Quản lý phương tiện dạy học ở các trường THPT huyện Đồng Xuân
1. Lý do chọn đề tài
Đa dạng hóa mục tiêu, phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học,… trở nên vô cùng cần thiết, trong đó việc phát triển hệ thống các phương tiện dạy học có ý nghĩa hết sức quan trọng.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của PTDH trong quá trình dạy học, những năm qua, ngành giáo dục và đào tạo Phú Yên đã quan tâm đến việc đầu tư trang bị PTDH cho các cơ sở giáo dục. Bên cạnh đó, Sở Giáo dục và Đào tạo cũng đã có nhiều văn bản hướng dẫn các trường học thực hiện tốt việc quản lý khai thác, sử dụng, bảo quản các trang thiết bị, PTDH đã được cấp. Tuy nhiên, trong thực tế, việc quản lý PTDH ở các trường phổ thông nói chung, trường THPT nói riêng còn nhiều bất cập. Thực tế cho thấy, để nâng cao chất lượng đào tạo trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, một trong những giải pháp có ý nghĩa quan trọng và cấp thiết là nâng cao hiệu quả công tác quản lý PTDH, đảm bảo PTDH đủ về số lượng, đảm bảo chất lượng, đồng bộ về cơ cấu, phát huy tối đa hiệu quả khả năng khai thác, sử dụng PTDH, từng bước nâng cao chất lượng giáo dục đáp ứng yêu cầu đào tạo trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.
Xuất phát từ những lý do chủ yếu nêu trên, chúng tôi chọn đề tài “Quản lý phương tiện dạy học ở các trường THPT huyện Đồng Xuân”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát, phân tích đánh giá thực trạng công tác quản lý PTDH ở các trường THPT huyện Đồng Xuân, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý PTDH ở các trường THPT huyện Đồng Xuân nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay.
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu
Phương tiện dạy học ở các trường THPT.
Quản lý PTDH ở các trường THPT trên địa bàn huyện Đồng Xuân.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu xác lập được cơ sở lý luận, đánh giá đúng thực trạng, đề xuất được các biện pháp quản lý PTDH ở các trường THPT trên địa bàn huyện Đồng Xuân phù hợp với tình hình địa phương và bối cảnh đổi mới giáo dục thì sẽ nâng cao hiệu quả quản lý PTDH, góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THPT trong tỉnh, đáp ứng được yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục nước ta hiện nay.
Nghiên cứu cơ sở lý luận về công tác quản lý PTDH ở trường THPT; khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng PTDH và công tác quản lý PTDH ở các trường THPT huyện Đồng Xuân; đề xuất các biện pháp quản lý PTDH ở các trường THPT huyện Đồng Xuân
Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận; nhóm phương pháp thực tiễn.
Ngoài phần: Mở đầu, Kết luận, Khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận văn gồm 3 chương
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý phương tiện dạy học ở các trường THPT
Chương 2: Thực trạng công tác quản lý PTDT ở các trường THPT huyện Đồng Xuân
Chương 3: Biện pháp quản lý PTDH ở các trường THPT huyện Đồng Xuân trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.2. Việt Nam
1.2. Các khái niệm chính của đề tài
1.2.1. Khái niệm quản lý
Quản lý là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm điều khiển và hướng dẫn các quá trình xã hội, hành vi hoạt động của con người để đạt tới mục tiêu phù hợp với quy luật khách quan và ý chí của người quản lý.
1.2.2. Khái niệm quản lý giáo dục
QLGD chính là quá trình tác động có định hướng của nhà quản lý trong việc vận dụng nguyên lý, phương pháp chung nhất của kế hoạch nhằm đạt được những mục tiêu đề ra. Những tác động này có tính khoa học đến nhà trường làm cho nhà trường tổ chức một cách khoa học, có kế hoạch trong việc dạy và học theo mục tiêu đào tạo chung.
1.2.3. Khái niệm quản lý nhà trường
Quản lý nhà trường là tập hợp những tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý làm cho Nhà trường thực hiện có chất lượng về mục tiêu và kế hoạch đào tạo, đưa nhà trường phát triển, góp phần thực hiện mục tiêu chung của giáo dục: nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
1.2.4. Khái niệm phương tiện dạy học
PTDH là những đối tượng vật chất được giáo viên sử dụng với tư cách là những phương tiện tổ chức, điều khiển hoạt động nhận thức của người học nhằm đạt mục tiêu dạy học.
PTDH là toàn bộ các phương tiện mang tin, phương tiện truyền tin và phương tiện tương tác trong sự hỗ trợ và điều khiển quá trình dạy học.
Theo nghĩa rộng: PTDH là toàn bộ các yếu tố nhằm xác lập các mối quan hệ trong dạy học, nhằm tăng cường nhận thức của người học trong quá trình dạy học, đó là yếu tố vật chất hóa về hình thức của phương pháp để tác động đến sự chuyển biến nội dung đạt được mục đích dạy học.
1.2.5. Khái niệm quản lý phương tiện dạy học
Quản lý PTDH là một trong những nội dung của quản lý nhà trường. Quản lý PTDH là quá trình tác động có mục đích của chủ thể quản lý lên các đối tượng quản lý để xây dựng, trang bị, bảo quản, tổ chức bổ sung có hiệu quả các PTDH nhằm nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường.
