Giám sát của Hội LHPN Việt Nam tại thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong cương lĩnh đầu tiên của Đảng đã ghi: “Nam nữ bình quyền”. Đảng sớm nhận rõ, phụ nữ là là lực lượng quan trọng của các mạng và đề ra nhiệm vụ: Đảng phải giải phóng phụ nữ; phụ nữ phải tham gia các đoàn thể cách mạng (công hội, nông hội) và thành lập tổ chức riêng cho phụ nữ để lôi cuốn các tầng lớp phụ nữ tham gia cách mạng. Qua các thời kỳ, với các tên gọi khác nhau, Hội LHPN Việt Nam đã phát huy tinh thần yêu nước, khẳng định là nguồn nhân tố quan trọng đối với sự phát triển toàn diện của xã hội.
Hội LHPN Việt Nam là một tổ chức chính trị xã hội, đại diện và bảo vệ quyền lợi, hợp pháp chính đáng cho các tầng lớp hội viên phụ nữ, là cầu nối giữa Đảng với hội viên phụ nữ. Vì vậy, Đảng cộng sản Việt Nam ngày càng nhận thức rõ hơn về vị trí, vai trò của Hội LHPN trong hệ thống chính trị, xã hội và luôn quan tâm đến việc lãnh đạo hoạt động của Hội LHPN Việt Nam.
Gần 90 năm xây dựng và trưởng thành, Hội LHPN việt Nam cùng các đoàn thể chính trị xã hội đã có vai trò rất lớn trong trong công tác vận động, tập hợp các quần chúng nhân dân, thực hiện thắng lợi hai cuộc kháng chiến chống xâm lược, đấu tranh giải phóng dân tôc, thống nhất nước nhà.
Hiến pháp năm 2013 khẳng định: Hội LHPN Việt Nam là tổ chức chính trị xã hội, được thành lập trên cơ sở tự nguyện, đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của hội viên phụ nữ; và cùng các tổ chức thành viên khác của Mặt Trận phối hợp và thống nhất hành động trong Mặt Trận Tổ quốc Việt Nam.
Nghị định 56/CP- NĐ của Chính phủ cũng đã quy định trách nhiệm trong việc nhà nước đảm bảo Hội LHPN Các cấp tham gia quản lý nhà nước, tham gia xây dựng các cơ chế, chính sách, các văn bản quy phạm pháp luật, tham gia kiểm tra giám sát việc thực hiện pháp luật về phụ nữ, trẻ em, phòng chống bạo lực gia đình và bình đẳng giới trong các lĩnh vực có liên quan.
Nghị quyết 11/NQ/TW của Bộ Chính trị về công tác đẩy mạnh công tác phụ nữ cũng đã nêu: phát huy vai trò của phụ nữ trong thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nâng cao địa vị của phụ nữ trong lĩnh vực kinh tế, chính trị, xây dựng và bồi dững phát triển đội ngũ cán bộ nữ đáp ứng yêu cầu tình hình mới, phấn đấu đến năm 2020 phụ nữ được nâng cao trình độ về mọi mặt, tham gia ngày càng nhiều các hoạt động xã hội và bình đẳng trên mọi lĩnh vực.
Đảng ta là một đảng cầm quyền. Bác hồ cũng đã từng dạy rằng, Đảng vừa là người lãnh đạo vừa là người đầy tớ trung thành của nhân dân, nhất là nhà nước ta đang hướng đến thưc hiện theo hướng nhà nước pháp quyền. Chính vì vậy, giám sát xã hội là một yêu cầu khách quan để kiểm soát quyền lực nhằm khắc phục xu hướng lạm quyền, tha hóa quyền lực nhà nước.
Như vậy, hệ thống giám sát xã hội ở nước ta gồm nhiều chủ thể, trong đó có Mặt trận tổ quốc Việt nam và các đoàn thể chính trị – xã hội. Hội Liên hiệp Phụ nữ (Hội LHPN) Việt Nam là một tổ chức chính trị – xã hội. Hội LHPN Việt Nam là một tổ chức chính trị – xã hội, là thành viên của Mặt Trận tổ quốc Việt Nam được thành lập trên cơ sở tự nguyện, đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của phụ nữ; giám sát, phản biện xã hội tham gia xây dựng Đảng, tham gia quản lý nhà nước.
Thực hiện Nghị quyết của Đảng bộ huyện Thăng Bình, chính quyền và nhân dân huyện toàn huyện đã xây dựng và ban hành Nghị quyết phát triển kinh tế theo 3 vùng đó là“ Cánh đông, cánh trung và cánh tây” song song với các giải pháp về cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, khởi nghiệp, Ưu tiên và chú trong phát triển du lịch tại xã Bình Minh, huyện Thăng Bình theo hướng phát triển vùng đông của Tỉnh quảng nam, bởi vì đây là xã được huyện đầu tư xây dựng đô thị loại 5, lộ trình 2020 – 2025.
