Hoàn thiện công tác lập dự toán và quyết toán ngân sách nhà nước tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang
Trong những năm gần đây, tình hình kinh tế đang ngày càng phát triển, không chỉ ở các thành phố lớn mà còn ở tất cả các tỉnh thành trên cả nước, trong đó có tỉnh Gia Lai. Gia Lai là một tỉnh miền núi, biên giới phía Bắc, vùng Tây Nguyên. Trong những năm qua, kinh tế Gia Lai đã có những kết quả khả quan và có những bước phát triển mới khá toàn diện. Tốc độ tăng trường GRDP bình quân/năm đạt 7,05% và cơ cấu kinh tế đang chuyển dịch theo hướng tích cực.
Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang là cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân (UBND) huyện Mang Yang, có chức năng tham mưu, giúp UBND huyện Mang Yang quản lý nhà nước về lĩnh vực tài chính, tài sản; kế hoạch và đầu tư; đăng ký kinh doanh; tổng hợp và thống nhất quản lý về kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, công tác lập dự toán và quyết toán NSNN tại Phòng vẫn còn nhiều bất cập. Công tác lập dự toán còn nhiều yếu kém, chưa có tính khả thi, chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý theo dự toán đã duyệt. Hàng năm, dự toán vẫn cần phải bổ sung, điều chỉnh nhiều lần, gây khó khăn cho công tác quản lý dự toán được duyệt từ đầu năm cũng như công tác quản lý nói chung. Công tác quyết toán ngân sách chưa được chú trọng và thực hiện một cách nghiêm túc, mà còn mang tính hình thức và tồn tại nhiều sai sót, bất cập. Điều này chưa đáp ứng được nhu cầu của thực tế và của các cơ quan quản lý khác đòi hỏi công tác lập dự toán và quyết toán NSNN của huyện Mang Yang cần phải sát với thực tế và phải được thực hiện một cách nghiêm túc, hiệu quả.
Vì những lý do trên, tác giả quyết định chọn đề tài “Hoàn thiện công tác lập dự toán và quyết toán ngân sách nhà nước tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai” làm để tài nghiên cứu luận văn của mình với hi vọng giúp cho phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai chủ động hơn trong công tác lập dự toán và quyết toán NSNN và góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, tiền, tài sản của Nhà nước và từ đó, góp phần thúc đẩy kinh tế của địa phương phát triển hơn nữa trong thời gian tới.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
2.1. Mục tiêu nghiên cứu tổng quát
Đề tài đánh giá thực trạng công tác lập dự toán và quyết toán NSNN tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hơn nữa công tác lập dự toán và quyết toán NSNN tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai.
2.2. Mục tiêu nghiên cứu cụ thể
– Phân tích, đánh giá thực trạng lập dự toán và quyết toán NSNN tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai; từ đó tìm ra các điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân của các điểm yếu đó.
– Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác lập dự toán và quyết toán NSNN tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
– Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác lập dự toán và quyết toán NSNN tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai.
– Phạm vi nghiên cứu:
+ Phạm vi không gian: Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai.
+ Phạm vi thời gian: Luận văn phân tích thực trạng lập dự toán và quyết toán NSNN tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai giai đoạn 2016-2018.
+ Phạm vi nội dung: Công tác lập dự toán và quyết toán NSNN tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai.
Để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài, tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu khoa học sau:
– Tra cứu tài liệu, dựa vào tài liệu thứ cấp đã công bố
– Phương pháp khảo sát
Tiến hành khảo sát thực tế tìm hiểu công tác lập dự toán và quyết toán NSNN Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai nhằm thu thập tài liệu cho nghiên cứu.
– Các phương pháp: phân tích – tổng hợp, thống kê, so sánh và phương pháp tiếp cận nghiên cứu liên ngành kinh tế, kết hợp chặt chẽ nghiên cứu lý luận với tổng kết thực tiễn ở đơn vị.
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn được kết cấu thành 03 chương, bao gồm:
Chương 1: Lý luận chung về công tác lập dự toán và quyết toán ngân sách nhà nước cấp huyện.
Chương 2: Thực trạng công tác lập dự toán và quyết toán ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai.
Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện công tác lập dự toán và quyết toán ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai.
6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
CHƯƠNG 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN VÀ QUYẾT TOÁN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN
1.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN
1.1.1. Khái niệm, bản chất của Ngân sách nhà nước
Bản chất ngân sách nhà nước là một phạm trù kinh tế, phản ánh mối quan hệ giữa nhà nước và các chủ thể khác trong phân phối tống sản phẩm quốc dân, chuyển dịch một bộ phận thu nhập bằng tiền ở các chủ thể kinh tế khác thành thu nhập của nhà nước và phân phối chuyển dịch nguồn thu nhập đó đến các đối tượng sử dụng để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước.
Ngân sách nhà nước gồm hai loại, ngân sách trung ương và ngân sách địa phương.
1.1.2. Chức năng của Ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nước thực hiện 04 chức năng như sau [17]:
Thứ nhất, Ngân sách nhà nước cùng với các công cụ khác của Nhà nước là một công cụ giúp ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, chống lạm phát và giảm thất nghiệp.
Thứ hai, Ngân sách nhà nước thực hiện chức năng phân bổ nguồn lực trong xã hội.
Thứ ba, Ngân sách nhà nước thực hiện chức năng phân phối lại thu nhập trong xã hội dưới hình thức tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp.
Thứ tư, Ngân sách nhà nước có chức năng điều chỉnh kinh tế.
