Tổ chức và hoạt động của chính quyền cấp xã từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong quá trình xây dựng nhà nước kiểu mới ở Việt Nam, Đảng và Nhà nước ta cũng đã rất sớm quan tâm, có nhiều quyết sách hướng về cơ sở. Nhờ đó, chính quyền cơ sở nói chung, bộ máy UBND cấp xã nói riêng đã có những bước tiến nhất định, từng bước có những mặt đổi thay, tiến bộ. Đặc biệt, trong thời kỳ đổi mới (từ năm1986 đến nay), nhận thức, tư duy, phong cách, phương pháp làm việc của đội ngũ cán bộ, công chức ở cấp xã đã có nhiều chuyển biến tích cực; tổ chức và hoạt động của Ủy ban nhân dân cấp xã trong cả nước đã có những tiến bộ rõ nét.
Tỉnh Quảng Ngãi hiện có 184 đơn vị hành chính cấp xã. Quảng Ngãi là đầu một đầu mối giao thông trong trục giao thông Bắc – Nam (đường bộ, đường sắt và đường thủy); địa phương có hạ tầng kỹ thuật – công nghiệp quan trọng (khu công nghiệp – lọc dầu và đóng tàu Dung Quất) của quốc gia và của khu vực duyên hải Trung – Trung bộ, là địa phương đang trong quá trình phát triển theo hướng công nghiệp hóa-hiện đại hóa kết hợp với sự phát triển mạnh mẽ của mạng lưới dịch vụ-du lịch, sản xuất nông nghiệp ở khu vực nông thôn.
Bên cạnh những ưu điểm trên, trong quá trình phát triển với xu thế đô thị hoá, giao lưu, hội nhập đang diễn ra mạnh mẽ, hoạt động quản lý nhà nước của UBND cấp xã trên toàn tỉnh đã và đang bộc lộ khá nhiều điểm hạn chế như: Chỉ đạo hoạt động kinh tế- xã hội thiếu năng động, chưa thật sự hiệu quả; công tác quản lý nhà nước có lúc bị buông lỏng; số lượng đội ngũ cán bộ, công chức vừa thiếu, vừa hẫng hụt; chất lượng chưa đáp ứng yêu cầu, hiệu quả hoạt động chưa cao.
Hiện trạng chung cũng như riêng ở tỉnh Quảng Ngãi đặt ra yêu cầu tiếp tục nghiên cứu lý thuyết và giải quyết thực tiễn vấn đề tổ chức, hoạt động của chính quyền cấp xã nói chung và UBND cấp xã nói riêng. Lựa chọn chủ đề “Tổ chức và hoạt động của chính quyền cấp xã từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi” làm đề tài luận văn cao học, chuyên ngành Pháp luật do vậy là cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
3.1. Mục đích nghiên cứu
Góp phần làm rõ khung lý luận để trên cơ sở đó phân tích, đánh giá thực trạng, đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng tổ chức và hiệu quả hoạt động của chính quyền cấp xã trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi trong giai đoạn hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
– Làm rõ một số vấn đề lý luận về tổ chức, hoạt động của UBND cấp xã ở Việt Nam hiện nay.
– Đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động UBND cấp xã trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi thời gian qua (2010-2015).
– Đề xuất các giải pháp cơ bản góp phần nâng cao chất lượng tổ chức, và hiệu quả hoạt động của UBND cấp xã trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi thời gian đến (2015-2020 và các năm tiếp theo)
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Tổ chức, hoạt động của Ủy ban nhân dân cấp xã, trong đó trọng tâm là chất lượng về tổ chức và hiệu quả hoạt động của Ủy ban nhân dân cấp xã.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
– Về không gian: Cấp xã ở tỉnh Quảng Ngãi.
– Thời gian: Khảo sát giai đoạn 2010-2015 và giải pháp đến năm 2020 và các năm tiếp theo.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
– Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về nhà nước – pháp luật nói chung và chính quyền, UBND cấp xã nói riêng.
