thành phố Đà Nẵng
Ở nước ta, trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục mầm non là bậc học đầu tiên, đặt nền móng cho sự phát triển về thể chất, trí tuệ, tình cảm, thẩm mĩ của trẻ. Nhận rõ vai trò, tầm quan trọng của bậc học nhằm phát triển hệ thống giáo dục trong bối cảnh mới, Đảng và Nhà nước ta cũng như các cấp, các ngành cùng chính quyền các địa phương luôn quan tâm đến bậc học mầm non, tạo điều kiện, tăng cường đầu tư nguồn lực con người, vật chất và phát triển các chính sách cho bậc học. Với phương châm coi trọng và đánh giá cao vai trò giáo dục của nhà trường, Đảng và Nhà nước cũng đã nhận thấy rằng để hoàn thành mục tiêu chăm sóc giáo dục học sinh thì cần thiết phải có sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ của cả ba môi trường giáo dục: nhà trường – gia đình – xã hội, trong đó nhà trường là nhân tố giữ vai trò chủ đạo.
Chăm sóc giáo dục trẻ là một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngành giáo dục nói chung bậc học Mầm non nói riêng. Có rất nhiều hình thức và phương pháp chăm sóc trẻ khác nhau như phương pháp chăm sóc giáo dục trẻ theo hướng đổi mới, hay theo hướng giáo dục mầm non mới… dù có thực hiện phương pháp chăm sóc giáo dục trẻ theo hướng nào nếu như chỉ có nhà trường và giáo viên nỗ lực cố gắng mà không có sự phối kết hợp với cha mẹ trẻ hoặc người chăm sóc chính của trẻ tại gia đình về cách chăm sóc giáo dục trẻ thì sẽ không thể mang lại hiệu quả cao và giúp trẻ phát triển toàn diện, nhất là lĩnh vực ngôn ngữ. Bởi vì, ngôn ngữ kết nối trẻ với thế giới và với mọi người.
Có một bất cập ở Việt Nam hiện nay là xã hội càng phát triển, cha mẹ càng lạm dụng công nghệ để nuông chìu con bằng hình thức giải trí bị động từ điện thoại, ipad hoặc ti vi. Hơn nữa, cha mẹ lại thiếu kỹ năng trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ. Đó cũng là nguyên nhân khiến trẻ hạn chế về mặt ngôn ngữ cũng như các lĩnh vực phát triển khác.
Vì vậy, việc phối kết hợp với các bậc cha mẹ không chỉ giúp cha mẹ và giáo viên có kiến thức chăm sóc trẻ một cách có khoa học mà còn giúp cho cha mẹ hiểu được thêm công việc của giáo viên ở lớp cũng như giáo viên hiểu được hoàn cảnh và điều kiện sống của trẻ ở gia đình để có biện pháp giáo dục phù hợp, tạo nên mối quan hệ thân thiết cởi mở, thân thiện giữa phụ huynh và giáo viên.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài: “Nghiên cứu sự phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ trơng phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo tại các trường mầm non công lập quận Liên Chiểu thành phố Đà Nẵng” để nghiên cứu.
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn sự phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo tại các trường mầm non công lập quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng, từ đó đề xuất các biện pháp thúc đẩy sự phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ, giúp phát triển ngôn ngữ cho trẻ tại các trường mầm non công lập trên địa bàn quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Quá trình phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Sự phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo.
– Nghiên cứu cơ sở lí luận về sự phối hợp giữa và cha mẹ trẻ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo.
– Điều tra, khảo sát thực trạng về sự phối hợp giữa và cha mẹ trẻ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo tại các trường mầm non quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng
– Đề xuất các biện pháp về sự phối hợp giữa và cha mẹ trẻ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo.
– Thực nghiệm các biện pháp đề xuất.
– Sự phối hợp giữa về sự phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo tại các trường Mầm non công lập, quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng.
– Phạm vi về không gian: Khảo sát tại 5 trường mầm non công lập, quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng.
– Phạm vi về thời gian: Từ năm học 2018 – 2019 đến năm học 2020 – 2021.
Việc nghiên cứu đề xuất được các biện pháp phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ một cách đồng nhất về mục tiêu, nội dung, hình thức và phương pháp thực hiện thì sẽ giúp phát triển ngôn ngữ một cách tối ưu và hiệu quả cho trẻ Mẫu giáo tại các trường Mầm non công lập trên địa bàn và có thể làm tài liệu tham khảo cho các trường Mầm non, giáo viên mầm non và sinh viên ngành giáo dục mầm non.
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.3. Nhóm phương pháp bổ trợ
Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về sự phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo.
Chương 2: Thực trạng phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo.
Chương 3: Biện pháp phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo.
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ SỰ PHỐI HỢP GIỮA GIÁO VIÊN VÀ CHA MẸ TRẺ TRONG PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ CHO TRẺ MẪU GIÁO
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam
1.2. Các khái niệm chính của đề tài
Phối hợp là quá trình kết nối các hoạt động, hỗ trợ, hợp tác lẫn nhau của hai hay nhiều đối tượng nhằm tổ chức thực hiện các nhiệm vụ cụ thể được đề ra. Mục tiêu cuối cùng của phối hợp là tạo ra sự thống nhất, đồng thuận, bảo đảm chất lượng và hiệu quả trong cong việc. Nói cách khác, phối hợp là bố trí cùng nhau làm theo một kế hoạch để đạt một mục đích chung. Thông qua phối hợp, các lực lượng phối hợp được trao đổi hoạt động và thông tin với nhau, hỗ trợ cho nhau trong việc thực hiện tốt các chức năng, nhiệm vụ của mình, từ đó hiệu quả công việc được nâng cao.