1.1.3. Vai trò của Ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nước có vai trò rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động kinh tế – xã hội, an ninh, quốc phòng và đối ngoại của đất nước.
Ngân sách nhà nước trước hết thể hiện tiềm lực kinh tế của một quốc gia.
Ngân sách nhà nước thực hiện vai trò điều chỉnh vĩ mô của nền kinh tế xã hội của nhà nước.
Về mặt kinh tế: Thông qua chính sách thuế, nhà nước thực hiện được vai trò định hướng đầu tư, kích thích và hạn chế sản xuất kinh doanh một loại hàng hóa nào đó.
Về mặt xã hội: Chính sách thuế giúp điều tiết và giải quyết các vấn đề xã hội.
Về mặt thị trường: Ngân sách nhà nước có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện các chính sách giúp bình ổn giá cả thị trường và chống lạm phát.
Ngoài ra, Ngân sách nhà nước còn giúp đảm bảo nhu cầu chi tiêu của Nhà nước và các cấp chính quyền địa phương để duy trì sự tồn tại và phát triển của bộ máy Nhà nước.
1.1.4. Hệ thống Ngân sách nhà nước ở Việt Nam
Hệ thống Ngân sách nhà nước ở Việt Nam được tổ chúc theo hai cấp, đó là ngân sách trung ương và ngân sách địa phương, trong đó, ngân sách địa phương gồm ngân sách cấp tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương; Ngân sách cấp huyện, quận, thị xã, thành phổ trực thuộc tỉnh; và ngân sách xã, phường, thị trấn.
1.1.5. Ngân sách nhà nước cấp huyện trong hệ thống Ngân sách nhà nước
a. Khái niệm Ngân sách nhà nước cấp huyện
“Ngân sách nhà nước cấp huyện (quận) là quỹ tiền tệ tập trung của huyện (quận) được hình thành bằng các nguồn thu và đảm bảo các khoản chi trong phạm vi huyện (quận)” [4, tr.26].
b. Đặc điểm của Ngân sách nhà nước cấp huyện
Ngân sách huyện (quận) mang bản chất của ngân sách nhà nước.
Chính quyền cấp huyện thực hiện vai trò là chính quyền trung gian, là cầu nối tỉnh (thành phố) với xã, phường, thị trấn.
Vì vậy, cấp huyện (quận) cũng cần có ngân sách riêng để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình. Ngân sách huyện (quận) là công cụ quan trọng của chính quyền cấp huyện trong việc ổn định và phát triển kinh tế – xã hội trên địa bàn huyện (quận).
c. Vai trò của ngân sách nhà nước huyện
Thứ nhất, Ngân sách huyện là công cụ huy động nguồn tài chính để đảm bảo thực hiện chức năng nhà nước ở địa phương.
Thứ hai, Ngân sách huyện là công cụ điều tiết vĩ mô nền kinh tế – xã hội tại địa phương.
d. Nguồn thu và nhiệm vụ chi của ngân sách huyện [3]
* Thu ngân sách huyện
Nguồn thu của ngân sách huyện gồm các loại chính như sau:
– Các khoản thu phân chia giữa ngân sách tỉnh, huyện và xã, phường, thị trấn.
– Các khoản thu ngân sách nhà nước huyện hưởng 100% là thuế môn bài từ các doanh nghiệp, hợp tác xã, các hộ sản xuất kinh doanh ngoài quốc doanh…
Thuế môn bài: là khoản thu hàng năm mà các thành phần kinh tế phải nộp trên cơ sở hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế tiêu thụ đặc biệt hàng hóa, dịch vụ trong nước từ kinh tế cá thể đến hộ gia đình.
Thuế nhà đất là khoản thu hàng năm đối với nhà ở, đất ở, đất xây dựng công trình.
Thuế chuyển quyền sử dụng đất là khoản thu phát sinh khi chuyển quyền sử dụng đất từ người này sang người khác.
Thu tiền sử dụng đất khi cấp đất ở cho hộ dân cư trên địa bàn huyện.
Thuế khác thuế công thương nghiệp và dịch vụ ngoài quốc doanh (trừ các DNNN đã cổ phần hóa).
Lệ phí trước bạ: là loại lệ phí mà người có tài sản phải nộp khi đăng ký quyền sở hữu, trừ trước bạ nhà, đất.
Tiền cho thuê và bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước, tiền thu về thanh lý tài sản của các cơ quan, đơn vị cấp huyện quản lý.
Thu đóng góp tự nguyện, đóng góp ngân sách theo quy định để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng do cấp huyện quản lý.
Các khoản thu khác của ngân sách huyện theo quy định của pháp luật như bán tài sản, thanh lý tài sản, tài sản nhà nước tịch thu, tiền phạt, thu hồi các khoản chi năm trước,…
– Thu bổ sung từ ngân sách tỉnh: Bổ sung cân đối để chi thường xuyên và bổ sung có mục tiêu để chi cho những mục tiêu cụ thể.
– Thu kết dư ngân sách huyện: là chênh lệch giữa tổng thu ngân sách địa phương lớn hơn tổng chi ngân sách địa phương.
– Thu chuyển nguồn ngân sách huyện: là khoản thu từ các khoản chi chuyển nguồn.
* Chi ngân sách huyện
Chi ngân sách huyện là quá trình sử dụng ngân sách. Chi ngược với thu nhưng lại chịu sự điều phối của quá trình thu.