– Trong từng nội dung cụ thể, luận văn sử dụng một số phương pháp chuyên ngành: phân tích hệ thống; phân tích định tính, định lượng; so sánh; … để làm sáng tỏ vấn đề cần nghiên cứu.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận: Nêu lên một số nội dung liên quan đến tổ chức và hoạt động của UBND cấp xã ở Việt Nam, qua đó cung cấp cơ sở lý luận và phương pháp luận để đánh giá thực trạng và đề ra giải pháp góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả trong tổ chức và hoạt động của UBND cấp xã hiện nay
6.2. Ý nghĩa thực tiễn: Luận văn có thể làm tư liệu tham khảo cho các nhà lãnh đạo, quản lý, các nhà nghiên cứu và những ai quan tâm đến chủ đề tổ chức và hoạt động của UBND cấp xã trong hệ thống tổ chức quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được kết cấu thành 3 chương, 8 tiết.
Chương 1. Lý luận về tổ chức và hoạt động của Ủy ban nhân dân cấp xã ở Việt Nam hiện nay
Chương 2. Thực trạng tổ chức và hoạt động của Ủy ban nhân dân cấp xã ở tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2010-2015
Chương 3. Nâng cao hiệu quả hoạt động của Ủy ban nhân dân cấp xã ở tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn hiện nay.
Chương 1
LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
1.1. Tổ chức và hoạt động Ủy ban nhân dân cấp xã ở Việt Nam hiện nay
1.1.1. Ủy ban nhân dân cấp xã- bộ phận cơ bản cấu thành bộ máy chính quyền ở cơ sở
Theo Hiến pháp năm 2013 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Luật tổ chức HĐND – UBND năm 2003, ở nước ta chính quyền cấp xã (gồm xã, phường, thị trấn) là một cấp trong hệ thống hành chính 4 cấp của nhà nước Việt Nam; đó cũng là một phân hệ của hệ thống tổ chức quyền lực chính trị (hệ thống chính trị) tại cơ sở.
Do đặc điểm của một nước nông nghiệp đang phát triển nên trong số những đơn vị hành chính cấp cơ sở ở nước ta, đơn vị xã vẫn chiếm số lượng nhiều nhất. Đây là cấu trúc xã hội mà tính cộng đồng đậm nét, bởi đời sống của dân cư ở xã gắn liền với nền văn hoá làng xã lâu đời của người Việt.
Chính quyền cấp xã không chỉ có trách nhiệm thực thi chỉ thị của cấp trên, điều quan trọng nhất vẫn là đáp ứng kịp thời những nhu cầu ngày càng nhiều, càng đa dạng của mỗi người dân. Vì vậy, xây dựng và từng bước củng cố, nâng cao chất lượng tổ chức, hoạt động của UBND cấp xã trở thành một trong những nội dung hợp thành đường lối xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân ở Việt Nam hiện nay.
1.1.2. Tổ chức, hoạt động và chất lượng, hiệu quả trong tổ chức, hoạt động của Uỷ ban nhân dân cấp xã ở Việt Nam hiện nay
1.1.2.1. Tổ chức của Uỷ ban nhân dân cấp xã
UBND cấp xã “do Hội đồng nhân dân cùng cấp bầu là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm trước Hội đồng nhân dân và cơ quan nhà nước cấp trên. UBND chịu trách nhiệm chấp hành Hiến pháp, luật, các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên và Nghị quyết của Hội đồng nhân cùng cấp nhằm bảo đảm thực hiện chủ trương, biện pháp phát triển kinh tế – xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh và thực hiện chính sách khác trên địa bàn.
Thành viên của UBND gồm chủ tịch, phó chủ tịch và các uỷ viên. Chủ tịch UBND là đại biểu HĐND; các thành viên khác không nhất thiết phải là đại biểu HĐND. Khi HĐND bầu xong, danh sách thành viên UBND phải được cơ quan hành chính nhà nước cấp trên trực tiếp phê chuẩn. Theo quy định hiện hành số thành viên của UBND cấp xã hiện nay là 7 người, trong đó có 1 chủ tịch và 1 phó chủ tịch và 5 uỷ viên.
Bộ máy giúp việc của Ủy ban Nhân dân cấp xã có thể có các công chức trong các lĩnh vực: Tư pháp – Hộ tịch, Địa chính – Xây dựng, Tài chính – Kế toán, Văn phòng – Thống kê, Văn hóa – Xã hội, chỉ huy trưởng quân sự và trưởng công an.
Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ.
1.1.2.2. Hoạt động của UBND cấp xã
Theo luật tổ chức, hoạt động của HDND và UBND hiện hành, hoạt động của UBND cấp xã được thể hiện ở các hình thức cơ bản sau: Phiên họp của UBND và hoạt động của chủ tịch, phó chủ tịch và các thành viên UBND. UBND làm việc theo chế độ tập thể và quyết định theo đa số, trong đó mỗi thành viên UBND chịu trách nhiệm cá nhân về công tác của mình trước HĐND, UBND và các thành viên khác chịu trách nhiệm trước HĐND cấp mình và trước cơ quan nhà nước cấp trên.