1.3. Lý luận về phương tiện dạy học ở trường THPT
1.3.1. Bản chất của phương tiện dạy học ở trường THPT
Bản chất của PTDH thể hiện qua các đặc trưng cơ bản sau:
– PTDH phản ánh các đối tượng nghiên cứu, phản ánh quá trình dạy học và giáo dục; là công cụ trực quan hoá nhận thức.
– PTDH chứa đựng trong nó các di sản vật chất và phi vật chất của thế hệ trước.
– PTDH chứa đựng những thông tin và các đối tượng nhận thức.
– PTDH là biểu trưng về văn hoá của một nền giáo dục.
– PTDH là phương tiện tái hiện kiến thức và phương pháp nghiên cứu của nhà khoa học.
– PTDH là phương tiện rút ngắn quá trình nhận thức.
– PTDH hàm chức nội dung và phương pháp dạy học, là một trong ba phạm trù (nội dung, phương pháp, phương tiện) tạo nên chất lượng của hoạt động giảng dạy và giáo dục.
1.3.2. Vai trò của phương tiện dạy học ở trường THPT
* Vai trò chung:
Khoa học và công nghệ ngày càng phát triển thì PTDH cũng ngày càng trở thành yếu tố quan trọng, có ảnh hưởng lớn tới chất lượng và hiệu quả của quá trình dạy học. Đặc biệt, trong các môn học thuộc ngành khoa học tự nhiên, có những nội dung sẽ không thể thực hiện được nếu thiếu phương tiện.
Nghiên cứu về vai trò của PTDH, người ta còn dựa trên vai trò của các giác quan trong quá trình nhận thức và đã chỉ ra rằng:
* Vai trò đối với GV:
– Hỗ trợ hiệu quả cho GV trong quá trình tổ chức các hoạt động nhận thức cho người học, bởi đảm bảo quá trình dạy học được sinh động, thuận tiện, chính xác.
– Rút ngắn thời gian giảng dạy mà vẫn bảo đảm người học lĩnh hội đủ nội dung học tập cho một cách vững chắc.
– Giảm nhẹ cường độ lao động của giáo viên, nâng cao hiệu quả dạy học.
* Vai trò đối với người học:
– Kích thích hứng thú học tập cho người học, tạo điều kiện thuận lợi có quá trình lĩnh hội kiến thức cho người học.
– Giúp người học tăng cường trí nhớ, làm cho việc học tập được lâu bền.
– Giúp người học hình thành và rèn luyện các kỹ năng, kỹ xảo cả thao tác trí tuệ lẫn thao tác vật chất; từ đó giúp quá trình nhận thức, rèn luyện kỹ năng, rèn luyện phương pháp tư duy của người học đạt hiệu quả cao hơn. Cung cấp thêm kiến thức, kinh nghiệm trực tiếp liên quan đến thực tiễn xã hội và môi trường sống.
1.3.3. Chức năng quản lý
* Kế hoạch hóa
* Tổ chức
* Chỉ đạo
* Kiểm tra, đánh giá
1.3.4. Chức năng của phương tiện dạy học ở trường THPT
Chức năng thông tin: PTDH chứa đựng thông tin về kiến thức cần truyền đạt, đó là vật mang thông tin và đó là cũng là công cụ trực quan hoá thông tin, giúp người học nhận thức dễ dàng hơn nhớ lâu hơn. Đồng thời, PTDH cũng chứa đựng thông tin về phương pháp, giúp người dạy thể hiện được phương pháp truyền đạt, dạy học hiệu quả.
1.3.5. Các chức năng cơ bản của quản lý phương tiện dạy học
* Chức năng kế hoạch hóa
Kế hoạch hóa: Đây là quá trình xác định mục tiêu, lập kế hoạch thực hiện, xác định các nguồn lực, điều kiện và phương pháp thực hiện. Nội dung của kế hoạch đề cập đầy đủ các nội dung của công tác quản lý PTDH bao gồm: kế họach đầu tư mua sắm, trang bị, tự làm PTDH; kế hoạch khai thác, sử dụng PTDH; kế hoạch bảo quản, bảo dưỡng và sửa chữa PTDH; kế hoạch thực hiện các chức năng quản lý trong hoạt động quản lý PTDH, đồng thời xây dựng các quy trình quản lý PTDH nhằm thực hiện mục tiêu đề ra.
* Chức năng tổ chức
Tổ chức quá trình sắp xếp, bố trí bộ máy và nhân lực làm công tác quản lý PTDH, phân bố công việc, quyền hành và các nguồn lực cho các đơn vị, bộ phận để họ có thể thực hiện được nhiệm vụ của mình và đạt được mục tiêu quản lý và sử dụng PTDH một cách có hiệu quả.
* Chức năng chỉ đạo
Là quá trình sắp xếp điều hành việc triển khai thực hiện các kế hoạch đầu tư mua sắm, trang bị, sử dụng, bảo quản PTDH phục vụ cho hoạt động giảng dạy của nhà trường; là đầu mối thống nhất, phối hợp các đơn vị, bộ phận, các nguồn lực, các điều kiện trong hoạt động quản lý PTDH đạt được mục tiêu đề ra, đạt hiệu quả cao nhất.