Chi ngân sách huyện gồm các khoản chủ yếu như sau:
– Chi đầu tư phát triển
– Chi thường xuyên
– Các khoản chi mua sắm, sửa chữa
Các khoản chi khác: Đây là các khoản chi cấp cho các tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, chi tiếp khách, điện, nước,…
– Chi bổ sung cho ngân sách cấp dưới
– Chi chuyển nguồn ngân sách huyện
1.2. NỘI DUNG CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN VÀ QUYẾT TOÁN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN
1.2.1. Công tác lập dự toán thu, chi Ngân sách nhà nước huyện
a. Căn cứ và yêu cầu đối với lập dự toán
Việc lập dự toán ngân sách nhà nước cấp huyện dựa trên các căn cứ sau:
– Nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội và đảm bảo quốc phòng, an ninh và những nhiệm vụ cụ thể của các Bộ, ngành trung ương, của địa phương.
– Phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi ngân sách nhà nước (đối với dự toán năm đầu của thời kỳ ổn định ngân sách)
– Chính sách, chế độ thu ngân sách; định mức phân bổ ngân sách, chế độ, tiêu chuẩn và định mức chi ngân sách.
– Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về việc xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội và dự toán năm sau
– Tình hình thực hiện ngân sách của các năm trước.
b. Mô hình lập dự toán
Các phương pháp lập dự toán hàng năm như sau:
– Cách tiếp cận từ trên xuống
– Cách tiếp cận từ dưới lên
– Trao đổi, đàm phán, thương lượng
c. Quy trình lập dự toán
Sơ đồ 1.2. Quy trình lập dự toán
1.2.2. Công tác quyết toán thu, chi Ngân sách nhà nước huyện
Quyết toán ngân sách là việc tổng kết quá trình thực hiện dự toán ngân sách với mục đích đánh giá toàn bộ kết quả hoạt động của một năm ngân sách để rút ra ưu, nhược điểm, bài học kinh nghiệm cần thiết cho các năm sau đó để việc quản lý ngân sách huyện năm sau khả thi và hiệu quả hơn [17].
Việc quản lý ngân sách huyện phải đảm bảo rằng sau khi kết thúc công tác khóa sổ kế toán cuối ngày 31 tháng 12, số liệu trên sổ sách kế toán của đơn vị phải cân đối, khớp đúng với chứng từ thu, chi ngân sách của đơn vị và số liệu của cơ quan Tài chính, Kho bạc nhà nước về tổng số và chi tiết. Dựa trên cơ sở đó, đơn vị dự toán lập báo cáo quyết toán năm.
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN VÀ QUYẾT TOÁN NSNN TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH – KẾ HOẠCH HUYỆN MANG YANG, TỈNH GIA LAI
2.1. KHÁI QUÁT PHÒNG TÀI CHÍNH – KẾ HOẠCH HUYỆN MANG YANG, TỈNH GIA LAI
2.1.1. Chức năng, nhiệm vụ của Phòng Tài chính – Kế hoạch
2.2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN VÀ QUYẾT TOÁN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH – KẾ HOẠCH HUYỆN MANG YANG, TỈNH GIA LAI
2.2.1. Công tác lập dự toán thu, chi Ngân sách nhà nước
Căn cứ vào Chỉ thị của Chính phủ; Thông tư hướng dẫn của Bộ Tài chính; UBND tỉnh thông báo số kiểm tra và giao cho Sở tài chính phối hợp Sở kế hoạch và đầu tư, Cục thuế thông báo số dự kiế dự toán và hướng dẫn huyện lập dự toán ngân sách cho địa phương mình. Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện là cơ quan tham mưu trong công tác lập và phân bổ dự toán trên địa bàn huyện.
Quy trình lập dự toán của Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang như sau:
Bước 1: Phòng Tài chính – Kế hoạch xem xét dự toán ngân sách của các cơ quan, đơn vị thuộc ngân sách huyện; UBND các xã, thị trấn và dự toán thu NSNN trên địa bàn do Chi cục thuế lập.
Bước 2: Trình UBND huyện để báo cáo thường trực HĐND huyện Mang Yang xem xét và báo cáo UBND tỉnh Gia Lai qua Sở Tài chính.
Bước 3: Sau khi nhận được quyết định giao dục toán thu, chi ngân sách trên địa bàn từ UBND tỉnh Gia Lai, Phòng Tài chính – Kế hoạch tham mưu cho UBND huyện Mang Yang trình HĐND huyện phê chuẩn Nghị quyết dự toán ngân sách huyện; qua Sở Tài chính, báo cáo UBND tỉnh Gia Lai dự toán ngân sách huyện và kết quả thực thi phân bổ ngân sách cho các đơn vị dự toán ngân sách và UBND các xã, thị trấn thuộc huyện Mang Yang.
Nhìn chung, công tác lập dự toán và phân bổ dự toán của Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang trong những năm qua được thực hiện đúng thời gian và quy định, đảm bảo tuân thủ đúng quy trình và giao dự toán của luật NSNN. Chính vì thế đã giúp tiết kiệm, tránh lãng phí.
Tuy nhiên, xét về chất lượng, công tác lập dự toán chưa có chất lượng cao, số liệu dự toán chủ yếu do các cơ quan, đơn vị, địa phương ước số thực hiện năm trước và với dự toán năm nay, cán bộ và nhân viên Phòng Tài chính – Kế hoạch cho tăng thêm.
a. Lập dự toán thu Ngân sách nhà nước
Việc lập dự toán thu NSNN của Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang được thực hiện hàng năm dựa vào các quy định của pháp luật về thuế, phí, lệ phí và chế độ thu NSNN; phân cấp nguồn thu ngân sách; tỷ lệ phần trăm (%); phân chia đối với các khoản thu phân chia; số liệu về tình hình thực hiện thu NSNN các năm trước; số kiểm tra dự toán thu ngân sách; nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.