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ không những giúp cho tư duy của trẻ phát triển mà còn là một phương tiện để giáo dục trẻ một cách toàn diện về nhân cách – đạo đức.
1.2.3. Sự phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ trong phát triển ngôn ngữ
Sự phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ có thể diễn ra dưới nhiều hình thức trực tiếp hoặc gián tiếp. Với hình thức trực tiếp: giáo viên có thể đặt những câu hỏi cho cha mẹ vào giờ đón và trả trẻ để tìm hiểu thông tin về trẻ hoặc vào những buổi họp phụ huynh. Với hình thức gián tiếp: giáo viên và cha mẹ có thể trao đổi với nhau về trẻ thông qua bảng tin của lớp, các phương tiện truyền thông như: kênh zalo, Facebook, tin nhắn điện thoại hoặc thư điện tử…
1.3. Đặc điểm phát triển ngôn ngữ của trẻ mẫu giáo
1.3.1. Các yếu tố tác động đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ
1.4. Lý luận về sự phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo
1.4.1. Ý nghĩa của sự phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo
Mối quan hệ giữa giáo viên và cha mẹ có tầm quan trọng lớn trong việc nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và phát triển một trong bốn lĩnh vực học tập gồm: phát triển vận động, phát triển nhận thwucs, phát triển tình cảm-xã hội và phát triển ngôn ngữ.
Phối kết hợp với các bậc cha mẹ không chỉ giúp cha mẹ và giáo viên có kiến thức chăm sóc trẻ một cách có khoa học, mà còn có biện pháp giáo dục phù hợp, tạo nên mối quan hệ thân thiết cởi mở, thân thiện giữa phụ huynh và giáo viên.
Phối hợp giữa cha mẹ và giáo viên trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ là quá trình cha mẹ và giáo viên cùng hoạt động hỗ trợ lẫn nhau để cùng thống nhất tìm ra những cách thức, phương pháp, chiến lược thúc đẩy ngôn ngữ cho trẻ một cách hiệu quả nhất.
Sự phối hợp giữa cha mẹ và giáo viên là sự kết hợp, tác động qua lại một cách biện chứng trong đó giáo viên đóng vai trò chủ đạo còn cha mẹ có vai trò quan trọng hỗ trợ đắc lực cho giáo viên đặc biệt là trong nuôi dưỡng và giáo dục, duy trì nối tiếp môi trường giáo dục cho trẻ.
1.4.2. Mục tiêu của sự phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo
Sự phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên và cha mẹ trẻ nhằm hướng đến một mục tiêu duy nhất đó là thúc đẩy sự phát triển về ngôn ngữ của trẻ. Từ đó, trẻ có được vốn từ vựng phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của từng độ tuổi và có thể giao tiếp với mọi người xung quanh một cách tự tin cũng như tự trang bị cho mình vốn sống phong phú. Ngôn ngữ phát triển đồng thời thúc đẩy các lĩnh vực tình cảm-xã hội, nhận thức, tư duy phát triển theo.
1.4.3. Nội dung của sự phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo
– Tham gia xây dựng kế hoạch tuần, tháng, năm của nhóm, lớp về lĩnh vực phát triển ngôn ngữ.
– Tham gia vào các hoạt động học tập tại nhóm, lớp.
– Phối hợp kiểm tra, đánh giá lĩnh vực phát triển ngôn ngữ định kỳ tại nhóm, lớp
– Tham gia đóng góp ý kiến cho giáo viên về chương trình và phương pháp giáo dục trẻ.
– Tham gia thảo luận và đề xuất các biện pháp PTNN cho trẻ theo kế hoạch chương trình đề ra.
– Thu thập các tình huống liên quan đế sự PTNN của trẻ tại gia đình và lớp để cùng nhau xem xét và đề ra các cách giải quyết phù hợp và hiệu quả.
1.4.4. Hình thức phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo
– Thông qua bảng thông báo tại mỗi nhóm mỗi lớp, thông tin về hoạt động vui chơi, học tập diễn ra trong ngày.
– Trao đổi thường xuyên với cha mẹ hàng ngày trong các giờ đón, trả trẻ.
– Trao đổi thường xuyên qua các phương tiện truyền thông như: nhóm zalo lớp, nhóm Messenger.
– Tổ chức họp phụ huynh đầu năm để thông báo cho cha mẹ những công việc, thảo luận về các hình thức phối hợp giữa cha mẹ và giáo viên.
– Thông qua buổi họp phụ huynh giữa năm, cuối năm đối với từng cá nhân phụ huynh để phản hồi sự phát triển về ngôn ngữ của trẻ cũng như đưa ra các biện pháp thúc đẩy sự phát triển cho trẻ.
– Tổ chức những buổi sinh hoạt, tọa đàm phổ biến kiến thức về thời kỳ nhạy cảm về ngôn ngữ cho cha mẹ trực tiếp hoặc trực tuyến (qua phần mềm zoom).
– Thông qua các buổi học online cùng với trẻ.
– Thông qua các lễ hội, sự kiện, hội thi, hoạt động văn hóa văn nghệ.
– Giáo viên đến thăm trẻ tại nhà.
– Cha mẹ tham quan các khu trưng bày nghệ thuật của Nhà trường.
– Cha mẹ tham gia các khóa tập huấn về giáo dục con.