* Chức năng kiểm tra
Kiểm tra: Là chức năng quan trọng của người quản lý, người quản lý kiểm tra việc thực hiện các nội dung của công tác quản lý PTDH; kiểm tra việc triển khai thực hiện các kế hoạch của hoạt động quản lý PTDH; kiểm tra việc quản lý, sử dụng các PTDH theo mục tiêu đề ra.
* Chức năng đánh giá
Thông qua hoạt động kiểm tra, người quản lý đánh giá được kết quả của hoạt động quản lý PTDH, thấy được những bất hợp lý cần điều chỉnh, thấy được cần tăng cường các yếu tố, các điều kiện nào để công tác quản lý PTDH đạt hiệu quả cao nhất.
1.3.6. Yêu cầu của phương tiện dạy học ở trường THPT
– Tính khoa học sư phạm:
– Tính nhân trắc học:
– Tính thẩm mỹ:
– Tính khoa học kỹ thuật:
– Tính kinh tế:
1.3.7. Nguyên tắc sử dụng phương tiện dạy học
* Đảm bảo an toàn
* Đảm bảo nguyên tắc 3 Đ: Đúng lúc, đúng chỗ và đủ cường độ
* Đảm bảo tính đồng bộ, hệ thống
* Đảm bảo tính khoa học, tính sư phạm
* Tính kinh tế
1.3.8. Phân loại phương tiện dạy học
* Phân loại theo tính chất:
* Phân loại theo cấu tạo:
1.4. Quản lý phương tiện dạy học ở trường THPT
1.4.1. Quản lý đầu tư, mua sắm phương tiện dạy học
1.4.2. Quản lý khai thác, sử dụng phương tiện dạy học
1.4.3. Quản lý bảo quản phương tiện dạy học
1.4.4. Quản lý việc tổ chức các điều kiện hỗ trợ khác
1.5. Các yếu tố tác động đến công tác quản lý phương tiện dạy học ở các trường THPT
1.5.1. Yếu tố khách quan
1.5.2. Yếu tố chủ quan
Tiểu kết Chương 1
Qua phân tích cơ sở lý luận và những vấn đề chúng tôi trình bày ở chương I cho thấy cơ sở lý luận nói trên là cần thiết. Nhưng nếu chúng ta đánh giá đúng thực trạng, xác định đúng nguyên nhân của việc quản lý PTDH của trường THPT trên địa bàn huyện và một số trường cụ thể, là cơ sở quan trọng để đưa ra biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý PTDH ở trường THPT, vấn đề này sẽ được giải quyết ở các chương tiếp theo.
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN ĐỒNG XUÂN
2.1. Khái quát tình hình kinh tế – xã hội huyện Đồng Xuân
2.2. Khái quát tình hình giáo dục và đào tạo huyện Đồng Xuân
2.3. Khái quát về quá trình khảo sát
2.3.1. Mục đích khảo sát
Qua khảo sát nhằm rút ra thực trạng về PTDH và công tác quản lý PTDH ở các trường THPT trên địa bàn huyện Đồng Xuân, để từ đó, đề ra các biện pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng quản lý PTDH ở các trường THPT trên địa bàn huyện Đồng Xuân.
2.3.2. Đối tượng khảo sát
Đối tượng khảo sát là cán bộ quản lý, nhân viên phụ trách PTDH, giáo viên của 03 trường THPT ở 03 đơn vị hành chính huyện trên địa bàn huyện Đồng Xuân, đó là: Trường THPT Lê Lợi, Trường THPT Nguyễn Thái Bình, Trường THPT Chu Văn An. Khảo sát được tiến hành với 9 CBQL (hiệu trưởng, phó hiệu trưởng); 03 NVPTPTDH và 150 GV cơ hữu (không tính hợp đồng ngắn hạn).
2.3.3. Nội dung khảo sát:
Thực trạng về PTDH ở các trường THPT; thực trạng quản lý PTDH ở các trường THPT
2.3.4. Thời điểm khảo sát:
Từ năm 2019 đến năm 2020.
2.3.5. Phương pháp khảo sát và xử lý kết quả
Điều tra bằng phiếu hỏi, 03 bộ phiếu hỏi dành cho 03 nhóm đối tượng là CBQL, NVPTPTDH và GV ở các trường THPT.
Kết quả điều tra được xử lý bằng phép toán thống kê và là cơ sở chủ yếu để đánh giá thực trạng PTDH và công tác quản lý PTDH ở các trường THPT.
2.4. Thực trạng về PTDH ở các trường THPT huyện Đồng Xuân
2.4.1. Thực trạng về số lượng PTDH ở các trường THPT huyện Đồng Xuân hiện nay
Mức độ trang bị PTDH ở các trường chưa đáp ứng được yêu cầu dạy học, hầu hết các trường chỉ dừng lại ở mức tương đối đầy đủ. Tuy nhiên, vẫn còn một số trường còn thiếu, thậm chí có trường còn rất thiếu so với yêu cầu đổi mới nội dung và phương pháp dạy học.