Trong những năm qua huyện đã thực hiện đúng các quy trình lập dự toán theo yêu cầu của tỉnh.
Tuy nhiên vẫn còn một số hạn chế, đó là: Việc đánh giá nguồn thu ở từng địa bàn chưa sát với thực tế nên còn hụt thu ở một số lĩnh vực; chất lượng cán bộ lập dự toán ở một số địa phương chưa nắm chắc tình hình thực tế; chưa cấp nhật và phân tích, đánh giá những nhân tố ảnh hưởng của năm trước để làm cơ sở cho việc lập dự toán năm sau.
Tình hình dự toán thu tại Phòng Tài chính – kế hoạch huyện Mang Yang thể hiện rõ qua Bảng sau:
Bảng 2.1. Tình hình dự toán thu
| Chỉ tiêu | Dự toán 2018 huyện giao | Dự toán 2017 | |
|---|---|---|---|
| Số Tỉnh giao | Số huyện giao | ||
| TỔNG THU NSNN TRÊN ĐỊA BÀN | 86,755 | 92,309 | 96,041 |
| TỔNG CÁC KHOẢN THU CÂN ĐỐI NSNN | 83,255 | 92,309 | 92,499 |
| THU TỪ NGUỒN THU THUẾ VÀ PHÍ – LỆ PHÍ | 43,495 | 57,278 | 57,534 |
| THU TIỀN SỬ DỤNG ĐẤT | 34,520 | 29,560 | 34,520 |
| THU KHÁC NGÂN SÁCH | 5,240 | 5,892 | 5,892 |
| CÁC KHOẢN THU ĐƯỢC ĐỂ LẠI CHI QUẢN LÝ QUA NSNN | 3,500 | – | 3,542 |
| THU NGÂN SÁCH HUYỆN VÀ XÃ | 329,299 | ||
| Các khoản thu cân đối ngân sách | 325,943 | 357,246 | 372,451 |
| Các khoản thu được để lại chi quản lý qua NSNN | 3,356 | – | 3,500 |
Qua quy trình lập dự toán thu, có thể thấy dự toán thu hàng năm của Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang chưa có cơ sở tính toán rõ ràng. Phòng Tài chính – Kế hoạch chưa dựa vào các số liệu và tài liệu liên quan đến công tác lập dự toán như đánh giá tình hình thực hiện của năm trước, phân tích nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội năm thực hiện,…
b. Lập dự toán chi NSNN
* Quy trình lập dự toán chi gồm 09 bước:
– Bước 1: Sau khi nhận được văn bản hướng dẫn lập dự toán chi NSNN của Sở Tài Chính, Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang tham mưu UBND huyện công văn hướng dẫn lập dự toán và biểu mẫu gửi cho các đơn vị dự toán thuộc huyện, xã, thị trấn.
– Bước 2: Phòng Tài chính – Kế hoạch lập dự toán chi NSNN cấp huyện theo biểu mẫu của Sở Tài chính và tổng hợp dự toán của đơn vị dự toán thuộc huyện, xã, thị trấn.
– Bước 3: Trình chủ tịch UBND huyện dự toán phê duyệt và gửi Sở Tài chính.
– Bước 4: Đăng lý với Sở Tài chính thảo luận dự toán.
– Bước 5: Phòng Tài chính – Kế hoạch căn cứ trên các định mức phân bổ NSNN lập, tổng hợp dự toán chi NSNN.
– Bước 6: Trình chủ tịch UBND huyện Quyết định giao chỉ tiêu kinh tế xã hội.
– Bước 7: Giao dự toán
– Bước 8: Công khai dự toán
– Bước 9: Lưu hồ sơ.
Nhìn chung, công tác lập dự toán của Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang đảm bảo tuân thủ theo quy định của Luật NSNN và các văn bản hướng dẫn liên quan về thời gian và quy trình lập dự toán.
Tóm lại, công tác lập dự toán thu, chi của Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang chưa có chất lượng và tính khả thi cao, chưa đánh giá đúng tình hình thực hiện năm trước và nguyên nhân tăng, giảm so với dự toán hàng năm.
2.2.2. Công tác quyết toán thu, chi Ngân sách nhà nước
a. Quyết toán thu NSNN
Quy trình quyết toán thu NSNN huyện gồm các bước sau:
Bước 1: Phòng Tài chính – Kế hoạch tổng hợp số thu ngân sách trên hệ thống TABMIS, nhập số liệu quyết toán thu của các đơn vị sử dụng ngân sách, nhập số liệu quyết toán ghi thu theo từng nội dung và nhiệm vụ thu cụ thể.
Bước 2: Tập hợp số liệu vào biểu mẫu quyết toán theo quy định.
Bước 3: Đối chiếu và xác nhận số liệu quyết toán với KBNN huyện.
Bước 4: Phòng Tài chính – Kế hoạch gửi báo cáo UBND huyện trình HĐND huyện phê duyệt.
Bước 5: Tổng hợp số liệu quyết toán thu NSNN gửi Sở Tài chính.