1.4.5. Điều kiện và cơ chế phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo
Về mặt điều kiện:
– Điều kiện của sự phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ là phải phù hợp với trình độ phát triển về kinh tế-văn hóa của địa phương, trình độ nhận thức của cha mẹ trẻ…
– Điều kiện để có sự phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ: hai lực lượng giáo dục tại Gia đình (là cha mẹ) và nhà trường (là giáo viên) phải thường xuyên dành thời gia trao đổi lẫn nhau về tình hình lĩnh hội ngôn ngữ của trẻ tại nhà cũng như tại trường.
Về mặt cơ chế:
– Giáo viên chủ nhiệm lớp có vai trò chủ đạo trong quá trình phối hợp, trong đó, giáo viên là người vạch ra kế hoạch, chịu trách nhiệm chỉ đạo mọi hoạt động phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ.
– Gia đình có vai trò chủ động để thực hiện trong quá trình phối hợp như: cha mẹ phải nhận thức đúng trách nhiệm của mình trong việc kết hợp với giáo viên để hoàn thiện ngôn ngữ cho trẻ.
– Giáo viên và cha mẹ cùng nhau bàn bạc để đưa ra các hình thức, cách thức phối hợp với nhau xuyên xuốt trong thời gian trẻ theo học tại một Nhóm, lớp nhất định để từ đó có thể có một định hướng chung nhằm liên tục đồng hành, hỗ trợ và thúc đẩy trẻ phát triển ngôn ngữ một cách hiệu quả nhất.
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo
– Các yếu tố sinh lý thần kinh
– Môi trường sống của trẻ em
– Sự phát triển nhận thức của trẻ
– Tính chủ động trong giao tiếp của trẻ
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG SỰ PHỐI HỢP GIỮA GIÁO VIÊN VÀ CHA MẸ TRẺ TRONG PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ CHO TRẺ MẪU GIÁO TẠI CÁC TRƯỜNG MẦM NON CÔNG LẬP QUẬN LIÊN CHIỂU, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG
2.1. Khái quát về tình hình kinh tế – xã hội và giáo dục – đào tạo quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng
2.1.1. Tình hình kinh tế – xã hội quận Liên Chiểu
2.1.2. Khái quát về giáo dục và đào tạo quận Liên Chiểu
2.1.3. Sự phát triển giáo dục mầm non tại quận Liên Chiểu
2.2. Mô tả quá trình điều tra khảo sát thực trạng
Mục đích khảo sát là nhận định đánh giá thực trạng phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo để nắm bắt được tình tình thực tế của việc phối hợp giữa cha mẹ và giáo viên. Từ đó, có thể đưa ra các biện pháp nhằm thúc đẩy, hỗ trợ sự phối hợp này một cách chặt chẽ để giúp trẻ phát triển tốt về mặt ngôn ngữ.
Cha mẹ trẻ và giáo viên chủ nhiệm của trẻ tại 5 trường Mầm non trên địa bàn Quận Liên Chiểu, gồm: Trường Mầm non Hướng Dương, Trường Mầm non Tuổi Ngọc, Trường Mầm non Sơn Ca, Trường Mầm non Họa Mi và Trung tâm Chăm sóc và Giáo dục Mầm non OneSky- Đà Nẵng.
Nội dung khảo sát bao gồm: Thực trạng phụ huynh phối hợp với giáo viên chủ nhiệm để phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo 3-6 tuổi tại nhà và trường học, vì vậy, chúng tôi đã xây dựng 2 hệ thống phiếu điều tra dành cho 2 nhóm đối tượng là phụ huynh có con từ 3-6 tuổi đang theo học tại 05 trường chỉ định và giáo viên đang chăm sóc và dạy trẻ trong độ tuổi Mẫu giáo 3-6 tuổi.
Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: dành cho phụ huynh có con trong độ tuổi 3-6 tuổi và giáo viên đang dạy trẻ Mẫu giáo.
Phương pháp phỏng vấn: phụ huynh và giáo viên.
Phương pháp quan sát: hoạt động hỗ trợ trẻ của phụ huynh và giáo viên.
Tổ chức khảo sát thực trạng phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trẻ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo ở độ tuổi từ 3-6 tuổi tại 5 Trường Mầm non công lập trên địa bàn Quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng gồm Trung tâm Chăm sóc và Giáo dục Mầm non OneSky-Đà Nẵng, trường MN Tuổi Ngọc, trường MN Sơn Ca, trường Mầm non Hướng Dương, trường MN Tuổi Thơ với tổng số: 250 cha mẹ và 45 giáo viên.
2.3. Phân tích kết quả khảo sát thực trạng
2.3.1. Thực trạng nhận thức của phụ huynh về sự cần thiết của việc phối hợp với giáo viên trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo
Kết quả khảo sát đánh giá của phụ huynh về sự cần thiết trong việc phối hợp với giáo viên để PTNN cho trẻ cho thấy: 78,4% phụ huynh được khảo sát cho rằng “rất cần thiết” để phối hợp với giáo viên; 16,8% cho rằng “bình thường” và 4,8% phụ huynh cho rằng “không cần thiết”.
Trong các lĩnh vực cần thiết để phát triển cho trẻ trong độ tuổi MG như: Kỹ năng nhận thức, tình cảm-xã hội, tự phục vụ, vận động…thì phát triển ngôn ngữ rất được cha mẹ chú trọng.