2.4.2. Thực trạng về mức độ đáp ứng PTDH so với nội dung chương trình ở các trường THPT
Mức độ đầu tư về PTDH như trên là chỉ đáp ứng tương đối và thậm chí chưa đáp ứng với nhu cầu học tập và giảng dạy của HS và GV
2.4.3. Thực trạng về chất lượng PTDH ở các trường THPT huyện Đồng Xuân hiện nay
Đa số CBQL, NVPTPTDH và GV đánh giá chất lượng PTDH ở mức độ trung bình – khá. Tuy nhiên, một vấn đề cần lưu ý là còn một số thiết bị chất lượng kém, tính khoa học, tính chính xác chưa cao.
2.4.4 Thực trạng về tính đồng bộ PTDH ở các trường THPT trên địa bàn huyện Đồng Xuân
Qua khảo sát, thực trạng tính đồng bộ của các PTDH ở các trường trên địa bàn huyện Đồng Xuân, chúng tôi nhận thấy, chỉ ở mức trung bình hay trung bình – khá. PTDH hiện có của một số trường chưa đồng bộ giữa mới và cũ, giữa hiện đại và lạc hậu, thiếu các thông tin liên quan đến PTDH; một số trường chưa mạnh dạn trong việc thanh lý những thiết bị đã hư hỏng hay lạc hậu.
2.4.5. Thực trạng về tính hiện đại PTDH ở các trường THPT trên địa bàn huyện Đồng Xuân
Hầu hết PTDH ở các trường THPT huyện Đồng Xuân chưa hiện đại, thậm chí lạc hậu. Bởi vì, hầu hết các thiết bị dạy học đã được mua sắm từ lâu và hằng năm cũng có bổ sung nhưng chưa nhiều.
2.4.6. Thực trạng PTDH tự làm ở các trường THPT trên địa bàn huyện Đồng Xuân
Qua khảo sát từ CBQL, NVPTPTDH, GV và quan sát PTDH tự làm của các trường, nhìn chung GV và HS hầu như không quan tâm đến việc tự tạo ra các PTDH nhằm phục vụ cho các giờ học, số lượng các PTDH tự làm rất hạn chế, chủ yếu là tranh vẽ, biểu đồ đơn giản; nhiều trường không có PTDH tự làm; GV chủ yếu sử dụng PTDH sẵn có khi lên lớp.
2.4.7. Thực trạng về việc sử dụng PTDH ở các trường THPT huyện Đồng Xuân hiện nay
Mặc dù một số GV đã nhận thức được tầm quan trọng của PTDH trong giảng dạy. Tuy nhiên, hiệu quả sử dụng PTDH chưa cao, chưa đạt yêu cầu. Bởi vì trong quá trình giảng dạy, GV thấy được sử dụng PTDH nhiều lúc mất thời gian, số liệu thí nghiệm, thực hành không chính xác, thiếu đồng bộ, không đạt được hiệu quả cao khi truyền thụ kiến thức cho HS; một số bộ phận GV ngại sử dụng vì kỹ năng và phương pháp sử dụng PTDH còn hạn chế.
2.4.8. Thực trạng bảo quản PTDH ở các trường THPT huyện Đồng Xuân hiện nay
Theo ý kiến đánh giá của các đối tượng thì mức độ hư hỏng PTDH hiện nay ở các trường đã còn nhiều. Điều này cho thấy, việc tổ chức sử dụng và bảo quản PTDH còn nhiều bất cập. Do vậy người quản lý cần tìm hiểu nguyên nhân để sớm khắc phục tình trạng hư hỏng PTDH nhằm làm cho hệ thống PTDH trong nhà trường ngày càng đầy đủ, đồng bộ, phát huy tác dụng tích cực cho việc đổi mới phương pháp và nâng cao chất lượng dạy học theo yêu cầu đổi mới toàn diện giáo dục phổ thông hiện nay.
2.5. Thực trạng về công tác quản lý PTDH ở các trường THPT huyện Đồng Xuân hiện nay
2.5.1. Thực trạng nhận thức về công tác quản lý PTDH đối với việc nâng cao chất lượng dạy học
Quản lý cơ sở vật chất nói chung và quản lý PTDH nói riêng là một trong những nội dung quan trọng trong công tác quản lý của hiệu trưởng. Tuy nhiên, thời gian qua do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan nên việc chỉ đạo và quản lý PTDH còn nhiều bất cập.
2.5.2.. Thực trạng công tác lập kế hoạch việc quản lý trang bị PTDH ở các trường THPT
Kết quả khảo sát đánh giá mức độ khá, chiếm tỉ lệ từ 66,67% đến 77,33,%, điều này thể hiện sự quan tâm của lãnh đạo nhà trường trong công tác lập kế hoạch hàng năm. Tuy nhiên kết quả khảo sát, cũng cho thấy rằng vẫn còn một bộ phận lãnh đạo nhà trường còn chưa thành thạo trong lập kế hoạch, số này chiếm từ 8,30% đến 16,00%.
2.5.3. Thực trạng công tác tổ chức, chỉ đạo việc quản lý trang bị PTDH ở các trường THPT
Kết quả khảo sát cho thấy việc quản lý và tổ chức công việc đạt kết quả trung bình khá, cụ thể tỷ lệ khá chiếm từ 58,33% đến 79,33%; không có nhận xét nào yếu; tuy nhiên ở mức độ tốt còn chưa cao, chỉ từ 6,0% đến 25,0%.
2.5.4. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá việc quản lý trang bị PTDH ở các trường THPT
Một số trường chưa quan tâm đúng mức về nội dung này, thường chỉ dừng lại ở mức độ kiểm tra số lượng, chưa đi sâu vào kiểm tra chất lượng, tính đồng bộ, của PTDH.