Dự toán các chỉ tiêu thu trong năm phần lớn đều thấp hơn so với quyết toán, thể hiện qua số liệu quyết toán thu NSNN các năm 2015-2017.
b. Quyết toán chi NSNN
Bước 1: Xét duyệt quyết toán và thông báo kết quả xét duyệt quyết toán cho các đơn vị dự toán thuộc huyện và các xã, thị trấn.
Bước 2: Rà soát, đối chiếu, tổng hợp báo cáo quyết toán chi NSNN theo đúng biểu mẫu của Sở Tài chính gửi.
Bước 3: Trình bày thuyết minh báo cáo tài chính trong báo cáo quyết toán.
Các đơn vị dự toán thuộc huyện và các xã, thị trấn là đơn vị trực tiếp chi tiêu và thực hiện công tác tài chính kế toán. Vì vậy, đây là quá trình tự kiểm tra, kiểm soát của bộ phận kế toán và người duyệt chi đối với các khoản chi tiêu, sổ sách, biểu mẫu và hạch toán kế toán trong một năm.
c. Hệ thống thông tin phục vụ lập báo cáo quyết toán chi NSNN
Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang đang sử dụng hệ thống TABMIS để quản lý ngân sách. Đây là hệ thống được xây dựng, triển khai và vận hành tại các đơn vị KBNN và các cơ quan tài chính từ Trung ương đến quận, huyện, một số Bộ chủ quản và một số Sở chuyên ngành. Hệ thống TABMIS được xây dựng, triển khai và vận hành tại các đơn vị KBNN và các cơ quan tài chính từ Trung ương đến quận, huyện, một số Bộ chủ quản và một số Sở chuyên ngành.
2.3. ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN VÀ QUYẾT TOÁN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH – KẾ HOẠCH HUYỆN MANG YANG, TỈNH GIA LAI
Dự toán ngân sách địa phương đã được HĐND huyện phê chuẩn cơ bản bảo đảm theo quy định của Luật NSNN và các văn bản hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền và phù hợp với định hướng phân bổ ngân sách của HĐND và UBND huyện.
Công tác lập, phân bổ và giao dự toán chi đảm bảo tính công khai, minh bạch, cơ bản đảm bảo thời gian theo quy định, từng bước nâng cao chất lượng lập dự toán.
Công tác lập dự toán ngân sách trong những năm gần đây đã đảm bảo những căn cứ theo yêu cầu của pháp luật, xem xét đầy đủ các tiêu chí phân bổ dự toán từ trên xuống cũng như nhu cầu chi tiêu từ dưới lên. Nhờ vậy quá chính chấp hành ngân sách trong năm kế hoạch được thuận lợi, đảm bảo công bằng, bình đẳng cho các đơn vị.
Công tác quyết toán ngân sách được Phòng Tài chính – Kế hoạch tập trung nhân lực để thẩm định, xét duyệt chứng từ chi cụ thể đúng định mức, chế độ chi tiêu để hướng dẫn đơn vị.
a. Công tác lập dự toán NSNN
– Thứ nhất, công tác lập dự toán ngân sách còn chưa có những hướng dẫn, thông báo cụ thể.
– Thứ hai, tính thực hiện và chính xác của dự toán ngân sách còn hạn chế.
– Thứ ba, công tác lập dự toán và điều hành ngân sách còn yếu.
– Thứ tư, quy trình xây dựng dự toán NSNN còn mang tính hình thức, dẫn đến chất lượng công tác lập dự toán còn thấp, dẫn đến chất lượng dự toán thấp.
– Thứ năm, phân bổ dự toán cho các đơn vị mang tính định mức theo quy định, phân bổ chi quản lý hành chính theo biên chế, chi sự nghiệp, an ninh, quốc phòng… nên chưa phát huy tính tự giác, năng động trong mỗi cán bộ, công chức, từng tập thể đơn vị.
Thứ sáu, tiêu chí và định mức phân bổ ngân sách trong một số lĩnh vực chưa phù hợp, hợp lý giữa các tiêu chí phân bổ.
Thứ bảy, còn hạn chế về nguyên tắc dự phòng chi ngân sách.
b. Công tác quyết toán NSNN
Thứ nhất, công tác quyết toán ngân sách đạt chất lượng chưa cao.
Thứ hai, chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ kế toán còn yếu.
Ngoài ra, công tác thanh toán, báo cáo quyết toán còn chậm trễ do chưa có những hướng dẫn cụ thể về công tác khóa sổ và quyết toán chi NSNN cho các đơn vị dự toán thuộc huyện và các xã, thị trấn, các đơn vị dự toán của các cấp ngân sách lập chất lượng còn thấp, thuyết minh còn sơ sài, báo cáo chưa đầy đủ theo các mẫu biểu quy định.
2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế
a. Về lập dự toán NSNN
Lập dự toán mới chỉ dựa chủ yếu vào sổ kiểm tra của cấp trên giao, chất lượng công tác quy hoạch phát triển KT-XH còn nhiều hạn chế.
Ngoài ra là do việc xây dựng dự toán thu không hợp lý, đã xây dựng dự toán chi do HĐND xã giao thấp hơn huyện giao.
Hệ thống định mức và các tiêu chí phân bổ dự toán hiện nay còn nhiều điểm chưa phù hợp, chưa cụ thể làm khó khăn cho việc áp dụng thực hiện.
Ngoài ra, còn do trình độ của đội ngũ cán bộ phân tích và lập dự toán chưa chuyên sâu, chưa có bộ phận chuyên trách cho lĩnh vực lập dự toán.