Tóm lại, phụ huynh đã có một số nhận thức ban đầu về mục tiêu, nội dung và phương pháp hướng dẫn trẻ tại nhà. Việc phối hợp với giáo viên, người nhận thức rõ tầm quan trọng của ngôn ngữ đối với trẻ ở lứa tuổi MG cũng như nắm được kỹ năng, biện pháp và hình thức hỗ trợ ngôn ngữ cho trẻ là rất cần thiết.
2.3.2. Thực trạng công tác phối hợp với cha mẹ PTNN cho trẻ MG của giáo viên
Nội dung này được thực hiện tại 5 trường MN trên địa bàn quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng. Trong 5 đơn vị khảo sát trên, có 2/5 trường/ trung tâm có thực hiện công tác phối hợp với phụ huynh PTNN cho trẻ.
Kết quả khảo sát cho thấy có 85,7% giáo viên được khảo sát cho rằng việc phối hợp với phụ huynh trong PTNN cho trẻ là “rất cần thiết”.
2.3.3. Thực trạng việc thực hiện mục tiêu phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo
Cùng một mục tiêu là làm sao để can thiệp và phát triển NN cho trẻ đạt kết quả tốt nhất, cha mẹ và giáo viên luôn là những lực lượng giáo dục nòng cốt và quan trọng đối với trẻ. Cùng với kinh nghiệm trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ và am hiểu về tâm sinh lý phát triển theo độ tuổi của trẻ từ giáo viên và việc nắm bắt rõ tính cách, thói quen, sinh hoạt cũng như điểm mạnh, điểm yếu của trẻ từ cha mẹ. Từ đó, cha mẹ và giáo viên cùng nhau phối hợp chặt chẽ để lập kế hoạch giúp trẻ PTNN một cách phù hợp và khoa học. Đồng thời, nếu cha mẹ và giáo viên có sự thống nhất trong quá trình PTNN cho trẻ thì cả hai lực lượng này sẽ hiểu rõ nhau hơn để cùng nhau đưa ra hình thức, phương pháp dạy trẻ một cách hiệu quả hơn.
2.3.4. Thực trạng về nội dung phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo
Các nội dung phối hợp và hướng dẫn phụ huynh PTNN cho trẻ tại nhà được giáo viên quan tâm hướng dẫn cho phụ huynh là những nội dung chung và khái quát mà chưa tập trung vào những kỹ năng, kỹ thuật trong từng tình huống cụ thể. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do số đông phụ huynh là công nhân tại các nhà máy nên thường đi làm ca nên không có điều kiện về thời gian.
2.3.5. Thực trạng về các hình thức phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo
Những nội dung phối hợp PTNN cho trẻ chủ yếu được giáo viên trao đổi trực tiếp, giải thích bằng lời hoặc hướng dẫn bằng tình huống cụ thể.
Theo điều tra cho thấy 89% giáo viên cho biết họ đã từng phối hợp và hướng dẫn phụ huynh phát triển ngôn ngữ cho trẻ tại gia đình. Những hình thức thường sử dụng là trao đổi trực tiếp với phụ huynh khi đón và trả trẻ, trao đổi qua nhật ký hằng ngày, qua điện thoại hoặc tin nhắn (zalo, messenger).
2.3.6. Thực trạng về các điều kiện đảm bảo và cơ chế phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo
Có 57 % cha mẹ và giáo viên cho rằng họ không thể sắp xếp được thời gian để cùng nhau trao đổi tình hình phát triển ngôn ngữ của trẻ hiện tại. Qua khảo sát cho thấy: phụ huynh trả lời rằng họ đều là công nhân làm việc tại các nhà máy sản xuất. Họ là người trực tiếp tham gia vào quá trình tạo ra sản phẩm và làm theo dây chuyền nên thời gian làm việc của họ đều cứng nhắc. Cha mẹ không thể tự thay đổi giờ làm việc của mình hoặc nhờ sự hỗ trợ từ người khác. Hơn nữa, nếu họ xin nghỉ sớm hơn ca làm việc hoặc xin nghỉ để hỗ trợ con trẻ tại trường thì thu nhập của họ sẽ bị ảnh hưởng. Việc này sẽ làm ảnh hưởng đến cả những thành viên trong gia đình vì công việc của họ đang là nguồn thu nhập chính để nuôi sống gia đình. Thậm chí, họ còn có khả năng bị sa thải nếu nghỉ quá nhiều. Còn đối với giáo viên, họ chia sẻ rằng việc bố trí thời gian cộng tác với phụ huynh gặp nhiều khó khăn và giáo viên thường bị động.
2.4. Đánh giá chung thực trạng
Theo ý kiến của giáo viên thì điểm thuận lợi nhất khi phối hợp với phụ huynh là tinh thần, sự nhiệt tình tham gia tìm hiểu các biện pháp, học tập các kỹ năng PTNN cho con và tích cực áp dụng tại gia đình. Kết quả khảo sát cho thấy trong số giáo viên đã từng phối hợp và hướng dẫn cho phụ huynh thì có đến 92% đều đống ý với quan điểm, nội dung và kế hoạch đề ra.
Phụ huynh bày tỏ sự đồng tình về việc phối hợp với giáo viên phát triển NN cho con em của họ vì họ cho rằng việc này rất cần thiết và quan trọng.
Giáo viên đã có nhiều kinh nghiệm trong những năm chăm sóc và giảng dạy trẻ khối MG nên họ dễ dàng nắm bắt được tâm sinh lý phát triển của trẻ cũng như nhạy bén trong giao tiếp và phối hợp với phụ huynh.
Khó khăn lớn nhất mà giáo viên gặp phải khi phối hợp với phụ huynh đó là “việc bố trí thời gian”.
