Thực hiện Chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi,tỉnh Quảng Ngãi
1. Tính cấp thiết của đề tài
Con người ngày nay yêu cầu phải có sự phát triển toàn diện về trí tuệ, thể chất, tinh thần và đạo đức. Đó là cả một quá trình giáo dục của nhà trường, gia đình, xã hội và sự tu dưỡng rèn luyện của bản thân, trong đó giáo dục pháp luật có ý nghĩa rất quan trọng. Giáo dục pháp luật là sự tác động một cách có hệ thống, có mục đích và thường xuyên tới nhận thức của con người nhằm trang bị cho mỗi người một trình độ kiến thức pháp lý nhất định để từ đó có ý thức đúng đắn về pháp luật, tôn trọng và tự giác xử sự theo yêu cầu của pháp luật. Bởi vậy, giáo dục pháp luật luôn được dựa trên chính sách giáo dục pháp luật vốn được hiểu là những định hướng chiến lược của Đảng và Nhà nước trong giáo dục pháp luật cho nhân dân, nhằm nâng cao ý thức pháp luật cho mọi người trong xã hội.
Giáo dục pháp luật là hoạt động có định hướng, có tổ chức, có chủ định của chủ thể giáo dục tác động lên đối tượng giáo dục một cách có hệ thống và thường xuyên nhằm mục đích hình thành ở họ tri thức pháp luật, tình cảm pháp lý và hành vi phù hợp với các đòi hỏi của pháp luật hiện hành. Cùng với phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp luật là khâu đầu tiên của quá trình thi hành pháp luật và có vai trò hết sức quan trọng trong việc tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
Nước ta đang trong quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền, quản lý xã hội bằng pháp luật thì đôi khi việc thi hành,hoàn thiện hệ thống pháp luật là làm sao cho mọi người hiểu biết pháp luật, sống và làm việc theo pháp luật. Nhiệm vụ giáo dục và đào tạo của trường phổ thông, trung học cơ sở về giáo dục pháp luật cho học sinh có ý nghĩa rất lớn và thiết thực góp phần tạo sự chuyển biến cơ bản toàn diện trong phát triển giáo dục và đào tạo.
Thực hiện nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao cho, hai ngành GD&ĐT và Tư pháp, phối hợp với các ngành, các cấp tích cực đưa pháp luật vào các nhà trường nói chung, các nhà trường THCS nói riêng, nhằm GDPL cho học sinh THCS.
Việc đưa nội dung thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS vào chương trình giảng dạy trong các nhà trường THCS đã được triển khai trên phạm vi cả nước, bước đầu mang lại hiệu quả, góp phần từng bước hình thành ý thức sống, làm việc theo pháp luật trong học sinh THCS.
Để công tác thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS đạt hiệu quả cao và thiết thực, hiện nay, các cấp ủy đảng và các cơ quan, đoàn thể trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi đã liên tục củng cố, nâng cao nhận thức và tăng cường sự lãnh đạo về công tác này, thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan nhà nước,nhà trường, các đoàn thể, các tổ chức để xác định rõ trách nhiệm và huy động sức mạnh tổng hợp của toàn xã hội tham gia vào công tác thực hiện chính sách giáo dục pháp luật; đảm bảo mọi chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đều được phổ biến kịp thời, đầy đủ đến toàn thể học sinh trung học cơ sở, tạo sự chuyển biến tích cực về nhận thức và ý thức tôn trọng, chấp hành pháp luật của toàn thể học sinh, góp phần thực hiện tốt các nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.
Do vậy, trong thời gian qua công tác thực hiện chính sách GDPL cho học sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi đã đạt được những kết quả đáng kể, góp phần nâng cao trình độ hiểu biết về pháp luật, nâng cao văn hóa pháp lý trong học sinh, bước đầu tạo dựng sự ổn định trong lối sống, làm việc theo Hiến pháp và pháp luật ở các đối tượng cụ thể. Tuy nhiên, hiện nay công tác thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS đang bộc lộ một số hạn chế, khuyết điểm, tồn tại trên nhiều mặt: nội dung chương trình, sách giáo khoa, tài liệu, đội ngũ giáo viên, phương pháp giảng dạy, kinh phí, trang thiết bị, tình cảm, thái độ đối với môn học GDCD. Thực trạng đó xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau mà để nâng cao hiệu quả của công tác thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, không thể không nghiên cứu.
Từ những nhận thức trên,việc chọn đề tài “Thực hiện Chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi,tỉnh Quảng Ngãi” làm đề tài luận văn tốt nghiệp là rất cần thiết vừa có ý nghĩa lý luận và vừa có ý nghĩa thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở; thực tiễn thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, luận văn đề xuất những yêu cầu và giải pháp tăng cường thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở tại thành phố Quảng Ngãi trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
– Phân tích những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách giáo dục pháp luật, như khái niệm, đặc điểm và vai trò, nội dung, hình thức, phương pháp và các yếu tố tác động đến thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi.