Chủ tịch UBND là người lãnh đạo và điều hành công việc của UBND, chịu trách nhiệm cá nhân về việc thực hiện nhiệm vụ quyền hạn của mình, chỉ đạo các thành viên khác thực hiện công việc của được UBND phân công.
1.1.2.3. Chất lượng, hiệu quả trong tổ chức và hoạt động của UBND cấp xã
Chất lượng tổ chức và hiệu quả hoạt động của UBND cấp xã được hiểu là tổng hợp các phương diện, các yếu tố phản ánh kết quả đạt được trong tổ chức và hoạt động của UBND cấp xã, biểu hiện bởi mức độ hoàn thành chức năng, nhiệm vụ quản lý và giải quyết các vấn đề liên quan đến quốc kế, dân sinh như giữ vững ổn định chính trị; phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội; bảo đảm quốc phòng- an ninh và trật tự, an toàn xã hôi trên địa bàn cấp xã trong từng giai đoạn cụ thể. Chất lượng tổ chức và hoạt động của UBND cấp xã được biểu hiện cụ thể ở kết quả, hiệu quả hoàn thành các nhiệm vụ theo chức năng, quyền hạn của chính quyền cấp xã. Biểu hiện cụ thể của chất lượng và hiệu quả trong tổ chức và hoạt động của UBND cấp xã đó là:
+ Góp phần giữ vững ổn định chính trị – xã hội;
+ Thúc đẩy sự phát triển các mặt kinh tế, văn hóa, xã hội;
+ Bảo đảm về quốc phòng, ạn ninh, trật tự an toàn xã hội ở cơ sở;
+ Đời sống vật chất và tinh thần của các tầng lớp dân cư ở cấp xã, các thôn, xóm không ngừng được cải thiện, nâng cao ;
+ Phát huy quyền làm chủ và khả năng thực hiện dân chủ của các tầng lớp nhân dân ở cơ sở.
1.2. Quan hệ giữa Ủy ban nhân dân cấp xã với các tổ chức quyền lực khác trong hệ thống chính trị ở cơ sở
1.2.1. Quan hệ chính quyền cấp xã với đảng uỷ cơ sở
Đây là mối quan hệ căn cốt nhất trong HTCT ở cơ sở, thể hiện cụ thể mối quan hệ giữa Đảng và Nhà nước ở cơ sở. Chính quyền cấp cơ sở – HĐND, UBND cấp xã phải chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng và chịu sự lãnh đạo của đảng bộ cơ sở. Ban chấp hành đảng bộ cơ sở thực hiện sự lãnh đạo đối với HĐND, UBND xã bằng chủ trương, nghị quyết và các biện pháp lớn, bằng việc bố trí cán bộ trong tổ chức, bộ máy chính quyền và bằng thực hiện quyền kiểm tra việc chấp hành đường lối, chủ trương, chính sách, chỉ thị, nghị quyết của Đảng. Sự lãnh đạo của cấp uỷ cơ sở còn được thực hiện thông qua những đảng viên phụ trách và các đảng viên làm việc trong HĐND, UBND. Định kỳ 6 tháng 1 lần, UBND xã báo cáo với ban chấp hành đảng bộ cơ sở về tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội và việc tổ chức thực hiện những chủ trương mà đảng bộ xã đề ra.
1.2.2. Quan hệ giữa UBND với Hội đồng nhân dân ở cấp xã
Uỷ ban nhân dân và Hội đồng nhân dân cấp xã không phải là hai hệ thống mà là một cơ cấu thống nhất gồm hai bộ phận tạo nên chính quyền địa phương. Hai bộ phận này có chức năng khác nhau (chức năng ra nghị quyết, giám sát và chức năng điều hành). UBND do HĐND bầu ra, là cơ quan chấp hành của HĐND, cơ quan hành chính Nhà nước ở địa phương. Nên mối quan hệ giữa UBND với HĐND là mối quan hệ phụ thuộc của cơ quan hành chính Nhà nước vào cơ quan quyền lực Nhà nước cùng cấp. UBND phải chịu sự kiểm tra, giám sát của HĐND cùng cấp. HĐND ra các nghị quyết có tính chất bắt buộc phải thực hiện đối với UBND.