2.5.5. Thực trạng công tác lập kế hoạch việc quản lý sử dụng PTDH ở các trường THPT
Do nhận thức đúng về tầm quan trọng của PTDH, ngay từ đầu năm học, nhà trường chỉ đạo các bộ phận chức năng, tổ khối chuyên môn xây dựng kế hoạch quản lý việc sử dụng PTDH phục vụ cho các hoạt động dạy và học, thông qua hội đồng sư phạm nhà trường để thống nhất thực hiện. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện còn gặp nhiều khó khăn do số lượng PTDH chưa đáp ứng đủ nhu cầu sử dụng của GV, đôi lúc kế hoạch đề ra còn bị động và mang tính hình thức.
2.5.6. Thực trạng công tác tổ chức, chỉ đạo việc quản lý sử dụng PTDH ở các trường THPT
Kết quả khảo sát cho thấy, công tác tổ chức quản lý sử dụng PTDH ở các trường hiện nay là hạn chế chỉ dừng lại ở mức khá và trung bình đặc biệt có ý kiến cho rằng đang còn ở mức khá, vì vậy trong thời gian tới các trường THPT cần cụ thể hóa các chức năng và tinh thần chỉ đạo các biện pháp quản lý để sử dụng PTDH trong nhà trường đạt hiệu quả hơn.
2.5.7. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá việc quản lý sử dụng PTDH ở các trường THPT
Công tác kiểm tra đánh giá rút kinh nghiệm về việc sử dụng PTDH của GV ở các trường THPT huyện Đồng Xuân thực hiện chưa đầy đủ, mức độ thực hiện đạt kết quả chưa cao.
2.5.8. Thực trạng quản lý việc bảo quản PTDH ở các trường THPT huyện Đồng Xuân hiện nay
Thực trạng công tác quản lý việc bảo quản PTDH ở các trường THPT được khảo sát dựa trên 3 chức năng quản lý đó là: Xây dựng kế hoạch bảo quản, tổ chức và chỉ đạo bộ máy bảo quản, kiểm tra và đánh giá việc bảo quản PTDH trong nhà trường.
2.5.9. Thực trạng công tác lập kế hoạch việc bảo quản PTDH ở các trường THPT
Hằng năm các trường đều xây dựng kế hoạch bảo quản PTDH. Lãnh đạo nhà trường xây dựng kế hoạch năm học trong đó có kế hoạch quản lý và bảo quản PTDH. Các bộ phận phụ trách PTDH xây dựng kế hoạch phục vụ, sắp xếp, tu sửa PTDH thường xuyên, định kỳ. Tuy vậy, thực tế cho thấy việc xây dựng các kế hoạch bảo quản PTDH ở các trường phần lớn mang tính hình thức. Từ đó, cho thấy công tác chỉ đạo triển khai thực hiện các kế hoạch bảo quản chưa kịp thời và chặt chẽ; hiệu quả quản lý PTDH chưa cao.
2.5.10. Thực trạng công tác tổ chức, chỉ đạo việc bảo quản PTDH ở các trường THPT
Quản lý công tác bảo quản PTDH ở trường THPT hiện nay còn nhiều bất cập. Phần lớn do lãnh đạo nhà trường chưa chỉ đạo sâu sát, thiếu kịp thời, nên công tác bảo quản PTDH ở các trường trong thời gian vừa qua còn nhiều hạn chế. Ở một số trường, NVPTPTDH còn thiếu nên ảnh hưởng đến công tác quản lý PTDH. Có nhiều trường, NVPTPTDH chỉ thực hiện chức năng giữ gìn và cho mượn thiết bị là chính.
2.5.11. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá việc bảo quản PTDH ở các trường THPT
– Việc kiểm tra thường xuyên giữa NVPTPTDH và GV, HS sau mỗi lần sử dụng PTDH đã được thực hiện tương đối đầy đủ. Tuy nhiên việc kiểm tra chủ yếu chỉ chú trọng kiểm tra lại số lượng mà chưa xem xét cụ thể nội dung bên trong của các PTDH sau quá trình sử dụng, do đó nhiều trường hợp PTDH bị hư hỏng mà NVPTPTDH không rõ, không xác định rõ đối tượng làm hỏng để có biện pháp xử lý và thay thế, sửa chữa kịp thời PTDH.
Việc kiểm tra thường không đảm bảo các nội dung và quy trình. Hình thức kiểm tra chủ yếu dựa trên hồ sơ sổ sách báo cáo của NVPTPTDH, chưa đi sâu nắm chắc và đánh giá được thực chất hiệu quả của công tác bảo quản PTDH.
2.6. Đánh giá thực trạng công tác quản lý PTDH ở các trường THPT trên địa bàn huyện Đồng Xuân
2.6.1. Ưu điểm
CBQL và GV các trường THPT đều nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của PTDH trong quá trình dạy học; hệ thống văn bản pháp quy hiện hành về công tác PTDH tương đối hoàn chỉnh; được các cấp lãnh đạo ở địa phương, nhất là lãnh đạo ngành Giáo dục – Đào tạo tỉnh nhà quan tâm đến sự nghiệp giáo dục, coi đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển.