– Phân tích, đánh giá thực tiễn thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở và phân tích nguyên nhân của thực tiễn đó trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi.
– Đề xuất các giải pháp tăng cường nhằm hoàn thiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở tại thành phố Quảng Ngãi.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu vấn đề thực hiện Chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở tại thành phố Quảng Ngãi trong giai đoạn hiện nay.
4.2. Phạm vi nghiên cứu: Đề tài được nghiên cứu dưới góc độ chuyên ngành chính sách công. Các số liệu được thu thập để nghiên cứu được luận văn thu thập trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi từ năm 2012 đến năm 2017.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Luận văn được thực hiện dựa trên phép duy vật biện chứng và phép duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về giáo dục chính sách pháp luật.
Luận văn còn vận dụng cách tiếp cận đa ngành, liên ngành xã hội học và phương pháp nghiên cứu chính sách công. Đó là cách tiếp cận thực hiện chính sách cụ thể nói ở đây là chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở. Lý thuyết chính sách công được áp dụng qua thực tiễn của chính sách cụ thể giúp hình thành lý luận về chính sách chuyên ngành.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài, người viết sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh… để thu thập, phân tích và khai thác thông tin từ các nguồn có sẵn liên quan đến đề tài nghiên cứu. Đồng thời, thu thập, tìm hiểu và vận dụng các lý thuyết của ngành chính sách pháp luật liên quan đến vấn đề thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
– Luận văn góp phần làm phong phú thêm kho tàng lý luận về giáo dục pháp luật, làm rõ tính đặc thù của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở tại thành phố Quảng Ngãi.
– Đề tài còn cung cấp những vấn đề về thực tiễn thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS, có tính phương pháp luận cho việc đánh giá nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho hoc sinh THCS trong thực tiễn những năm tiếp theo.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn là công trình nghiên cứu có hệ thống và toàn diện về chính sách GDPL cho học sinh THCS, chỉ ra được những yếu tố tác động và yếu tố cấu thành của GDPL cho học sinh THCS; phân tích thực trạng, ưu, nhược điểm và những nguyên nhân của thực trạng ;đề xuất yêu cầu và giải pháp cơ bản để hoàn thiện chính sách GDPL cho học sinh THCS tại thành phố Quảng Ngãi.
7. Cơ cấu của luận văn
Chương 1: Những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS
Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS tại thành phố Quảng Ngãi.
Chương 3: Yêu cầu và các giải pháp thực hiện chính sách giáo dục pháp luât cho học sinh THCS tại thành phố Quảng Ngãi.
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN
CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1.1. Khái niệm thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở
Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở là hoạt động có định hướng, có tổ chức, có chủ định của nhà trường THCS tác động lên đối tượng giáo dục là học sinh THCS nhằm trang bị cho học sinh THCS những kiến thức cơ bản về nhà nước và pháp luật cũng như kiến thức pháp luật có liên quan đến quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, đáp ứng được yêu cầu mục đích giúp cho học sinh hiểu và hình thành ở họ tri thức pháp luật, tình cảm pháp lý và hành vi phù hợp với các đòi hỏi của các quy định hiện hành.
1.1.2. Đặc điểm của thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở
1.1.2.1. Đối tượng của thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở có nhiều điểm đặc thù
1.1.2.2. Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở được tiến hành chủ yếu thông qua môi trường nhà trường, do đội ngũ giáo viên nhà trường đảm nhiệm
1.1.2.3. Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở là một bộ phận thuộc chương trình giáo dục bắt buộc đối với học sinh trung học cơ sở.
1.1.2.4. Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở đòi hỏi áp dụng nhiều hình thức và phương pháp linh hoạt, phù hợp với đối tượng giáo dục.
1.1.3. Vai trò của thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở
1.1.3.1. Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở góp phần giáo dục đạo đức, lối sống, rèn luyện hành vi ứng xử cho thế hệ trẻ ngay từ trên ghế nhà trường tạo nếp sống, hành động “sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”
1.1.3.2. Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở góp phần xây dựng nhân cách, năng lực điều chỉnh hành vi đúng đắn của học sinh trung học cơ sở.
1.1.3.3. Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở góp phần đảm bảo quyền được học tập và các quyền con người cơ bản của trẻ em ở Việt Nam.
1.1.3.4. Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở góp phần hiện thực hóa “coi giáo dục là quốc sách” và chính sách tuyên truyền, phổ biến pháp luật của Đảng và Nhà nước ta.
1.2.1. Chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở
Chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS vừa là cơ sở vừa là yếu tố thúc đẩy hoạt động giáo dục pháp luật nói chung và giáo dục pháp luật cho HS THCS nói riêng. Tạo những điều kiện thuận lợi để xây dựng nguồn nhân lực có năng lực, vững kiến thức chuyên môn, có lòng yêu nghề để gắn bó lâu dài với công tác giáo dục pháp luật; khắc phục những bất cập trong GDPL; huy động được sức mạnh của toàn xã hội vào công tác này. Có như vậy chính sách GDPL cho học sinh THCS mới đạt được kết quả khả quan hơn.
Chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS nhằm hình thành,củng cố tình cảm tốt đẹp của học sinh với pháp luật, đồng thời ngày càng nâng cao sự hiểu biết đối với các văn bản pháp luật và các hiện tượng pháp luật trong đời sống, từ đó nâng cao ý thức tự giác chấp hành pháp luật của học sinh.
1.2.2. Chủ thể thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở
Chủ thể thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS, đó là những cán bộ làm công tác quản lý; là giáo viên, bao gồm cả giáo viên giảng dạy pháp luật… Trong những chủ thể nói trên, chủ thể có vai trò quan trọng nhất, chủ yếu nhất trong thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS là những giáo viên giảng dạy môn GDCD
Có thể thấy giáo viên dạy GDCD là chủ thể giáo dục có trình độ học vấn, chuyên môn cao, có khả năng sư phạm vững, họ là người giảng dạy, truyền thụ tri thức pháp lý, vừa là người giáo dục nhân cách, có ảnh hưởng không nhỏ đến sự hoàn thiện nhân cách của học sinh THCS.
1.2.3. Nội dung của thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở
Việc định hướng nội dung thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS về cơ bản phải xác định đúng nội dung, chương trình GDPL là một trong những bảo đảm cần thiết để hoạt động GDPL có hiệu quả thiết thực
Nội dung giáo dục pháp luật trong chương trình giáo dục trung học cơ sở, trang bị kiến thức ban đầu về quyền, nghĩa vụ của công dân, rèn luyện thói quen, ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật
Nội dung thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS hiện nay được lồng ghép vào môn GDCD. Môn GDCD trở thành môn học chính khóa, được triển khai đưa vào giảng dạy trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Nội dung thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS nhằm cung cấp cho học sinh những hiểu biết cơ bản về bản chất của pháp luật, vai trò và vị trí của pháp luật trong các lĩnh vực của đời sống xã hội.
1.2.4. Các hình thức thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở
Nếu như chỉ có nội dung giáo dục tốt mà không có một hình thức thực hiện chính sách GDPL cho HS THCS phù hợp thì mục đích của thực hiện chính sách GDPL không đạt được như mong muốn. Qúa trình thực hiện chính sách GDPL được thông qua các dạng cụ thể, đó là các hình thức giáo dục
1.2.5. Các phương pháp thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở
+ Phương pháp tổ chức giáo dục (các mô hình, phương pháp tổ chức phối hợp, chỉ đạo triển khai thực hiện chính sách GDPL ở từng ngành, từng địa phương cho từng đối tượng)
+ Phương pháp giáo dục cụ thể là áp dụng trong một hoạt động GDPL cụ thể (phương pháp thuyết trình, phương pháp hoạt động theo nhóm, và phương pháp đóng vai, phương pháp bài tập….)
+ Phương pháp thuyết trình: phương pháp giáo dục bằng lời nói sinh động của chủ thể để trình bày các văn bản pháp luật mới, phân tích, giải thích chứng minh một vấn đề, một điều luật hoặc chế định pháp luật nào đó, giúp học sinh nắm được nội dung kiến thức cơ bản.
+ Phương pháp đóng vai: để lôi cuốn người học, tạo sự mới lạ cho học sinh và học sinh có điều kiện ứng dụng kiến thức pháp luật để giải quyết vấn đề các tình huống pháp luật, đồng thời tập cho các em kỹ năng diễn xuất trước đám đông để rèn luyện sự tự tin.
+ Phương pháp bài tập: giáo viên tổ chức cho học sinh làm bài tập vận dụng lý thuyết pháp luật đã học, nhằm giúp các em hiểu sâu,hiểu chính xác lý thuyết, đồng thời giúp các em tập luyện kỹ năng, kỹ xảo vận dụng lý thuyết.
+ Phương pháp dạy học sử dụng các phương tiện kỹ thuật hiện đại: phương pháp này đòi hỏi nhà trường phải đầu tư phương tiện tại lớp học.
+ Phương pháp thảo luận nhóm: giáo viên chia lớp ra thành các nhóm, đưa ra những tình huống, những vấn đề và yêu cầu học sinh trao đổi và tranh luận trong nhóm để tìm ra đáp án.