Một khó khăn nữa cũng đáng phải suy ngẫm đó là “việc quá nuông chiều con của phụ huynh”.
Có một mâu thuẫn lớn trong tư tưởng của phụ huynh đó là họ luôn mong muốn và đặt niềm tin vào con để con phải làm được tất cả mọi thứ, mong con chủ động trong tất cả các hoạt động nhưng họ lại không cho trẻ cơ hội, thời gian để trẻ tự thể hiện hoặc cố gắng.
Một khó khăn khác đó là do nhận thức và kỹ năng của phụ huynh. Nhận thức về chăm sóc và giáo dục trẻ của những bậc cha mẹ này hạn chế.
Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ môi trường gia đình bởi cha mẹ chưa thực sự quan tâm đến sự phát triển về tinh thần và trí tuệ cho con.
Nguyên nhân thứ hai là do tuổi đời của cha mẹ quá trẻ nên chưa có nhiều kinh nghiệm trong giáo dục con.
Nguyên nhân thứ ba là do trình độ học vấn của cha mẹ thấp.
Nguyên nhân thứ tư là điều kiện kinh tế.
Nguyên nhân thứ năm là do môi trường sống của trẻ.
Nguyên nhân thứ sáu là khi trẻ bắt đầu đi học tại các trường Mầm non công lập, là lúc trẻ ở độ tuổi từ 3 đến 6.
Nguyên nhân cuối cũng không kém phần quan trọng là khi trẻ mới 6 tháng tuổi, ưu tiên của các gia đình là gửi trẻ vào các nhóm, lớp Độc lập tư thục, chất lượng giáo dục cũng như kỹ năng của người chăm sóc tại các nhóm, lớp tư thục không thể hỗ trợ tốt cho sự phát triển lĩnh vực phát triển ngôn ngữ và tương tác xã hội.
CHƯƠNG 3
BIỆN PHÁP PHỐI HỢP GIỮA GIÁO VIÊN VÀ CHA MẸ TRẺ TRONG PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ CHO TRẺ MẪU GIÁO TẠI CÁC TRƯỜNG MẦM NON CÔNG LẬP QUẬN LIÊN CHIỂU, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG
3.1. Nguyên tắc chung đề xuất biện pháp
3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu của GDMN
3.1.4. Đảm bảo tính thực tiễn, khả thi
3.2. Biện pháp phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo tại các trường mầm non công lập quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng
3.2.1. Biện pháp 1: Trao đổi thông tin giữa cha mẹ và giáo viên định kỳ
3.2.1.1. Mục đích và ý nghĩa
3.2.1.2. Nội dung
3.2.1.3. Cách thức thực hiện
Đối với giáo viên: Phải thực hiện tốt vai trò chủ động thúc đẩy sự phối hợp với cha mẹ để tạo ra sự thống nhất về mọi mặt trong công tác phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
* Đối với cha mẹ trẻ:
– Thường xuyên phối hợp với giáo viên chủ nhiệm một cách tự nguyện và chủ động.
– Lắng nghe tích cực sự chia sẻ của giáo viên chủ nhiệm về đánh giá sự phát triển ngôn ngữ của trẻ.
– Chia sẻ thói quen, tình hình sức khỏe, tính cách hoặc những thay đổi bộc phát của trẻ đến giáo viên chủ nhiệm một cách kịp thời.
3.2.2. Biện pháp 2: Cha, mẹ thăm lớp
3.2.2.1. Mục đích và ý nghĩa
3.2.2.3. Cách thức thực hiện
– Đối với giáo viên chủ nhiệm:
+ Tuyên truyền về ích lợi của việc thăm lớp đến phụ huynh.
+ Lập kế hoạch thăm lớp hàng tuần gửi về cho phụ huynh đăng ký thời gian có thể thăm lớp.
+ Chia sẻ và trao đổi với cha mẹ về kế hoạch tháng, năm của lớp để lắng nghe góp ý của cha mẹ và điều chỉnh cho hợp lý.
+ Trao đổi với cha mẹ về hứng thú, nhu cầu của trẻ do cha mẹ quan sát được tại nhà.
+ Dựa trên thời gian đăng ký thăm lớp của từng phụ huynh để trao đổi hoạt động rèn sự phát triển ngôn ngữ trong tất cả các môn học diễn ra tại lớp để phụ huynh nắm bắt và hỗ trợ.
+ Kêu gọi sự hỗ trợ của phụ huynh về tinh thần.
+ Kêu gọi sự hỗ trợ của phụ về vật chất.
+ Đề ra qui định, nội qui của việc thăm lớp đối với phụ huynh
+ Trong khi phụ huynh ở lớp, giáo viên quan sát cách phụ huynh tương tác với trẻ và tạo điều kiện để phụ huynh có thể giải quyết những tình huống đang diễn ra trong lớp.
– Đối với cha mẹ:
+ Tham mưu, góp ý cho giáo viên về kế hoạch thăm lớp, kế hoạch giáo dục tuần, tháng, năm.
+ Chuẩn bị những nguyên vật liệu, học liệu, đồ dùng đồ chơi tự tạo để có thể sử dụng cho các tiết dạy phát triển NN cho trẻ.
+ Thực hiện theo yêu cầu và qui định thăm lớp của nhà trường như sẵn sàng phối hợp với giáo viên đứng lớp để nắm thông tin các hoạt động diễn ra trong thời gian ở tại lớp.
+ Lắng nghe, đọc và nắm bắt hoạt động giáo dục để có thể hỗ trợ trợ giảng cho giáo viên chủ nhiệm trong thời gian đến thăm lớp.