Quan hệ giữa UBND cấp xã với HĐND cấp xã là mối quan hệ đặc biệt, thể hiện sự thống nhất chính trị trong tổ chức bộ máy nhà nước ở địa phương. Đương nhiên, UBND cấp xã không chỉ có chức năng, thẩm quyền trong việc tổ chức thi hành Hiến pháp và pháp luật ở địa phương, thực hiện nhiệm vụ do cơ quan nhà nước cấp trên giao, mà với tư cách là cơ quan do Hội đồng nhân dân bầu ra, UBND xã còn có trách nhiệm tổ chức thực hiện nghị quyết của HĐND và “chịu trách nhiệm báo cáo công tác trước Hội đồng nhân dân cùng cấp và Uỷ ban nhân dân cấp trên trực tiếp” [32, tr ].
1.2.3. Quan hệ giữa UBND cấp xã với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể quần chúng
Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân có vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, chăm lo lợi ích của các đoàn viên, hội viên; thực hiện dân chủ và xây dựng xã hội lành mạnh; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước; giáo dục lý tưởng và đạo đức cách mạng, quyền và nghĩa vụ công dân, tăng cường mối liên hệ giữa nhân dân với Đảng, Nhà nước
Căn cứ vào Hiến pháp 2013 và Luật tổ chức HĐND, UBND cũng như Luật Mặt trận tổ quốc Việt Nam, mối quan hệ này được xác định: UBND tạo điều kiện thuận lợi để Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân tổ chức động viên nhân dân tham gia xây dựng và củng cố chính quyền nhân dân, tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách, pháp luật của nhà nước, giám sát các hoạt động của cơ quan nhà nước, đại biểu dân cư, cán bộ công chức nhà nước.
1.3. Các nhân tố tác động đến chất lượng tổ chức và hiệu quả hoạt động của UBND cấp xã
1.3.1. Các nhân tố từ hệ thống chính trị cấp cơ sở
1.3.1.1. Sự đạo của cấp ủy đảng cơ sở
1.3.1.2. Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân
1.3.2. Các nhân tố thuộc bản thân tổ chức của chính quyền cấp xã
1.3.2.1. Tổ chức phối hợp hoạt động trong bộ máy lãnh đạo, quản lý cấp xã
1.3.2.2. Chất lượng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý của chính quyền cấp xã
1.3.2.3. Cơ sở vật chất, tài chính, đãi ngộ
1.3.3. Các nhân tố thuộc về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và trình độ dân trí ở cơ sở
1.3.3.1. Các điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế – xã hội ở địa phương
1.3.3.2. Trình độ, dân trí và các quan hệ truyền thống ở địa phương
Các nhân tố này tác động một cách tổng hợp, nhiều chiều đến chất lượng hoạt động của chính quyền cấp xã; tùy theo tình hình cụ thể từng xã, phường, thị trấn trong từng giai đoạn mà sự tác động của các nhân tố có sự khác nhau đối với hoạt động của chính quyền và UBND cấp xã.
Kết luận chương 1
UBND cấp xã là một bộ phận hợp thành của chính quyền cấp xã – tổ chức bộ máy để thực hành các quyền năng Nhà nước tại cơ sở, đồng thời cũng là cơ quan được nhân dân ở cơ sở ủy thác để điều hành các công việc chung, chăm lo cho lợi ích của cộng đồng. Vì vậy, xây dựng và từng bước củng cố, nâng cao chất lượng tổ chức, hoạt động của chính quyền cấp xã trở thành một trong những nội dung hợp thành đường lối xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân ở Việt Nam hiện nay.
Chương 2
THỰC TRẠNG TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA
ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ Ở TỈNH QUẢNG NGÃI
2.1. Khái quát chung về cấp xã ở tỉnh Quảng Ngãi
2.1.1. Đặc điểm địa lý – tự nhiên, kinh tế, văn hóa xã hội của tỉnh Quảng Ngãi
2.1.1.1. Đặc điểm địa lý- tự nhiên
2.1.1.2. Về điều kiện kinh tế
Lưu tâm đến việc Quảng Ngãi là tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm miền Trung. Chính yếu tố kinh tế này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải xây dựng chính quyền cơ sở, trong đó có UBND cấp xã hợp lý, có chất lượng về mặt tổ chức, có hiệu quả trong hoạt động –thực hiện chức năng, thẩm quyền tại cơ sở.