1.3.1. Trình độ phát triển kinh tế – xã hội,văn hóa giáo dục
1.3.2. Ý thức xã hội và ý thức pháp luật
1.3.3. Mức độ hoàn thiện chính sách giáo dục pháp luật và pháp luật về giáo dục pháp luật
1.3.4. Mức độ quan tâm của xã hội đến thực hiện chính sách giáo dục pháp luật
1.3.5. Sự phối hợp của các chủ thể thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở
1.3.6. Chất lượng nguồn nhân lực thực hiện chính sách giáo dục pháp luật
1.3.6.1. Trình độ, khả năng, năng lực của chủ thể thực hiện chính sách giáo dục pháp luật
1.3.6.2. Mức độ đảm bảo về cơ sở vật chất – kỹ thuật cho việc thực hiện chính sách giáo dục pháp luật.
THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI
Việc xây dựng và tổ chức thực hiện nghiêm chỉnh các văn bản tại địa bàn TP Quảng Ngãi trong thời gian qua đã góp phần nâng cao nhận thức lý luận về khái niệm, đặc điểm, vai trò, ý nghĩa, nội dung, của thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho nhân nói chung, cho học sinh THCS nói riêng.
Trong giai đoạn 2012 – 2017, thực hiện chính sách GDPL cho HS THCS tại thành phố Quảng Ngãi đã được các cơ quan, nhà trường, địa phương từ cấp tỉnh đến thành phố tổ chức triển khai thực hiện tốt, đảm bảo đúng kế hoạch với chất lượng ngày càng cao. Việc thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS tại thành phố Quảng Ngãi được tiến hành kịp thời, đồng bộ, toàn diện, thống nhất, hiệu quả và tiết kiệm đảm bảo sự tham gia nghiêm túc của nhà trường và học sinh.
Nhằm thực hiện tốt chính sách GDPL cho HS THCS tại thành phố Quảng Ngãi, các cơ quan thuộc Ngành giáo dục và đào tạo của tỉnh Quảng Ngãi nói chung và của TP Quảng Ngãi nói riêng đã thực hiện đồng bộ các giải pháp sau :
+ Một là, triển khai đến cán bộ, giáo viên, học sinh các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và của tỉnh về công tác PBGDPL như: Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 09/12/2003 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân; Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012; Chỉ thị số 28-CT/TU ngày 14/7/2015 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, đảng viên và nhân dân; Nghị quyết số 209/2015/NQ-HĐND ngày 22/12/2015 của Hội đồng nhân dân tỉnh về tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giai đoạn 2016 – 2020; tiếp tục nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác PBGDPL trong nhà trường.
+ Hai là, tăng cường phối hợp và trách nhiệm của các ngành đặc biệt là Ngành Tư pháp, các tổ chức chính trị – xã hội, thông tin đại chúng, gia đình, nhà trường và xã hội trong việc thực hiện công tác PBGDPL ở nhà trường có hiệu quả.
+ Ba là, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kiến thức pháp luật và nghiệp vụ PBGDPL cho đội ngũ báo cáo viên pháp luật ở các nhà trường.
+ Tư là, đổi mới công tác tuyên truyền, PBGDPL trong nhà trường với nội dung, hình thức đa dạng, tích cực ứng dụng công nghệ thông tin.
+ Năm là, tích cực xây dựng tủ sách pháp luật ở các nhà trường.
+ Sáu là, đổi mới phương pháp dạy, nâng cao chất lượng dạy học môn giáo dục công dân trong nhà trường, tiến tới tổ chức thi giáo viên giỏi, học sinh giỏi môn giáo dục công dân ở cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông.
+ Bảy là, thực hiện tốt yêu cầu về đổi mới phương thức tổ chức “Ngày Pháp luật” theo hướng phong phú, thiết thực và dành nguồn lực để thực hiện các công việc trọng tâm.
+ Tám là, khen thưởng kịp thời những đơn vị giáo dục thực hiện tốt công tác PBGDPL, “xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”; có biện pháp xử lý những đơn vị thực hiện không tốt công tác PBGDPL và để xảy ra hiện tượng vi phạm pháp luật nghiêm trọng trong giáo viên, học sinh
Sau 5 năm thực hiện chính sách giáo dục pháp luật tại thành phố Quảng Ngãi cơ bản đã tạo sự chuyển biến về ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật của học sinh trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi; góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển kinh tế chung của tỉnh; thực hiện nếp sống văn hóa, văn minh đô thị, sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật:
– Đến nay, hơn 80% học sinh THCS trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi được trang bị kiến thức pháp luật thường xuyên, góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội của địa phương và yêu cầu quản lý xã hội bằng pháp luật
– Chủ thể thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS tại thành phố Quảng Ngãi thời gian qua rất đa dạng, đó là những cán bộ làm công tác quản lý, là giáo viên, bao gồm cả giáo viên giảng dạy GDCD và các giáo viên khác.
– Thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi trong thời gian qua, về cơ bản bảo đảm một số nguyên tắc chung trong phổ biến GDPL là : chính xác, đầy đủ, rõ ràng, dễ hiểu, thiết thực; kịp thời, thường xuyên, có trọng tâm, trọng điểm.
– Phổ biến, giáo dục pháp luật trong các cơ sở giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân là một trong những chính sách ưu tiên của Nhà nước trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật.