Việc lập dự toán thì số liệu chỉ là ước tính từ thực hiện năm trước để lập dự toán cho năm kế hoạch và những biến động của kinh tế – xã hội tại địa phương mà không lường trước được.
Có thể nói, công tác lập dự toán chất lượng còn thấp, chưa bám sát quy hoạch phát triển KT-XH của huyện.
b. Về quyết toán NSNN
Do trình độ nghiệp vụ kế toán chưa đồng đều nên có một số địa phương sử dụng phần mềm kế toán chưa thông thạo đồng thời chưa phản ảnh kịp thời các nghiệp vụ kinh tế phát sinh một cách đầy đủ vào chương trình kế toán máy nên đến cuối năm công tác khóa sổ lập báo cáo quyết toán năm thường chậm trễ so với thời gian quy định của Luật NSNN và các văn bản hướng dẫn.
Số liệu quyết toán hầu hết dựa vào báo cáo của KBNN lập và gửi cho cơ quan, đơn vị, trong năm khi hạch toán mục lục NSNN thường xử lý theo ý kiến chủ quan của cán bộ chuyên môn của cơ quan KBNN nên số liệu quyết toán tổng hợp từ các cơ quan, đơn vị chủ yếu dựa vào báo cáo quyết toán của KBNN, vì vậy công tác khóa sổ lập báo cáo quyết toán ngân sách huyện thường chậm.
Thời gian xét duyệt làm ảnh hưởng đến công tác quyết toán. Khi thời gian xét duyệt, thẩm định số liệu báo cáo quyết toán thường từ tháng 3 đến tháng 6 năm sau, nhưng thời gian chỉnh lý quyết toán theo luật định của ngân sách địa phương đến ngày 31/01 năm sau. Khi phát hiện sai sót trong quá trình xét duyệt và thẩm định thì việc điều chỉnh không được thực hiện trong báo cáo quyết toán ngân sách huyện do đã hết thời gian chỉnh lý quyết toán.
CHƯƠNG 3
MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC LẬP
DỰ TOÁN VÀ QUYẾT TOÁN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH – KẾ HOẠCH HUYỆN MANG YANG, TỈNH GIA LAI
3.1. SỰ CẦN THIẾT PHẢI HOÀN THIỆN CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN VÀ QUYẾT TOÁN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH – KẾ HOẠCH HUYỆN MANG YANG, TỈNH GIA LAI
Với định hướng phát triển kinh tế – xã hội tại huyện Mang Yang, quá trình phát triển cũng có những thuận lợi và thách thức. Giai đoạn hiện nay, khi bối cảnh thế giới và trong nước cũng thay đổi tạo ra những thuận lợi và khó khăn cho huyện trong phát triển kinh tế – xã hội và cụ thể là ảnh hưởng đến công tác lập dự toán và quyết toán NSNN.
Trên thế giới, các vấn đề về xu thế hoà bình, hợp tác phát triển; quá trình toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế; cách mạng khoa học công nghệ và kinh tế tri thức; ô nhiễm môi trường sinh thái; biến đổi khí hậu; biến động tài chính, kinh tế… sẽ tiếp tục ảnh hưởng lớn, sâu rộng hơn đến sự phát triển chung của đất nước và có những mặt tác động trực tiếp, cụ thể đối với tỉnh Gia Lai cả về thuận lợi và khó khăn.
Vị thế của Việt Nam trong khu vực và thế giới ngày càng được nâng cao. Sức mạnh của khối đại đoàn kết và niềm tin của toàn dân tộc đối với Đảng ta và chế độ xã hội chủ nghĩa đã tạo nên nền tảng vững chắc và động lực mạnh mẽ để nước ta tiếp tục tiến bước trên con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh; xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Trong bối cảnh quốc tế và đất nước như vậy, tỉnh Gia Lai cụ thể là huyện Mang Yang có những thuận lợi cơ bản như tình hình an ninh chính trị – xã hội ổn định; kinh tế – xã hội của tỉnh sau nhiều năm tích lũy kết quả phát triển đã ở giai đoạn có chuyển biến mới về chất; nội lực về văn hoá, giáo dục, con người tiếp tục được phát huy, phát triển kinh tế biển, phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới… đó là những lợi thế, cơ hội lớn cho sự phát triển nhanh, mạnh, vững chắc của huyện trong giai đoạn mới.
Quy mô nền kinh tế còn nhỏ, hiệu quả chưa cao dẫn tới mức tích lũy vốn cho đầu tư phát triển thấp, hạn chế khả năng cạnh tranh, khả năng ứng phó trước các biến động tài chính kinh tế trong hội nhập kinh tế trong nước và quốc tế. Một số vấn đề xã hội bức xúc chưa được giải quyết căn bản. Các thế lực thù địch, phản động gia tăng các hoạt động chống phá. Công tác xây dựng Đảng, hệ thống chính trị có một số hạn chế… đó là những thách thức lớn cần phải vượt qua.
Có thể thấy công tác lập dự toán và quyết toán NSNN tại phòng tài chính – kế hoạch huyện Mang Yang đang ngày được cải thiện. Tuy nhiên qua thực trạng ta thấy vẫn còn nhiều tồn tại và hạn chế. Vẫn còn hiện tượng xem nhẹ vai trò của công tác này, còn thực hiện mang tính hình thức, chưa khai thác hết vai trò, trách nhiệm của mình vào công việc. Chính vì thế nên chất lượng công tác lập dự toán và quyết toán NSNN còn chưa cao, còn nhiều sai sót và có phần chưa hợp lý.