2.1.1.3. Về văn hóa, xã hội
2.1.2. Sự hình thành, thay đổi của các đơn vị hành chính và tổ chức các xã, phường, thị trấn ở tỉnh Quảng Ngãi hiện nay
2.1.2.1. Sự hình thành và thay đổi và định hình các đơn vị hành chính trên địa bàn tỉnh
Hiện tại tỉnh Quảng Ngãi bao gồm 1 thành phố trực thuộc và 13 huyện (gồm có 1 huyện đảo, 1 huyện trung du, 6 huyện đồng bằng, 6 huyện miền núi), trong toàn tỉnh hiện có với 184 đơn vị hành chính cấp xã.
2.1.2.2. Về các xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi hiện nay
Toàn tỉnh có 14 đơn vị hành chính cấp huyện, thành phố (1 thành phố, 5 huyện đồng bằng, 1 huyện trung du; 1 huyện hải đảo; 6 huyện miền núi); 184 đơn vị hành chính cấp xã, phường, thị trấn (165 xã, 9 phường, 10 thị trấn). Trong đó có 79 xã miền núi đặc biệt khó khăn. Địa hình các xã miền núi hiểm trở, diện tích quá rộng, khó khăn trong việc đi lại.
Dân cư phân bổ không đồng đều, tập trung ở đồng bằng. Bình quân trên 7.000 người/xã; có xã trên 22.000 người (xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ).
Qua phân loại đơn vị hành chính xã, phường, thị trấn theo Nghị định số 159/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 của Chính phủ thì tỉnh Quảng Ngãi có 29 xã, phường, thị trấn loại 1; 125 xã, phường, thị trấn loại 2; 26 xã, thị trấn loại 3; có 1.060 thôn, tổ dân phố (854 thôn, 206 tổ dân phố), bình quân mỗi xã có trên 5 thôn.
2.2. Một số nhân tố ảnh hưởng và thực trạng tổ chức, hoạt động của Ủy ban nhân dân cấp xã ở tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2010-2015
2.2.1. Một số yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến tổ chức và hoạt động của Ủy ban nhân dân cấp xã tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2010-2015
Các nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến tổ chức và hoạt động của UBND cấp xã ở tỉnh Quảng Ngãi trong giai đoạn 2010- 2015 gồm: Các quan điểm, các chủ trương của Đảng và Nhà nước ta trong thời kỳ đổi mới, được phát triển và hoàn thiện dần qua các kỳ Đại hội Đảng về việc tiếp tục đổi mới HTCT các cấp; xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân; cải cách hành chính nhà nước; củng cố, nâng cao chất lượng chính quyền địa phương…; đặc biệt là những quyết sách hướng về cơ sở, chăm lo xây dựng HTCT và chính quyền ở cơ sở (cấp xã). Đặc biệt, trong thời kỳ này, trên tinh thần tập trung vào các “khâu đột phá”, Nhà nước ta cũng đã triển khai và tiến hành sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 1992, ban hành Hiến pháp 2013 cũng như sửa đổi và ban hành khá nhiều bộ Luật cụ thể có liên quan: Luật Đất đai, luật Dân sự, …
2.2.2. Thực trạng tổ chức của Ủy ban nhân dân cấp xã ở tỉnh Quảng Ngãi
2.2.2.1. Cơ cấu tổ chức và nhân sự của UBND cấp xã
Trên tinh thần những quy định hiện hành, cơ cấu tổ chức của UBND cấp xã ở tỉnh Quảng Ngãi hiện tại về căn bản tuân theo luật định, gồm 1 chủ tịch, 1 phó chủ tịch và 3 đến 5 ủy viên.
Thành viên của UBND tất cả các xã, phường, thị trấn đều do HĐND cấp xã khóa 2012-2016 bầu nên và đều dựa trên những tiêu chuẩn về trình độ, năng lực, phẩm chất, đạo đức của đội ngũ cán bộ, đảng viên sinh sống, làm việc tại địa phương.
– Tổng số cán bộ chuyên trách, công chức cấp xã, phường, thị trấn được giao theo Quyết định 1820/QĐ-CT ngày 03/8/2004 của Chủ tịch UBND tỉnh là 3.463 người.