2.4.1. Kết quả
Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS tại thành phố Quảng Ngãi đã có những bước chuyển biến và đạt được kết quả nhất định, ý thức chấp hành pháp luật của học sinh từng bước được nâng lên, góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội và yêu cầu quản lý xã hội bằng pháp luật.
Thứ nhất, nhờ sự ổn định về chính trị và phát triển kinh tế xã hội của đất nước, đã tạo lòng tin cho học sinh và gia đình học sinh vào sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của nhà nước,đây là điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS
Thứ hai, Đảng và Nhà nước cũng đã có nhiều quan tâm, nhiều văn bản chỉ đạo về công tác thực hiện chính sách giáo dục pháp luật trong nhà trường.
Thứ ba, hiện nay nhận thức của cộng đồng xã hội về môn học GDCD trong trường THCS đã có sự chuyển biến tích cực.
Thứ tư, mô hình, hình thức, cách làm hay được duy trì phát huy hiệu quả ở các đơn vị nhà trường.
Thứ năm, chất lượng đội ngũ làm công tác thực hiện chính sách GDPL, đặc biệt là đội ngũ giáo viên giảng dạy môn GDCD được chuẩn hóa, được bồi dưỡng thường xuyên kiến thức pháp luật.
Thứ sáu, nội dung thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS phong phú, đa dạng, thiết thực, gần gũi với học tập, lao động và sinh hạt sinh hoạt của học sinh, phù hợp với điều kiện thực tế ở thành phố, phù hợp với các đặc điểm đặc thù của đối tượng học sinh THCS.
2.4.2. Khó khăn, hạn chế
+ Tình hình học sinh THCS trên địa bàn thành phố vi phạm pháp luật vẫn còn, mà chủ yếu là vi phạm luật giao thông.
+ Hoạt động thực hiện chính sách GDPL cho học sinh trong thời gian qua vẫn còn mang tính chất phong trào, chưa đi sâu phân tích, giải thích một cách cụ thể những nội dung chủ yếu học sinh cần tìm hiểu.
+ Nguồn nhân lực thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS trên địa bàn thành phố chủ yếu là giáo viên dạy GDCD, chưa có sự vào cuộc mạnh mẽ của các chủ thể khác.
+ Kinh phí tuyên truyền cho thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh còn hạn chế, đa số các hoạt động mang tính chất lồng ghép nên hiệu quả chưa cao.
+ Đối tượng của hoạt động thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS tại thành phố là toàn bộ học sinh THCS trên địa bàn thành phố, về cơ bản các em đều có ý thức, lĩnh hội được những kiến thức cơ bản về pháp luật.
2.4.3. Nguyên nhân
Thứ nhất, nhận thức của một số cấp ủy đảng, chính quyền, lãnh đạo một số Sở Ban ngành, đơn vị nhà trường THCS chưa thực sự đầy đủ và tương xứng với vị trí, vai trò, nội dung của thực hiện chính sách GDPL cho học sinh.
Thứ hai, đội ngũ làm công tác thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS, kể cả giáo viên giảng dạy môn GDCD tuy ngày càng được củng cố và chuẩn hóa nhưng vẫn còn hạn chế về nhiều mặt nhất là kiến thức pháp luật.
Thứ ba, việc huy động nguồn lực cho việc thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS chưa được tiến hành một cách đồng bộ và rộng khắp.
Thứ tư, hình thức thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS còn nặng về lý thuyết, ít gắn với thực tiễn cuộc sống.
Thứ năm, sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong việc giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh THCS còn chưa tốt.
Thứ sáu, một số hoạt động thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS thiếu chiều sâu, chủ yếu tác động vào những đối tượng học sinh tích cực, chưa tới được số đối tượng học sinh chậm tiến cần tuyên truyền giáo dục pháp luật; chưa thực sự quan tâm, đầu tư và đề ra các giải pháp thiết thực đối với các đối tượng học sinh chậm tiến này.
YÊU CẦU VÀ CÁC GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CỞ TẠI THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI
3.1.1. Yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục cho học sinh trung học cơ sở tại thành phố Quảng Ngãi
Ngành giáo dục thành phố thường xuyên tổ chức các lớp bồi dưỡng chính trị, chuyên môn nghiệp vụ; tổ chức phát động nhiều phong trào thi đua, giao lưu học hỏi kinh nghiệm trong và ngoài tỉnh.
Quá trình phát triển giáo dục luôn đồng hành cùng với sự phát triển của đất nước, góp phần quan trọng trong việc phát triển kinh tế – xã hội.
Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII đã xác định: Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học.
Từ những phân tích khái quát nêu trên có thể kết luận rằng tăng cường thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS tại TP Quảng Ngãi là một yêu cầu có tính cấp thiết trong điều kiện hiện nay.