2.6.2. Những tồn tại và hạn chế
Một số CBQL và GV còn xem nhẹ vai trò, tác dụng của PTDH trong công tác giảng dạy. Đội ngũ GV còn e ngại sử dụng PTDH; việc kiểm kê, đánh giá chất lượng thiết bị hàng năm chỉ mang tính hình thức, không đánh giá đúng thực chất được số lượng chất lượng hiện có của PTDH; công tác tập huấn sử dụng PTDH cho GV chưa được tổ chức thường xuyên; phong trào làm đồ dùng dạy học chưa đáp ứng được nhu cầu của ngành giáo dục.
2.6.3. Nguyên nhân khách quan của hạn chế, yếu kém
Mức độ đầu tư cho công tác PTDH của cấp trên chưa đúng mức và chưa toàn diện.; NVPTPTDH chuyên trách hoặc GV kiêm nhiệm còn hạn chế chuyên môn, nghiệp vụ nên không giúp được nhiều cho GV trong quá trình sử dụng thiết bị, việc bảo quản, sắp xếp thiết bị không hợp lý gây khó khăn trong việc vận chuyển, giao trả; do kinh phí chỉ dựa vào ngân sách, PTDH luôn cải tiến, đổi mới nên việc lập kế hoạch trang bị, cung ứng PTDH của hiệu trưởng thiếu chủ động, chưa có kế hoạch dài hạn.
2.6.4. Nguyên nhân chủ quan của hạn chế, yếu kém
Nhận thức về nội dung quản lý PTDH của một số CBQL và GV thiếu rõ ràng và chưa đầy đủ, do vậy rất lúng túng trong quá trình chỉ đạo, điều hành; công tác kiểm tra, đôn đốc việc sử dụng PTDH trong quá trình lên lớp của GV chưa thường xuyên; một số GV nhận thức tầm quan trọng của PTDH chưa thật đầy đủ, chưa tích cực sử dụng PTDH, ngại khó, sợ mất thời gian nên gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận với PTDH hiện đại; lãnh đạo nhà trường chưa có biện pháp khả thi để thu hút các nguồn đầu tư kinh phí để trang bị PTDH, chủ yếu chỉ dựa vào ngân sách nhà nước.
Tiểu kết Chương 2
Công tác quản lý PTDH ở các trường THPT huyện Đồng Xuân cũng còn nhiều mặt hạn chế. Điều đó đã làm ảnh hưởng đến chất lượng của hoạt động dạy và học của nhà trường. Việc phân tích thực trạng quản lý TBDH ở các trường THPT huyện Đồng Xuân sẽ là cơ sở quan trọng để đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý PTDH ở các trường THPT trên địa bàn huyện Đồng Xuân
CHƯƠNG 3
BIỆN PHÁP QUẢN LÝ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN ĐỒNG XUÂN
3.1. Định hướng và các nguyên tắc xác lập biện pháp
3.1.1. Chủ trương, chính sách về tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện dạy học cho giáo dục
3.1.2. Chủ trương, chính sách của ngành và của Sở Giáo dục – Đào tạo Phú Yên
3.2. Nguyên tắc đề xuất biện pháp
3.2.1. Đảm bảo tính đồng bộ của các biện pháp
3.2.2. Đảm bảo tính thực tiễn của các biện pháp
3.2.3. Đảm bảo tính khả thi của các biện pháp
3.2.4. Đảm bảo tính toàn diện và hệ thống xây dựng biện pháp quản lý PTDH
3.2.5. Đảm bảo thực hiện các chức năng quản lý giáo dục
3.3. Các biện pháp quản lý PTDH ở các trường THPT huyện Đồng Xuân
3.3.1. Nhóm biện pháp nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên, học sinh về vai trò, vị trí của PTDH và quản lý PTDH trong nhà trường
* Mục đích: CB, GV, nhân viên và HS trong toàn trường có nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của PTDH và quản lý PTDH; tạo điều kiện thuận lợi để CB, GV tiếp xúc với hệ thống các văn bản quản lý, chỉ đạo về PTDH của các cấp để phối hợp, thực hiện tốt việc quản lý, sử dụng PTDH trong việc đổi mới PPDH, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
* Các biện pháp
+ Biện pháp thứ nhất: Hệ thống hóa các văn bản chỉ đạo về PTDH của các cấp, đa dạng các hình thức tuyên truyền nhằm nâng cao thái độ, nhận thức cho đội ngũ.
+ Biện pháp thứ hai: Gắn việc sử dụng PTDH với công tác đánh giá giờ dạy, xếp loại thi đua.
+ Biện pháp thứ ba: Thực hiện tốt các chế độ, chính sách đối với viên chức phụ trách PTDH
3.3.2. Nhóm biện pháp về tăng cường xây dựng, mua sắm, trang bị PTDH
* Mục đích
Nhằm đảm bảo những điều kiện tốt nhất về trang bị và bố trí PTDH cho GV sử dụng. Hệ thống PTDH có trở thành một trong các nhân tố quyết định đến hiệu quả của quá trình dạy học hay không là tùy thuộc vào công tác quản lý hệ thống này.
* Các biện pháp
+ Biện pháp thứ nhất: Xây dựng kế hoạch trang bị PTDH, đáp ứng nhu cầu dạy học.