– Tổng số cán bộ, công chức cấp xã, phường, thị trấn đã bố trí có mặt đến ngày 30/5/2007 là: 3.241 người, chiếm 93,59 % so với tổng số cán bộ, công chức được qui định.
Hiện tại, ở tất các các xã, phường, thị trấn, các bộ phận chuyên môn đều được bố trí số lượng theo quy định chung, mỗi ban chuyên môn, ngoài công chức phụ trách các mảng chuyên môn, ở các xã đều có thêm một số viên chức/ nhân viên hợp đồng
2.2.2.2. Đánh giá chất lượng tổ chức của UBND cấp xã
a. Ưu điểm
Thứ nhất, bộ máy chính quyền nói chung, UBND cấp xã nói riêng được kiện toàn; việc xác định chức năng, nhiệm vụ của các bộ phận trong UBND đã có những chuyển biến tương đối tích cực.
Thứ hai, số lượng, chất lượng thành viên Ủy ban nhân dân được cải thiện và có những mặt được nâng lên tương đối rõ rệt.
Thứ ba, việc bố trí, phân công cán bộ, công chức cấp xã đã được kiện toàn từng bước
b. Bất cập
Một là, tổ chức bộ máy vẫn còn cồng kềnh, chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ.
Hai là, chất lượng cán bộ, công chức xã, phường, thị trấn nói chung vẫn còn hạn chế, nhiều cán bộ chuyên trách, công chức chưa đảm bảo chuẩn quy định.
2.2.3. Thực trạng hoạt động của chính quyền cấp xã
2.2.3.1. Những thành quả tích cực
Thứ nhất, công tác chỉ đạo, điều hành của Ủy ban nhân dân cấp xã đã có những chuyển biến tích cực.
Thứ hai, UBND cấp xã trên địa bàn toàn tỉnh về cơ bản đã thực hiện được chức năng, nhiệm vụ; hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh ở cơ sở.
Thứ ba, UBND cấp xã đã tổ chức chỉ đạo và thực hiện tương đối có kết quả Quy chế, Pháp lệnh dân chủ ở cơ sở.
2.2.3.2. Một số bất cập, hạn chế
Thứ nhất, năng lực lãnh đạo, điều hành ở nhiều xã, phường, thị trấn trong các lĩnh vực, nhất là lĩnh vực kinh tế chưa có nhiều chuyển biến, chưa đáp ứng yêu cầu của quá trình phát triển hiện tại cũng như về lâu dài.
Thứ hai, lề lối làm việc của UBND cấp xã vẫn còn mang tính sự vụ, nặng về hội họp để xử lý công việc.
Thứ ba, một bộ phận nhân dân còn thiếu tin tưởng, không hài lòng với hoạt động của chính quyền, UBND và đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã.
2.2.4. Nguyên nhân của những hạn chế trong tổ chức và hoạt động của Ủy ban nhân dân cấp xã tỉnh Quảng Ngãi
– Sự tác động của cơ chế kinh tế thị trường và yêu cầu phát triển nhanh trong thời gian qua.
– Phẩm chất, năng lực của đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ.
Hệ thống chính sách, nhất là các thủ tục hành chính, các điều kiện cho việc thực hiện nhiệm vụ của UBND cấp xã còn nhiều bất cập.
Công tác cán bộ cho cấp xã chưa được giải quyết thấu đáo
Kết luận chương 2
Quảng Ngãi nằm trong vùng duyên hải miền Trung, có 14 đơn vị hành chính cấp huyện (1 thành phố, 6 huyện đồng bằng, 6 huyện miền núi và 1 huyện đảo ); 184 đơn vị hành chính cấp xã (166 xã, 8 phường và 10 thị trấn). Từ năm 2010, đặc biệt là từ đầu nhiệm kỳ 2012-2017 đến nay, dưới sự lãnh đạo chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền trong toàn tỉnh, UBND cấp xã đã tiến hành cải cách đồng bộ trên tất cả 05 nội dung. Tuy nhiên bên cạnh đó, cũng như các địa phương trong cả nước, thời gian này tỉnh cũng phải đối mặt với những khó khăn, thách thức như: khủng hoảng kinh tế toàn cầu; lạm phát trong nước; thiên tai, dịch bệnh, cùng với đó là những bất cập từ phía thể chế, cơ chế và trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã đã khiến cho chất lượng, hiệu quả trong tổ chức, hoạt động của UBND cấp xã chưa đáp ứng yêu cầu phát triển của tỉnh và của đất nước.