3.1.2. Yêu cầu nâng cao ý thức pháp luật cho học sinh trung học cơ sở tại thành phố Quảng Ngãi
Ở nước ta hiện nay, một tỷ lệ không nhỏ học sinh THCS còn tình trạng “trống” kiến thức pháp luật, hiểu biết pháp luật một cách sơ sài. Vì nhận thức pháp luật chưa đầy đủ và tâm lý pháp luật chưa đúng đắn đã dẫn đến tình trạng vi phạm pháp luật trong giới trẻ nói chung và học sinh THCS nói riêng có chiều hướng gia tăng.
3.1.3. Yêu cầu khắc phục những hạn chế, bất cập trong thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở tại thành phố Quảng Ngãi
– Nội dung thực hiện chính sách giáo dục pháp luật đưa vào nhà trường THCS thiếu tính đa dạng, chưa thực sự góp phần đổi mới nội dung, chương trình đào tạo.
– Nội dung, hình thức thực hiện chính sách giáo dục pháp luật nhiều giáo viên chỉ thực hiện theo hình thức cung cấp lý thuyết suông đã được trình bày trong sách giáo khoa hoặc sách hướng dẫn, chưa quan tâm nhiều đến yêu cầu, khả năng nhận thức của học sinh, chưa tạo ra tình huống để học sinh tự xử lý.
– Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật trong nhà trường thường chỉ thực hiện thông qua nội dung các bài học chính khóa và kết hợp trong một vài hoạt động ngoài giờ lên lớp, chưa có tính thường xuyên nên hiệu quả tác dụng chưa sâu.
– Công tác thực hiện chính sách giáo dục pháp luật được tiến hành chưa thường xuyên, liên tục, thiếu tính chủ động, và còn phụ thuộc vào chỉ đạo của cơ quan cấp trên.
– Nhận thức chung của các cấp, các ngành trong công tác thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS còn nhiều hạn chế, còn cho đó là nhiệm vụ của ngành Tư pháp, một số đơn vị, địa phương nhận thức đây là công tác của đoàn thanh niên.
– Học sinh THCS có đặc điểm về lứa tuổi, thể chất đang ở độ tuổi trưởng thành, nhận thức, tâm lý chưa hoàn toàn chín chắc, dễ bị lôi kéo, bị chi phối, kích động, nên đây là nhóm đối tượng đặc thù mà Nhà nước, xã hội cần quan tâm.
3.2.1. Tăng cường nhận thức đúng đắn về thực hiện chính sách giáo dục pháp luật
Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật trong nhà trường là một phần của nội dung chương trình giáo dục.
Trong chương trình giáo dục trung học cơ sở, nhiều kiến thức pháp luật, gần gũi với cuộc sống đã được đưa vào chương trình môn GDCD.
Về phía người dạy, một số giáo viên lên lớp với tâm lý cho rằng môn của mình là môn phụ nên ít có sự quan tâm, đầu tư trong việc soạn giáo án, chuẩn bị bài lên lớp.
Giáo dục những hiểu biết về pháp luật là trách nhiệm của nhà trường đối với học sinh.
Nhà trường cũng nên tổ chức những hoạt động ngoại khóa, như tổ chức những buổi nói chuyện về các vụ án ở tuổi vị thành niên, đông thời chú trọng nêu những tấm gương người tốt, việc tốt
Cần tăng cường nhận thức của xã hội, để mọi người thấy rằng công tác thực hiện chính sách giáo dục pháp luật không chỉ là nhiệm vụ của ngành giáo dục, mà là sự kết hợp giữa nhiều ngành, nhiều cơ quan hữu quan, là nhiệm vụ phải làm của cả cộng đồng xã hội.
3.2.2. Hoàn thiện chính sách giáo dục pháp luật
– Nâng cao nhận thức của cấp ủy, chính quyền, đoàn thể về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác thực hiện chính sách giáo dục pháp luật.
– Triển khai thực hiện tuyên truyền, phổ biến các văn bản pháp luật được thể chế hóa từ Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh và được cụ thể hóa theo Hiến pháp năm 2013. Đảm bảo các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đều được phổ biến kịp thời đến học sinh THCS.
– Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả công tác thực hiện chính sách giáo dục pháp luật; nâng cao ý thức tự giác, tôn trọng, nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật của học sinh.
– Bộ Tài chính và Bộ GD&ĐT cần kết hợp, đề xuất với Chính phủ sớm sử đổi phụ cấp ưu đãi đối với giáo viên nói chung, trong đó có giáo viên dạy môn GDCD.
3.2.3. Hoàn thiện pháp luật về giáo dục pháp luật
Chúng ta đang trong quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN, trong đó các quan hệ cơ bản phải được điều chỉnh bằng pháp luật. Thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS do vậy cũng phải tổ chức theo quy định của pháp luật.
Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật sẽ có hiệu quả cao hơn khi dựa trên nền tảng hệ thống pháp luật ngày càng phát triển và hoàn thiện, kịp thời thể chế hóa các đường lối chủ trương của Đảng, phản ánh đúng đặc điểm kinh tế xã hội trong từng giai đoạn.
Cần tiếp tục tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật theo hướng làm thay đổi cách nghĩ, cách nhìn của học sinh đối với pháp luật.