+ Thực hiện đúng kế hoạch PTNN cho trẻ do giáo viên và phụ huynh đề ra để áp dụng trong việc dạy trẻ tại nhà.
+ Sẵn sàng dành thời gian để phản hồi lại những kế hoạch, chiến lược PTNN do giáo viên đề ra để có thể phối hợp tốt với giáo viên tại lớp.
+ Mạnh dạn, tự tin trong giải quyết vấn đề và hỗ trợ trẻ PTNN tại lớp.
3.2.3. Biện pháp 3: Giáo viên thăm nhà trẻ
3.2.3.1. Mục đích và ý nghĩa
3.2.3.2. Nội dung
3.2.3.3. Cách thức thực hiện
– Đối với giáo viên:
+ Việc chơi với trẻ giáo viên cần chú ý để có thể hỗ trợ phụ huynh ngay trong những hoạt động bình thường này.
+ Lập kế hoạch về thời gian và mục tiêu cho việc đến thăm nhà trẻ.
+ Quan sát cách sinh hoạt, tương tác, giao tiếp của các thành viên trong gia đình trẻ trong thời gian giáo viên có mặt tại nhà trẻ.
+ Lắng nghe trao đổi của cha mẹ trẻ về các thông tin về trẻ, cách cha mẹ thúc đẩy ngôn ngữ cho trẻ tại nhà.
+ Ghi chi tiết những gì quan sát và lắng nghe được từ việc thăm nhà trẻ định kỳ để lập kế hoạch cá nhân cho nhóm hoặc từng trẻ.
+ Phản hồi và góp ý về cách cha mẹ và các thành viên xuất hiện trong gia đình tương tác và hỗ trợ trẻ về ngôn ngữ.
– Đối với cha mẹ:
+ Cởi mở tiếp đón giáo viên chủ nhiệm đến thăm nhà.
+ Chia sẻ một cách thành thật về sự phát triển ngôn ngữ của trẻ và cách tương tác, giao tiếp của các thành viên trong gia đình.
+ Dành thời gian phối hợp và áp dụng kế hoạch đã phối hợp với giáo viên chủ nhiệm trên trẻ.
+ Mạnh dạn tương tác, giao tiếp với trẻ trong thời gian giáo viên có mặt tại gia đình để cung cấp các kỹ năng cho phụ huynh.
+ Lắng nghe những lời khuyên, đề nghị của giáo viên khi họ đến thăm nhà nhằm phát huy ngôn ngữ cho trẻ một cách hiệu quả.
+ Phản hồi về quá trình thăm nhà và hỗ trợ của giáo viên để có thể phân tích những ưu điểm và những điểm cần cải thiện cho những lần thăm nhà tiếp theo.
3.2.4. Biện pháp 4: Xây dựng trang Web dành cho cha mẹ và giáo viên
3.2.4.1. Mục đích và ý nghĩa
3.2.4.2. Nội dung
3.2.4.3. Cách thức thực hiện
– Đối với giáo viên:
+ Lập kế hoạch thiết kế trang Web dành cho cha mẹ và giáo viên bằng văn bản một cách chi tiết và cụ thể.
+ Chịu trách nhiệm quản trị trang Web và khuyến khích phụ huynh tham gia vào trang Web.
+ Đăng các tình huống về lĩnh vực phát triển ngôn ngữ để phụ huynh đưa ra các giải quyết của bản thân cho các tình huống trên.
+ Kích thích tất cả phụ huynh trong lớp đưa ra các xử lý của mình về từng tình huống cụ thể.
+ Kích thích cha mẹ viết và đăng những khó khăn của mình khi hỗ trợ trẻ về ngôn ngữ tại nhà.
+ Chuyển thể những tình huống thực tế diễn ra tại lớp mình hoặc các lớp trong trường thành các vai diễn sống động và quay video để đăng tải lên trang Web.
+ Trả lời các câu hỏi của cha mẹ và phản hồi những bình luận trên trang Web một cách kịp thời để động viên tinh thần cho cha mẹ tiếp tục tương tác vào trang Web một cách thường xuyên.
– Đối với cha mẹ:
+ Tích cực tham gia trang Web về chăm sóc và giáo dục trẻ.
+ Quan sát và đăng các tình huống trong lúc hỗ trợ con về ngôn ngữ tại nhà để nhận sự hỗ trợ từ giáo viên hoặc chuyên gia.
+ Kết nối và phối hợp với giáo viên chặt chẽ thông qua trang Web chăm sóc và giáo dục trẻ.
+ Dành thời gian đọc các bài đọc về giáo dục trẻ và thúc đẩy ngôn ngữ trẻ phát triển mạch lạc.
+ Chủ động kêu gọi sự hỗ trợ từ giáo viên hoặc các cha mẹ khác khi gặp khó khăn đăng nhập, đọc hiểu các bài viết trên trang Web.
+ Chủ động thu hút, kêu gọi các phụ huynh khác tham gia chia sẻ những tình huống thực tế xảy ra với trẻ hoặc những tình huống phụ huynh gặp phải trong quá trình dạy trẻ nói.
+ Chủ động đưa ra những quan điểm cá nhân về bài viết, tình huống được đăng tải trên trang Web cũng như đặt câu hỏi cho các phụ huynh khác để họ đưa ra ý kiến cá nhân.