Việc hoàn thiện công tác lập dự toán và quyết toán tại Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mang Yang sẽ giúp huyện Mang Yang thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội; chấn chỉnh kịp thời các sai phạm và tồn tại trong công tác lập dự toán và quyết toán NSNN với mục đích sử dụng các nguồn vốn NSNN một cách hiệu quả.
3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC LẬP DỰ TOÁN VÀ QUYẾT TOÁN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH – KẾ HOẠCH HUYỆN MANG YANG, TỈNH GIA LAI
3.2.1. Xác định cơ sở khoa học để lập dự toán ngân sách nhà nước
– Phải tập huấn cho cán bộ lãnh đạo, cán bộ chuyên trách để có kiến thức cơ bản về lập dự toán, chấp hành dự toán. Cần nâng cao kiến thức và trách nhiệm đối với cán bộ tổng hợp ngân sách.
– Rà soát, bổ sung các căn cứ làm cơ sở cho lập dự toán ngân sách nhà nước.
– Phổ biến các quan điểm, chủ trương lớn của đảng, nhà nước và của địa phương về phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội và công tác quốc phòng an ninh… để lập dự toán ngân sách đảm bảo có tính khả thi cao.
– Phương pháp phân tích, đánh giá kết quả thực hiện dự toán ngân sách của năm trước và những năm liền kề để loại trừ những nhân tố khách quan trong quá trình lập dự toán ngân sách cho năm tiếp theo.
– Hàng năm cần sơ kết, tổng kết đánh giá các văn bản nhà nước, địa phương đã ban hành còn phù hợp với thực tế hoặc có những bất cập để kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.
– Thông qua hoạt động thực tiễn, kiến nghị về công tác lập dự toán thu, chi ngân sách gắn liền với công tác tăng cường quản lý tài chính và trách nhiệm của người đứng đầu trong việc quản lý, sử dụng ngân sách.
3.2.2. Hoàn thiện công tác lập dự toán thu, chi ngân sách nhà nước
Theo Luật NSNN, lập dự toán NSNN phải căn cứ vào chủ trương, chính sách, nhiệm vụ phát triển KT-XH, an ninh, quốc phòng của từng địa phương trong năm kế hoạch và những năm tiếp theo. Đồng thời phải căn cứ vào tình hình thực tế công tác lập dự toán tại phòng tài chính – kế hoạch huyện Mang Yang.
Để công tác lập dự toán sát với thực tế của từng địa phương, lập dự toán NSNN phải dựa trên các chế độ chính sách, tiêu chuẩn, định mức cụ thể về thu, chi tài chính đồng thời phải đảm bảo đúng thời gian và quy trình từ dưới cơ sở tổng hợp lên.
Lập dự toán thu, chi NSNN phải tính đến các kết quả phân tích, đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch ngân sách của các năm trước, đặc biệt là của năm báo cáo.
a. Dự toán thu NSNN
– Khi lập dự toán thu cần căn cứ vào hành lang pháp lý thu được áp dụng trong năm kế hoạch và khả năng thực hiện các chỉ tiêu KT-XH và ngân sách năm trước, dự kiến có cơ sở tình hình và tốc độ tăng trưởng kinh tế và nguồn thu năm sau mà quan trọng nhất là khâu lập bộ thu của cán bộ chuyên môn ngành thuế, xác định tình hình sản xuất, kinh doanh của các cá nhân, tổ chức kinh doanh trên địa bàn.
– Phòng Tài chính – Kế hoạch cần có trách nhiệm tích cực trong việc hướng dẫn các đơn vị, địa phương lập dự toán thu ngân sách thuộc phạm vi mình quản lý, phối hợp chặt chẽ với cơ quan thuế đồng cấp lập dự toán thu NSNN trên địa bàn đạt hiệu quả.
– Các cơ quan thu trên địa bàn huyện, đặc biệt là Chi cục trưởng Chi cục thuế huyện chỉ đạo bộ phận chuyên môn khẩn trương rà soát, đối chiếu, tránh tình trạng bỏ sót nguồn thu như những năm vừa qua.
– Cán bộ thuế phải phối hợp chặt chẽ với các xã, thị trấn nắm chắc số liệu trên từng địa bàn đến từng thôn, tổ dân phố để thống kê đầy đủ các hộ kinh doanh.
b. Dự toán chi NSNN
Hiện nay, công tác lập dự toán hàng năm dẫn đến thiếu tính chủ động của địa phương trong xây dựng kế hoạch phát triển KT-XH, nhất là trong lĩnh vực chi đầu tư phát triển, có những công trình xây dựng kéo dài từ 2 đến 3 năm. Vì vậy, ngân sách huyện rất bị động trong việc bố trí vốn hàng năm.
Việc phân cấp nguồn thu giữa các cấp ngân sách của huyện Mang Yang góp phần tạo sự chủ động của cấp xã đồng thời gắn quyền lợi chi với nghĩa vụ quản lý thu, vừa bao quát nguồn thu, vừa đẩy mạnh sản xuất kinh doanh để nuôi dưỡng nguồn thu lâu dài.
Tuy nhiên, do yêu cầu nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới và cần thiết phải có cơ chế huy động nguồn lực của nhân dân để xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn, việc phân cấp nguồn thu sẽ điều chỉnh theo hướng:
Với việc đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đánh giá thu, chi làm cơ sở phân tích thực trạng tài chính ngân sách kỳ báo cáo. Đánh giá là một quá trình tổng hợp, phân tích một cách có hệ thống một dự án, chương trình hay một kế hoạch đang được thực hiện hoặc đã kết thúc, bao gồm đánh giá từ việc lập kế hoạch, thiết kế chương trình, dự án đến quá trình thực hiện và các kết quả của quá trình thực hiện.