Các cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem những văn bản nào đã lạc hậu, không còn phù hợp với tiến trình đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục thì đề nghị nhà nước bãi bỏ.
Bộ GD&ĐT cần quy định phải tăng nội dung và tăng số tiết giảng dạy môn GDCD trong chương trình giáo dục trung học cơ sở chính khóa,phù hợp với vị trí, vai trò quan trọng của nó trong giáo dục toàn diện hiện nay.
Các trường THCS cần quy định, hướng dẫn về thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS trong nhà trường, như quy định về đánh giá kết quả học tập, đánh giá rèn luyện đạo đức…
3.2.4. Tăng cường mối quan hệ phối hợp giữa các chủ thể thực hiện chính sách giáo dục pháp luật
– Về phía nhà trường cần thiết lập và duy trì mối liên hệ chặt chẽ, thường xuyên giữa nhà trường, thông qua giáo viên, nhất là giáo viên chủ nhiệm với cha mẹ học sinh.
– Thầy cô, cán bộ làm công tác thực hiện chính sách GDPL và cả những cá nhân khác trong nhà trường cần phải là tấm gương cho người học noi theo.
– Ở gia đình thường xuyên chủ động nắm bắt tình hình học tập của con em mình, phụ huynh phải là tấm gương cho con trẻ noi theo.
– Gia đình có thể phối hợp với nhà trường thông qua Ban đại diện cha mẹ học sinh, phối hợp với Hiệu trưởng hướng dẫn tuyên truyền, phổ biến pháp luật
– Chính quyền, các đoàn thể, tổ chức xã hội ở địa phương, giữa nhà trường và công an địa phương cần có quy chế phối hợp trong giữ gìn an ninh, trật tự trong và ngoài nhà trường, ngăn chặn tệ nạn xã hội xâm nhập vào nhà trường, ngăn chặn bạo lực học đường…
3.2.5. Hoàn thiện các hình thức và phương pháp thực hiện chính sách giáo dục pháp luật
Hiện nay, phương pháp giáo dục theo kiểu không chú ý đến nội dung mà chỉ cóp nhặt những cái cũ, không còn phù hợp, cần phải đặt học sinh vào các tinh huống xử lý thực tế và cụ thể.
Giáo viên phải tự tìm cho mình những phương pháp dạy học tốt nhất nhằm giúp học sinh có kỹ năng ứng xử phù hợp với chuẩn mực đạo đức.
Nhà trường cần có đổi mới phương pháp dạy và học theo quan điểm lấy người học làm trung tâm, quá trình dạy học là quá trình có hai chủ thể: Thầy và trò.
Tăng cường sử dụng các hình thức khác nhau trong tổ chức giờ học, học trên lớp, học ở nhà, học trong giờ ngoại khóa… phát huy hiệu quả mối quan hệ giáo dục, các lực lượng giáo dục.
Chú trọng khuyến khích các hình thức tự liên hệ, tự kiểm tra đánh giá và sự thể hiện thống nhất giữa nhận thức và hành động của học sinh.
3.2.6. Nâng cao trình độ, khả năng, năng lực của đội ngũ cán bộ thực hiện chính sách giáo dục pháp luật
– Định kỳ tổ chức bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, phương pháp giảng dạy và cập nhật kiến thức pháp luật cho giáo viên dạy môn giáo dục công dân cho học sinh THCS theo kế hoạch hằng năm của Bộ GD&Đ.
– Tổ chức dự giờ, tọa đàm, sinh hoạt chuyên môn về phương pháp giảng dạy; tổ chức thi giáo viên dạy giỏi…
– Bồi dưỡng các nội dung mới, cung cấp tài liệu, hỗ trợ phương tiện giảng dạy cho giáo viên, cập nhật các kiến thức pháp luật mới phù hợp với xu thế phát triển của xã hội, đồng thời mở rộng, phân tích sâu các kiến thức đã học.
3.2.7. Tăng cường cơ sở vật chất, kỹ thuật cho thực hiện chính sách giáo dục pháp luật
Với mục tiêu không ngừng cải thiện môi trường học tập cho học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo, trong thời gian qua các cơ sở giáo dục THCS trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi đã chú trọng hoàn thiện hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy học, đáp ứng yêu cầu đổi mới đào tạo theo hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học.
Bảo đảm điều kiện về cơ sở vật chất, kỹ thuật cho việc thực hiện chính sách giáo dục pháp luật có vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục pháp luật cho học sinh THCS.
Ưu tiên ngân sách địa phương, tăng cường huy động nguồn lực xã hội đầu tư cơ sở vật chất. Dành ngân sách thỏa đáng từ nguồn vốn ngân sách địa phương để đầu tư cơ sở vật chất cho giáo dục.