3.2.5. Biện pháp 5: Tổ chức lớp tập huấn dành cho cha mẹ
3.2.5.1. Mục đích và ý nghĩa
3.2.5.2. Nội dung
3.2.5.3. Cách thức thực hiện
– Đối với giáo viên:
+ Xây dựng kế hoạch nội dung tập huấn
+ Chuẩn bị nội dung
+ Chuẩn bị tài liệu cho phụ huynh
+ Tiến hành tập huấn
+ Nhiệm vụ của giáo viên trong suốt buổi tập huấn
– Đối với cha mẹ:
+ Dành thời gian tham gia khóa tập huấn theo qui định của nhà trường.
+ Chia sẻ những hiểu biết và kinh nghiệm dạy con với giáo viên chủ nhiệm.
+ Áp dụng những kiến thức được tập huấn trên trẻ.
+ Phối hợp với giáo viên chủ nhiệm trong việc xây dựng ngôn ngữ cho trẻ tại nhà.
+ Chủ động đặt câu hỏi, đưa ra tình huống đã gặp trên con của mình cũng như sẵn sàng chia sẻ những khó khăn, thách thức đang gặp phải.
+ Đưa ra các tình huống đã gặp trong quá trình PTNN cho con mình hoặc bắt gặp tại cộng đồng và cùng nhau tìm cách giải quyết.
+ Chủ động đề ra các nội dung, chủ đề tập huấn để tham mưu với giáo viên hoặc Ban giám hiệu nhà trường vào các buổi họp định kỳ.
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất
Các biện pháp tuy được phân chia rõ ràng và cụ thể nhưng trong quá trình thực hiện các biện pháp đề xuất có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
Mỗi biện pháp có những vai trò và mục tiêu tác động khác nhau, mức độ sử dụng mỗi biện pháp khác nhau trên mỗi trẻ, mỗi giai đoạn trong quá trình hỗ trợ và thúc đẩy ngôn ngữ cho trẻ.
Mục tiêu chính của các biện pháp đều nhằm xây dựng một cộng đồng giáo dục giữa hai thành phần chăm sóc trẻ chính là cha mẹ và giáo viên chủ nhiệm, là hai lực lượng giáo dục nòng cốt tác động trực tiếp đến sự phát triển về mặt ngôn ngữ của trẻ.
– Đánh giá hiệu quả mức độ phối hợp giữa cha mẹ và giao viên chủ nhiệm nhằm phát triển ngôn ngữ của trẻ Mẫu giáo.
– Nghiên cứu mối quan hệ mang tính nguyên nhân-kết quả của các biện pháp phối hợp giữa cha mẹ và giáo viên nhằm thúc đẩy sự phát triển ngôn ngữ của trẻ Mẫu giáo.
3.4.2. Đối tượng, thời gian và tiêu chí đánh giá thực nghiệm
* Đối tượng thực nghiệm
– 60 phụ huynh và 60 trẻ ở lớp Mẫu giáo Bé (20 cháu), Nhỡ (20 cháu) và Lớn (20 cháu) của Trung tâm Chăm sóc và Giáo dục Mầm non OneSky-Đà Nẵng.
* Thời gian thực nghiệm
-Thời gian thực nghiệm được thực hiện từ tháng 2/2020 đến tháng 5/2020.
-Các cuộc họp với phụ huynh được diễn ra vào thứ bảy cuối tuần và các giờ thực hành phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua môn họ được diễn ra hằng tuần. Tương ứng các biện pháp và tiêu chí đã đề ra trong kế hoạch giáo dục.
Những nội dung trong kế hoạch giáo dục được hướng dẫn tại nahf bởi phụ hynh và dạy tại trường/ trung tâm bởi giáo viên chủ nhiệm theo qui định thời gian biểu chương trình tuần nhằm thúc đẩy ngôn ngữ của trẻ.
* Tiêu chí đánh giá thực nghiệm
– Tiêu chí đánh giá trên phụ huynh
– Tiêu chí đánh giá trên giáo viên
– Tiêu chí đánh giá trên trẻ
– Dựa trên kế hoạch giáo dục mà giáo viên chủ nhiệm cùng cha mẹ quan sát hứng thú và nhu cầu của trẻ tại gia đình và tại lớp, thảo luận và lập kế hoạch để cùng nhau áp dụng trên trẻ.
Thực nghiệm được tiến hành qua các bước sau:
- Bước 1: Đánh giá trước thực nghiệm
- Bước 2: Sử dụng các biện pháp tác động
- Bước 3: Đánh giá kết quả thực nghiệm
3.4.5. Phân tích kết quả thực nghiệm
a. Thông tin chung của phụ huynh.
Hầu hết các gia đình đều là công nhân và lao động tự do với thu nhập thấp. Cha mẹ thường phải làm nhiều công việc khác để đảm bảo cuộ sống gia đình như: buôn bán thêm, chạy xe ôm, mang việc của công ty về nhà làm…. Cha mẹ là những người trẻ tuổi với sự trải nghiệm về chăm sóc và giáo dục trẻ hạn chế. Thành phần trong gia đình gồm: cha mẹ, anh và trẻ. Nhìn chung, hầu hết các thành viên trong các gia đình đều không có kỹ năng sư phạm, kỹ năng kích thích và hướng dẫn cho trẻ mặc dù các thành viên trong gia đình đều sẵn sàng hợp tác với giáo viên để PTNN cho trẻ.
b. Kết quả đánh giá trước thực nghiệm
Qua quá trình quan sát và đánh giá mức độ kỹ năng của phụ huynh ở 3 lớp Bé, Nhỡ, Lớn của Trung tâm Chăm sóc và giáo dục mầm non OneSky-Đà Nẵng cho thấy nhận thức và thái độ của phụ huynh thể hiện tích cực. Mức điểm trung bình chỉ đạt 36 /180 điểm chung về kỹ năng PTNN cho trẻ. Do đó, chưa tạo được hiệu quả trong PTNN cho trẻ tại gia đình.