Chương 3
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ Ở
TỈNH QUẢNG NGÃI TRONG THỜI GIAN TỚI
3.1. Quan điểm định hướng
Một là: Tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy, nhân sự thành viên UBND ở cấp cơ sở theo hướng chung là tinh gọn đầu mối, bảo đảm đủ số lượng, nâng cao chất lượng, cơ cấu phù hợp, nhất là bổ sung, kiện toàn thành viên UBND các cơ sở, địa phương sau đại hội Đảng các cấp để bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành tổ chức thực hiện tốt các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng trên địa bàn tỉnh.
Hai là: Tiếp tục triển khai thực hiện Đề án cải cách hành chính nhà nước trên địa bàn tỉnh theo Nghị quyết số 01-NQ/TU ngày 05/5/2006 của Tỉnh ủy. Giữ vững kỷ cương, kỷ luật trong chỉ đạo, điều hành, quản lý và tổ chức thực hiện ở tất cả các cấp, các ngành.
Ba là: Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, nhất là cán bộ cấp cơ sở theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 5 (khóa IX) về đổi mới và nâng cao chất lượng hệ thống chính trị ở cơ sở xã, phường, thị trấn.
Bốn là: Nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành hoạt động của UBND cấp xã, tiếp tục xây dựng và củng cố tổ chức bộ máy, nhân sự thành viên UBND.
3.2. Hệ các giải pháp
3.2.1. Hoàn thiện các quy định của pháp luật về tổ chức, hoạt động của UBND cấp xã
Đổi mới tổ chức của UBND cấp xã nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của UBND cấp xã góp phần thực hiện cải cách một bước nền hành chính quốc gia. Để làm được điều đó thì mục tiêu đề ra là phải xây dựng UBND cấp xã thật vững mạnh, trong sạch, có phương pháp quản lý hợp lý nhằm đáp ứng tốt nhất yêu cầu của xã hội. UBND xã phải là một bộ máy tổ chức theo quy định của pháp luật, phân định rõ chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn đồng thời phải được đảm bảo những điều kiện vật chất nhất định để phục vụ cho hoạt động thi hành nhiệm vụ.
3.2.2. Đổi mới công tác tuyển chọn, bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
Cán bộ là khâu then chốt, khâu trọng yếu trong toàn bộ hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước, quyết định đến sự thành công hay thất bại của cách mạng. Vì thế cần:
– Đổi mới công tác quy hoạch tuyển chọn, đào tạo, bổ nhiệm, sử dụng.
– Hoàn thiện một bước chế độ chính sách đối với đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
– Thường xuyên quan tâm việc nâng cao tinh thần trách nhiệm và phẩm chất đạo đức cán bộ, công chức ở cấp xã, cán bộ thực sự là công bộc của nhân dân.
– Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra nhằm củng cố và phát huy hiệu lực của Ban thanh tra nhân dân, tăng cường sự giám sát của cơ quan nhà nước cấp trên và của HĐND cùng cấp đối với cán bộ, công chức của UBND cấp xã
3.2.3. Các giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả trong hoạt động của UBND cấp xã tỉnh Quảng Ngãi
– Trong hoạt động tài chính và ngân sách
– Trong hoạt động quản lý đất đai
– Trong hoạt động tư pháp-hộ tịch
– Trong hoạt động điều hành của UBND cấp xã
3.2.4. Hiện đại hoá nền hành chính nhà nước ở cấp xã
– Đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng nâng cao tính chuyên nghiệp của bộ máy hành chính, của cán bộ, công chức cấp xã, đặc biệt là kỹ năng hành chính và áp dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước ở cấp xã.
– Áp dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO 9000 vào dịch vụ hành chính công đảm bảo cho cải cách hành chính thành công. Ngoài ra, UBND các cấp trong đó có UBND cấp xã cũng phải tích cực trong việc triển khai áp dụng đề án Tin học hoá quản lý hành chính nhà nước để góp phần xây dựng một Chính phủ điện tử vững mạnh trong tương lai.
– Cần phải quy hoạch và xây dựng công sở theo hướng tập trung và từng bước hiện đại, có đủ phương tiện làm việc, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi đến liên hệ giải quyết công việc.