Theo quy định về triển khai xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế xã hội và dự toán ngân sách hàng năm đều yêu cầu đánh giá kết quả thực hiện của năm báo cáo để làm cơ sở cho lập dự toán năm sau. Đây là cơ sở thực tế rất quan trọng để đưa ra các chỉ tiêu, giải pháp tổ chức thực hiện.
Ngoài ra, cần hoàn thiện quy trình lập dự toán bằng việc xác định rõ phân cấp nguồn thu, phân cấp nhiệm vụ chi, Đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đánh giá thu, chi làm cơ sở phân tích thực trạng tài chính ngân sách kỳ báo cáo.
3.2.3. Hoàn thiện công tác quyết toán thu, chi ngân sách nhà nước
– Kiểm tra, đối chiếu số liệu hạch toán, kế toán trong năm đảm bảo khớp đúng giữa đơn vị sử dụng ngân sách và KBNN nơi giao dịch.
– Cần huy động kịp thời nguồn thu vào ngân sách đáp ứng nhu cầu chi của huyện.
– Phòng Tài chính – Kế hoạch cần có kế hoạch xét duyệt, thẩm định số liệu quyết toán từ quý I đến quý III trong năm
– Đối với quyết toán dự án hoàn thành: cần quy định rõ trách nhiệm cá nhân của Trưởng Ban quản lý dự án, Thủ trưởng đơn vị hoặc Chủ đầu tư trong việc quyết toán dự án hoàn thành.
– Phân định và hạch toán kế toán, quyết toán các khoản thu NSNN từ phí, lệ phí và tiền sử dụng đất.
3.2.4. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tinh gọn bộ máy lập dự toán
a. Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ kế toán
b. Đẩy mạnh tuyên truyền chế độ chính sách và ý thức thi hành Luật ngân sách nhà nước; Luật, pháp lệnh thuế
c. Tiếp tục cải cách hành chính
d. Tăng cường mối quan hệ hợp tác, phối hợp các bộ phận liên quan trong lập dự toán ngân sách nhà nước
3.2.5. Phát triển hệ thống thông tin quản lý ngân sách nhà nước
Cần phải xây dựng hệ thống báo cáo trên hệ thống TABMIS hoàn chỉnh, đáp ứng tối đa nhu cầu của người sử dụng. Bởi hệ thống TABMIS có rất nhiều loại báo cáo, cung cấp thông tin cho các đối tƣợng sử dụng, phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau. Tuy nhiên, hiện tại, vẫn chưa có mẫu báo cáo nào phục vụ cho công tác quyết toán một cách chi tiết theo mẫu quy định của Bộ Tài chính dẫn đến việc lập báo cáo quyết toán còn thủ công, thiếu khoa học. Để nâng cao chất lượng công tác lập dự toán và quyết toán NSNN, cần triển khai sử dụng hệ thống TABMIS để công tác này được thống nhất, dễ dàng truy cập thông tin, đáp ứng nhanh chóng nhu cầu quản lý NSNN
KẾT LUẬN
Trong chu trình ngân sách, lập dự toán NSNN là khâu quan trọng, là tiền đề, cơ sở cho các khâu tiếp theo cho chu trình. Nó là khâu đầu tiên trong một chu trình ngân sách, nếu được lập khoa học và sát với thực tế, dự toán ngân sách sẽ mang lại nhiều lợi ích và góp phần phát huy các nguồn lực và khả năng của địa phuơng, đề ra phương hướng sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước đúng mục đích, đúng chế độ, tiết kiệm, đối phó kịp thời với mọi tình huống xảy ra đột xuất trong tương lai, hạn chế được những khó khăn về phát sinh kinh phí ngoài kế hoạch. Còn quyết toán NSNN là khâu cuối cùng, nó cũng rất quan trọng trong chu trình. Công tác quyết toán NSNN nhằm tổng kết, đánh giá việc thực hiện ngân sách cũng như các chính sách của năm ngân sách đó.
Việc thực hiện chấp hành và quyết toán NSNN sẽ có chất lượng và hiệu quả tốt nếu việc lập dự toán NSNN được tiến hành trên cơ sở có đầy đủ căn cứ khoa học và phù hợp với thực tiễn, bảo đảm đúng tiến độ, thời gian quy định. Ngược lại thì sẽ dẫn đến sự thiếu tính minh bạch, kém hiệu quả và sẽ dẫn đến nhiều khó khăn, phức tạp trong việc quyết toán NSNN.
Với tầm quan trọng của công tác lập dự toán và quyết toán, nhận thức được điều đó trong những năm gần đây huyện Mang Yang đã thực hiện tốt công tác lập dự toán và quyết toán NSNN với đội ngũ cán bộ, công chức Phòng Tài chính – Kế hoạch làm tốt chức năng, nhiệm vụ của mình. Công tác này tại địa phương đã đạt được nhiều kết quả đồng thời còn có nhiều hạn chế. Vì thế tác giả đã đề xuất thêm những giải pháp cụ thể để góp phần hoàn thiện và nâng cao công tác lập dự toán và quyết toán NSNN tại huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai trong thời gian tới.
E:\DỮ LIỆU COP CỦA CHỊ YẾN\DAI HOC DA NANG\KE TOAN\VO DINH HUY\SAU BAO VE