c. Quá trình thực nghiệm tác động:
Sau khi nhận thấy được những điểm cần hỗ trợ phụ huynh, giáo viên đã phối hợp với phụ huynh để cùng nhau lập kế hoạch hỗ trợ trẻ tại gia đình cũng như Trung tâm với các nội dung sau:
+ Cung cấp tài liệu về các kỹ năng PTNN cho trẻ
+ Tập huấn về các kỹ năng PTNN cho trẻ
+ Hướng dẫn trực tiếp khi phụ huynh thăm lớp
+ Hướng dẫn phụ huynh tại nhà khi giáo viên thăm nhà trẻ
+ Trao đổi tình hình của trẻ tại lớp
d. Kết quả thực nghiệm
Biểu đồ 3.1: Kết quả trước và sau thực nghiệm các tiêu chí PTNN của trẻ Mẫu giáo tại Trung tâm Chăm sóc và giáo dục MN OneSky
Thông qua biểu đồ này cho thấy những tiến bộ về ngôn ngữ của trẻ nhờ sự phối hợp giữa cha mẹ và giáo viên trong PTNN cho trẻ. Điều này minh chứng được những biện pháp trong quá trình thực nghiệm là có tác động đến trẻ và có ý nghĩa khoa học và cho thấy sự phối hợp giữa cha mẹ và giáo viên trong PTNN cho trẻ là hiệu quả.
– Công tác phối hợp giữa cha mẹ và giáo viên nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ đòi hỏi sự thống nhất về mục đích, yêu cầu, nội dung và phương pháp giáo dục nhằm phát huy những mặt mạnh, hạn chế những mặt yếu kém của từng lực lượng phối hợp tạo ra sức mạnh, hạn chế những mặt yếu kém của từng lực lượng phối hợp tạo ra sức mạnh tổng hợp để thể hiện kế hoạch đạt đến mục tiêu đã đề ra.
– Trong quá trình phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo, muốn đạt được kết quả thì ngoài việc phải thường xuyên cải tiến, đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức các hoạt động rèn luyện ngôn ngữ cho trẻ còn phải chú ý đến công tác phối hợp với các lực lượng khác ngoài cha mẹ và giáo viên đó là Ban giám hiệu nhà trường và các lực lượng giáo dục khác tại trường.
– Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng việc phối hợp với cha mẹ trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo ở một số trường MNCL quận Liên Chiểu – Đà Nẵng, chúng tôi nhận thấy công tác này trong những năm gần đây đã được Đảng, Nhà nước, các cấp chính quyền cũng như lãnh đạo Nhà trường chú ý, quan tâm và đầu tư nhiều hơn theo chủ trương xã hội hóa giáo dục. Các biện pháp nội dung cũng như hình thức phối hợp giữa cha mẹ và giáo viên đã được giáo viên tham mưu với Nhà trường thực hiện đa dạng, phong phú hơn nên kết quả cũng đạt hiệu quả hơn. Tuy nhiên, sự phối hợp giữa cha mẹ và giáo viên chỉ chú trọng nhiều trong công tác chăm sóc và giáo dục trẻ nói chung, chưa trọng tâm vào một lĩnh vực học tập điển hình nào, đặc biệt là lĩnh vực phát triển ngôn ngữ.
Căn cứ vào những nghiên cứu lý luận ở chương 1 và khảo sát phân tích thực trạng ở chương 2, chúng tôi đã đề xuất 5 biện pháp phối hợp giữa cha mẹ và giáo viên nhằm đẩy mạnh và nâng cao chất lượng phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo ở các trường MNCL thuộc Quận Liên Chiểu – Đà Nẵng. Qua việc khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất chúng tôi huy vọng những biện pháp này sẽ được quan tâm của Ban giám hiệu các trường MNCL trên địa bàn, các nhà quản lý giáo dục, được các trường tham khảo, vận dụng vào thực tế, và có sự phản hồi góp ý, bổ sung kịp thời giúp cho các biện pháp triển khai hiệu quả, mong góp một phần nhỏ vào việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mẫu giáo, nhằm tạo tiền đề để trẻ mạnh dạn trong giao tiếp xã hội, kết nối với thế giới xung quanh.
Hơn thế, năm 2020 là năm đầy biến động. Học sinh của các cấp học từ Mầm non đến đại học phải tạm dừng việc học tại trung tâm, trường học trong thời gian dài vì dịch bệnh Covid-19. Trẻ em và học sinh phải ở nhà và chuyển sang hình thức học trực tuyến. Chính vì thế, sự phối hợp giữa cha mẹ và giáo viên trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ là vô cùng cần thiết nhằm giúp cha mẹ và giáo viên có sự thống nhất để tiếp tục hỗ trợ và hướng dẫn trẻ nhằm thúc đẩy sự phát triển toàn diện cho trẻ.
2. Khuyến nghị
* Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo
* Đối với Sở giáo dục và đào tạo Đà Nẵng
* Đối với quận Liên Chiểu
* Đối với hiệu trưởng các Trường/ trung tâm mầm non công lập
* Đối với giáo viên
* Đối với cha mẹ trẻ
* Đối với cơ quan truyền thông, báo, đài
E:\DỮ LIỆU COP CỦA CHỊ YẾN\DAI HOC DA NANG\GUAO DUC MAM NON\TRAN THI QUE CHI