3.2.8. Tăng cường tập huấn, kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách giáo dục pháp luật
Ban chỉ đạo thực hiện chính sách GDPL nhà trường cần định kỳ tổ chức đánh giá dựa trên kết quả xếp loại học tập, rèn luyện của học sinh, tỷ lệ học sinh thi lại, học lại, vi phạm nội quy của nhà trường, vi phạm pháp luật. Quan trọng hơn nhà trường đánh giá năng lực đáp ứng của học sinh đối với nhu cầu thực tiễn đề ra
Đổi mới phương pháp, ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác bồi dưỡng pháp luật cho giáo viên. Hướng dẫn phương pháp tự học, tự bồi dưỡng và tổ chức bồi dưỡng, tập huấn qua mạng cho giáo viên.
Bộ GD&ĐT cũng yêu cầu việc đánh giá kết quả bồi dưỡng pháp luật cho giáo viên phải được thực hiện nghiêm túc, đánh giá đúng kết quả bồi dưỡng của mỗi giáo viên.
Thực hiện chính sách GDPL với chức năng định hướng, điều chỉnh nhận thức và hành vi của cá nhân phù hợp với chuẩn mực xã hội – đòi hỏi không thể thiếu trong một xã hội được điều chỉnh bằng pháp luật.
Đảng và nhà nước ta luôn quan tâm đến việc thực hiện dân chủ xã hội chủ nghĩa, tôn trọng và đảm bảo các quyền của công dân, chống tệ quan liêu cưỡng quyền, ức hiếp quần chúng trong bộ máy lãnh đạo và các cấp quản lý, thực hiện mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ, văn minh” thực hiện có nề nếp phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, tất cả vì dân, do dân. Nhà nước thực hiện nhiệm vụ của mình trong việc bảo vệ các quyền của công dân, ngăn ngừa những biểu hiện lộng quyền, thiếu trách nhiệm đối với công dân. Đồng thời bảo đảm cho mỗi công dân thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ của mình đối với nhà nước các công dân. Trong điều kiện hiện nay ở nước, việc trang bị kiến thức pháp luật với mục đích nâng cao hiểu biết pháp luật, ý thức tự giác chấp hành, tình cảm pháp luật cho cán bộ và nhân dân luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm, là một trong những nhiệm vụ quan trọng được ghi nhận trong văn kiện của Đảng, văn bản của Nhà nước. Mỗi học sinh phải có trách nhiệm giúp đỡ , vận động mọi người tìm hiểu pháp luật và làm theo pháp luật, đấu tranh chống các hiện tượng vi phạm pháp luật, mọi xử sự trong cuộc sống phải văn minh, lịch sự, đạo đức.
Yêu cầu nâng cao hiểu biết pháp luật, ý thức tôn trọng, chấp hành pháp luật của học sinh THCS là điều không thể thiếu được trong một xã hội mong muốn ổn định, phát triển, tiến tới công nghiệp hóa, hiện đại hóa, văn minh, hội nhập với khu vực và thế giới. Nâng cao ý thức pháp luật cho học sinh THCS đang là vấn đề cấp bách nếu không được xã hội quan tâm, có kế hoạch, biện pháp giải quyết không thỏa đáng sẽ gây ra những yếu tố cản trở sự tiến bộ của xã hội, tác động xấu đến sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.
Cần thực hiện đồng bộ hệ thống các giải pháp từ khâu nhận thức cho đến nội dung, hình thức, biện pháp thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS một cách phù hợp
Thực tế cho thấy để có những chuyển biến tích cực lên ý thức pháp luật của học sinh THCS là một nhiệm vụ khó khăn và lâu dài. Cần có kế hoạch trang bị cho học sinh THCS những kiến thức pháp luật cần thiết. Công tác thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS phải được thực hiện đồng bộ, có sự kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội. Từng bước giúp cho học sinh THCS tự nâng cao trình độ nhận thức, kỹ năng và kinh nghiệm của mình để có thể vận dụng pháp luật vào thực tiễn.
Việc hình thành ý thức pháp luật cho học sinh có thể bằng nhiều con đường khác nhau, nhưng việc giáo dục pháp luật cho học sinh thì chủ yếu do nhà trường và xã hội. Đối với Bộ GD&ĐT cần có định hướng nội dung, hoạch định chính sách. Đối với các trường là nơi quản lý trực tiếp học sinh hàng ngày đồng thời cũng là nơi giáo dục toàn diện học sinh thi vai trò của nhà trường hết sức quyết định . Nếu được Lãnh đạo nhà trường quan tâm thích đáng, các tổ chức Đoàn Thanh niên, Đội thiếu niên tích cực tổ chức các hoạt động thu hút đoàn viên, đội viên tham gia, đồng thời được sự quan tâm phối hợp của các ngành, các cấp và chính quyền địa phương chắn chắc kết quả giáo dục pháp luật cho học sinh sẽ được giữ vững và nâng cao.
E:\DỮ LIỆU COP CỦA CHỊ YẾN\LUAN VAN VIEN HAN LAM\VIEN HAN LAM DOT 7\CHINH SACH CONG\VO THI MAI LOAN