3.2.5. Củng cố mối quan hệ của UBND cấp xã với nhân dân, huy động sự tham gia có hiệu quả của nhân dân vào việc giám sát các hoạt động của UBND cấp xã
-Tiếp tục phát huy mạnh mẽ quyền làm chủ của nhân dân, quán triệt sâu sắc trong nhận thức và hành động của cả hệ thống cơ quan hành chính nhà nước, đặc biệt là cơ quan hành chính nhà nước cấp xã.
– Tập trung cải cách theo hướng đơn giản, minh bạch, công khai các thủ tục hành chính. .
– Xử lý nghiêm minh những hành vi nhũng nhiễu, gây phiền hà cho dân trong quá trình quản lý hành chính, hạn chế tối đa việc xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.
– Khẩn trương xây dựng các quy định về chế độ công khai theo tinh thần quyết định 218/QĐ- TƯ.
Kết luận chương 3
Chất lượng tổ chức và hiệu quả hoạt động của UBND cấp xã có vai trò rất quan trọng đối với việc ổn định chính trị, phát triển kinh tế- xã hội ở cơ sở, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, tạo điều kiện để phát huy tính tự quản trong cộng đồng dân cư. Hệ thống những (năm) giải pháp cơ bản được trình bày trong chương này, một mặt phản ánh yêu cầu bức xúc từ thực tiễn tổ chức và hoạt động của UBND cấp xã trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi, đồng thời ở một phương diện khác, các giải pháp này có thể có giá trị tham khỏa cho việc hoạch định hệ các giải pháp chung nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả trong tổ chức và hoạt động của UBND cấp xã ở nước ta giai đoạn hiện nay.
KẾT LUẬN
1. Sự nghiệp đổi mới theo con đường xã hội chủ nghĩa ở nước ta nhất là trong lĩnh vực kinh tế- xã hội đang đòi hỏi phải đổi mới một cách căn bản tổ chức, hoạt động của cả hệ thống chính trị nói chung và bộ máy quản lý nhà nước nói riêng trong đó có UBND cấp xã.
Cấp xã gồm xã, phường, thị trấn là đơn vị hành chính cơ sở, là thực thể nhỏ nhất, cấp cuối cùng trong hệ thống chính trị 4 cấp ở nước ta. Chính quyền cấp xã là cấp hành chính trực tiếp quan hệ với nhân dân; là nền tảng của hệ thống chính trị, là cơ sở thực tiễn hình thành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Chất lượng tổ chức và hiệu quả hoạt động củaUBND cấp xã là tổng hợp chất lượng toàn diện từng nội dung, từng mặt hoạt động của chính quyền cấp xã, biểu hiện cụ thể ở mức độ hoàn thành tổ chức thực hiện, quản lý các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh trên địa bàn.
2. Theo quy định của Pháp luật, tổ chức và hoạt động của UBND cấp xã trên ở tỉnh Quảng Ngãi về cơ bản là thống nhất, nhưng trong triển khai thực hiện lại thể hiện khá đa dạng và phong phú. Chất lượng hoạt động của chính quyền cấp xã trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi thời gian qua có nhiều ưu điểm và vẫn còn không ít hạn chế, bất cập. Việc nhận diện đầy đủ những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân sẽ là một căn cứ quan trọng cho việc thực thi các giải pháp nâng cao chất lượng , hiệu quả trong tổ chức và hoạt động của UBND cấp xã trên địa bàn trong thời gian đến
3. Nâng cao chất lượng trong tổ chức và hiệu quả trong hoạt động của chính quyền cấp xã trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi trong giai đoạn hiên nay phải được thực hiện bởi hệ thống giải pháp đồng bộ, toàn diện, quan hệ chặt chẽ với nhau. Các chủ thể lãnh đạo, quản lý ở mỗi xã, thị trấn, phường của tỉnh vừa phải quán triệt được định hướng, nội dung chung, vừa phải căn cứ vào đặc điểm cụ thể của địa phương mình để vận dụng thực hiện cho phù hợp. Đây là vấn đề tương đối phức tạp, với không ít trở lực từ nhiều phía- khách quan và chủ quan. Vì thế, sự nghiệp này cần tiếp tục có sự lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn của các cấp uỷ Đảng, các ban, ngành, đoàn thể, cơ quan, tổ chức xã hội và của cả hệ thống chính trị trong toàn tỉnh./.
E:\DỮ LIỆU COP CỦA CHỊ YẾN\LUAN VAN VIEN HAN LAM\LUAT HINH SU DOT 2\CUA NGUYEN\LUAN VAN DINH THI THANH NHAN