+ Biện pháp thứ hai: Về xây dựng CSVC và đầu tư PTDH theo hướng đồng bộ, đảm bảo chất lượng, hiện đại và tính trọng điểm.
+ Biện pháp thứ ba: Thực hiện đầu tư, sửa chữa, mua sắm đúng thủ tục theo quy định của Nhà nước.
+ Biện pháp thứ tư: Huy động sự đóng góp của GV và HS qua sưu tầm các mẫu vật, tự làm PTDH.
3.3.3. Nhóm biện pháp về quản lý sử dụng việc sử dụng PTDH
* Mục đích
Quản lý sử dụng PTDH có hiệu quả thì góp phần giải quyết những khó khăn về công tác PTDH.
* Các biện pháp
+ Biện pháp thứ nhất: Chỉ đạo việc xây dựng kế hoạch sử dụng PTDH.
+ Biện pháp thứ hai: Tăng cường công tác tổ chức, chỉ đạo sử dụng PTDH.
+ Biện pháp thứ ba: Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá tình hình khai thác, sử dụng PTDH.
+ Biện pháp thứ tư: Xây dựng môi trường sư phạm thuận lợi cho cán bộ, GV và HS trong việc sử dụng PTDH.
3.3.4. Nhóm biện pháp về tăng cường bảo quản, bảo dưỡng và sửa chữa PTDH
* Mục đích
Nếu PTDH được bảo quản, bảo dưỡng đúng định kỳ, đúng kỹ thuật; sửa chữa kịp thời thì tuổi thọ PTDH tăng lên; có kế hoạch sử dụng PTDH sẽ giúp cho các loại PTDH ít bị hư hỏng, chống được thất thoát, mất mát xảy ra trong quá trình sử dụng.
* Các biện pháp
+ Biện pháp thứ nhất: Nâng cao ý thức trách nhiệm, giữ gìn, bảo quản PTDH cho cán bộ, GV và HS.
+ Biện pháp thứ hai: Tăng cường trang bị thiết bị kỹ thuật bảo quản PTDH.
+ Biện pháp thứ ba: Chú trọng công tác kiểm tra, đánh giá việc sử dụng giữ gìn, bảo quản, bảo dưỡng PTDH.
3.3.5. Nhóm biện pháp về quản lý các điều kiện hỗ trợ khác
* Mục đích
Muốn nâng cao công tác quản lý PTDH đạt hiệu quả, hiệu trưởng cần có những biện pháp tổ chức chỉ đạo, phối hợp hỗ trợ cho công tác quản lý nhằm đạt mục đích cuối cùng PTDH là công cụ hỗ trợ đắc lực nhất cho việc đổi mới nội dung chương trình và PPDH.
* Các biện pháp
+ Biện pháp thứ nhất: Phát huy và huy động công tác xã hội hóa các nguồn lực để tăng mức đầu tư cho PTDH.
+ Biện pháp thứ hai: Tập trung xây dựng kế hoạch đào tạo chuẩn cho NVPTPTDH gắn với việc nâng cao nghiệp vụ sử dụng PTDH cho GV.
+ Biện pháp thứ ba: Tăng cường ứng dụng CNTT trong quản lý PTDH.
3.3.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp
Các biện pháp trên đây có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, tác động qua lại, chi phối lẫn nhau và cần được thực hiện một cách đồng bộ để công tác quản lý PTDH đạt hiệu quả cao.
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp
3.4.1. Khảo nghiệm về tính cấp thiết
Các biện pháp chúng tôi đề xuất, đa số được cho rằng là cấp thiết (từ 38,27% trở lên) và rất cấp thiết (từ 49,38% trở lên), chỉ có một số ít cho rằng ít cấp thiết (tỉ lệ cao nhất là 4,32%). Trong đó, các biện mua sắm PTDH và quản lý bảo quản, bảo dưỡng PTDH được đánh giá cao.
3.4.2. Khảo nghiệm về tính khả thi
Qua tổng hợp các ý kiến cho thấy hầu hết các ý kiến cho rằng các biện pháp đề xuất trên là mang tính khả thi và rất khả thi (tỉ lệ thấp nhất là 39,51%). Bên cạnh đó cũng có ý kiến cho rằng là không khả thi (tỉ lệ cao nhất là 6,17%) tập trung vào nhóm biện pháp thứ năm với một số trường còn gặp nhiều khó khăn trong công tác xã hội hoá, GV kiêm nhiệm công tác thiết bị yếu về trình độ CNTT,… Nhóm biện pháp thứ nhất tỉ lệ nhận xét không khả thi là 5,56% vì muốn chuyển biến nhận thức của CBQL, GV và HS đối với công tác quản lý PTDH cần phải có quá trình lâu dài.
Tiểu kết Chương 3
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng quản lý PTDH ở các trường THPT huyện Đồng Xuân, chúng tôi đã đề xuất 05 nhóm biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý PTDH các trường trong giai đoạn hiện nay.
Các biện pháp đề xuất có mối liên hệ chặt chẽ và tác động lẫn nhau. Vì vậy, khi áp dụng, không nên xem nhẹ một biện pháp nào. Tuy nhiên, các biện pháp này chỉ sử dụng có hiệu quả nhất khi việc khai thác triệt để thế mạnh riêng phù hợp với điều kiện thực tế của từng trường. Dựa vào đặc điểm, điều kiện từng địa phương, từng trường mà nhà trường có thể tham khảo và lựa chọn những biện pháp phù hợp cho công tác quản lý của mình.
Kết quả khảo nghiệm, đồng thời, chúng tôi đã áp dụng một số biện pháp trong các nhóm biện pháp nêu trên vào trong công tác quản lý PTDH tại đơn vị công tác, cho phép chúng tôi bước đầu khẳng định tính hợp lý và tính khả thi của các biện pháp đã đưa ra. Vì vậy, có thể vận dụng các biện pháp trên nhằm quản lý có hiệu quả PTDH tại các trường THPT huyện Đồng Xuân, góp phần nâng cao chất lượng dạy học trong giai đoạn hiện nay.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận
1.1. Về mặt lý luận
Luận văn đã góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận của PTDH và công tác quản lý PTDH của hiệu trưởng các trường như: khái niệm, vai trò, ý nghĩa, phân loại, nguyên tắc, phương pháp sử dụng PTDH. Về công tác quản lý đã khái quát được những vấn đề then chốt về lý luận quản lý: vị trí, nhiệm vụ, mục tiêu của trường; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của hiệu trưởng, đặc biệt là nội dung quản lý PTDH nhằm nâng cao chất lượng dạy học, góp phần đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông hiện nay.
1.2. Về mặt thực tiễn
Công tác quản lý PTDH vẫn còn nhiều mặt yêú kém, chưa thật sự phát huy hiệu quả PTDH để thực hiện việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông; ý thức sử dụng PTDH trong quá trình kém, tồn tại để khắc phục.
Kết quả nghiên cứu cho thấy:
– Việc trang bị PTDH ở các trường THPT chỉ mới đáp ứng được yêu cầu tối thiểu công tác dạy học trong nhà trường, so với dạy học chưa trở thành động lực và ý thức tự giác của GV và HS; công tác tự làm đồ dùng dạy học chưa trở thành phong trào thường xuyên trong nhà trường.
– CSVC, điều kiện bảo quản PTDH còn thiếu thốn, các phòng học bộ môn còn thiếu, chưa đủ chuẩn, đây là những yếu tố ảnh hưởng lớn trong quá trình quản lý PTDH hiện nay.
1.3. Về các biện pháp
Mỗi nhóm biện pháp có tính độc lập tương đối và có mối quan hệ biện chứng với nhau, đòi hỏi hiệu trưởng cần áp dụng một cách đồng bộ, linh hoạt, sáng tạo trong quá trình quản lý của mình, tùy theo từng thời điểm để sử dụng một hoặc nhiều biện pháp cùng một lúc. Các nhóm biện pháp đã nêu, qua khảo nghiệm đa số CBQL và các đối tượng được hỏi đều nhất trí cho rằng cần thiết và có tính khả thi cao, có thể áp dụng trong thực tiễn quản lý PTDH ở các trường THPT trên địa bàn huyện Đồng Xuân.
2. Khuyến nghị
2.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo
Việc cấp phát PTDH cho các trường không nên cấp đều mọi trường như nhau mà nên căn cứ vào điều kiện sử dụng, nghiệp vụ sử dụng của GV các nhà trường để cấp phát cho phù hợp.
Tổ chức cho CBQL, NVPTPTDH các trường tham quan học hỏi kinh nghiệm, các điển hình tiên tiến về giáo dục, tăng cường tổ chức bồi dưỡng chuyên đề nhất là các chuyên đề về đổi mới PPDH sử dụng PTDH.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, hoạt động giảng dạy sử dụng PTDH đối với các trường THPT. Đối với các trường sử dụng các thiết bị được cấp không hiệu quả hoặc không sử dụng, Sở Giáo dục và Đào tạo cần có văn bản điều chuyển thiết bị sang cơ sở giáo dục khác có nhu cầu sử dụng, tránh tình trạng có thiết bị mà không sử dụng, gây lãng phí.
Tổ chức các phong trào thi đua và có chế độ khen thưởng cho những cá nhân, đơn vị làm được thiết bị, tự làm hoặc nâng cấp, sửa chữa thiết bị.
2.2. Đối với các trường THPT
Thường xuyên tham mưu, đề xuất với các cấp uỷ Đảng, chính quyền, Sở Giáo dục và Đào tạo và Hội Phụ huynh HS trong việc xây dựng CSVC, đầu tư PTDH. Tích cực huy động các nguồn vốn để tái trang bị và hiện đại hoá PTDH trong các nhà trường.
Xây dựng các giải pháp bắt buộc GV phải sử dụng PTDH đi đôi với việc tạo ra các cơ chế động viên GV sử dụng và tự làm đồ dùng dạy học. Bồi dưỡng khen thưởng hịp thời, thích đáng cho những NV, GV làm tốt công tác thiết bị.
Quản lý nhà trường một cách toàn diện, đặc biệt quan tâm quản lý trang bị, bảo quản và sử dụng PTDH. Vận dụng các biện pháp quản lý PTDH linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với điều kiện hiện có của nhà trường.
E:\DỮ LIỆU COP CỦA CHỊ YẾN\DAI HOC DA NANG\GIAO DUC HOC\K37 PHU YEN\HOANG THI MAI(R)