Thăng Bình hiện nay đang trên đà hội nhập và phát triển cùng với cả nước, tập trung xây dựng đô thị hóa và hướng đến phát triển công nghiệp, du lịch… cùng với sự phát triển trên tất cả các lĩnh vực về kinh tế, chính trị, văn hóa và xã hội, đời sống vật chất và tinh thần được nâng lên, nhân dân phấn khởi tin tưởng vào đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước. Đây còn là kết quả của việc thực hiện chức năng giám sát của Mặt trận và các đoàn thể chính trị xã hội của Huyện. Tuy nhiên, trên thực tế thì hoạt động giám sát của Hội LHPN Huyện Thăng Bình vẫn còn mốt số hạn chế như: còn lúng túng về nội dung, phương thức thực hiện, chưa phát huy được tác dụng kiểm soát quyền lực, chất lượng giám sát chưa đáp ưng được tình hình phát triển xã hội nói chung và sự mong đợi của người dân.
Xuất phát từ những lý do trên, học viên đã chọn đề tài “Giám sát của Hội LHPN Việt Nam tại thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam” để nghiên cứu là hết sức cần thiết; có ý nghĩa về lý luận và thực tiễn, qua đó đề xuất những giải pháp trong thời gian đến.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Phân tích, làm rõ cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng về giám sát, trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của của Hội LHPN Việt Nam nói chung và hội LHPN huyện Thăng Bình nói riêng.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
– Phân tích, và làm rõ sở sở lý luận về hoạt động giám sát của Hội LHPN Việt Nam.
– Nghiên cứu thực trạng, những kết quả đạt được và phân tích những hạn chế, bất cập và làm rõ nguyên nhân ưu điểm, hạn chế trong quá trình tổ chức thực hiện chức năng giám sát của Hội LHPN Huyện Thăng Bình trong thời gian qua.
– Đề xuất một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của Hội LHPN huyện Thăng Bình nói riêng và hội LHPN Việt Nam nói chung.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu việc giám sát của Hội LHPN Việt Nam từ thực tiễn Huyện Thăng Bình.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi không gian: Nghiên cứu về hoạt động giám sát của Hội LHPN Việt Nam trên cơ sở Hiến pháp 2013, Luật Bình đẳng giới 2016, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015, Quyết định 217 – QĐ/TW của Bộ chính trị về việc ban hành quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận và đoàn thể chính trị – xã hội.
Phạm vi thời gian: Nghiên cứu hoạt động giám sát của Hội LHPN Việt Nam nói chung và Hội LHPN huyện Thăng Bình nói riêng giai đoạn 2015 – 2020.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Dựa trên quan điểm chủ nghĩa Mác – Lê Nin và tư tưởng Hồ Chí Minh về quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng Cộng sản Việt Nam trong thực thi quyền lực nhân dân.
Vai trò giám sát của Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp được tác giả nghiên cứu áp dụng để làm sáng tỏ các nội dung liên quan đến đề tài:
Phương pháp nghiên cứu và phân tích tư liệu trong đề tài.
Phương pháp so sánh luật học và phân tích tư liệu.
Phương pháp lịch sử.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Trên cơ sở luận cứ khoa học về giám sát, luận văn làm sáng tỏ những kết quả đạt được trong quá trình giám sát, và nêu ra những hạn chế cần khắc phục và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả giám sát của Hội LHPN Việt Nam tại thực tiễn huyện Thăng Bình.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, tác giả đã cơ cấu nội dung luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về giám sát của Hội LHPN Việt Nam
Chương 2: Thực trạng giám sát của Hội LHPN Việt Nam từ thực tiễn Huyện Thăng Bình, Tỉnh Quảng Nam
Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả giám sát của Hội LHPN Việt Nam từ thực tiễn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam.
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT
VỀ GIÁM SÁT CỦA HỘI LHPN VIỆT NAM
1.1. Vị trí, vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam trong hệ thống chính trị nước ta
1.1.1. Cơ cấu tổ chức, chức năng của Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam
Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (Hội) là tổ chức chính trị – xã hội, mục đích hoạt động vì sự bình đẳng, phát triển của phụ nữ. Hội là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, thành viên của Liên đoàn phụ nữ Dân chủ Quốc tế và Liên đoàn các tổ chức phụ nữ ASEAN.
Gần 90 năm xây dựng và trưởng thành, Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam đã tổ chức thành công 12 kỳ Đại hội đại biểu phụ nữ toàn quốc. Tại đại hội lần thứ XII nhiệm kỳ 2017 – 2022 của Hội LHPN Việt Nam, đã tập trung nghiên cứu thảo luận và đề ra 2 khâu đột phá, trong đó xem trọng công tác giám sát, đó là: nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát xã hội, qua đó đề xuất các chính sách giải quyết các vấn đề thiết thực của phụ nữ. Nâng cao chất lượng hoạt động Hội các cấp; đa dạng hóa các hình thức tập hợp hội viên, phát huy quyền làm chủ của hội viên, phụ nữ. Trải qua 90 năm xây dựng và phát triển, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam ngày càng xứng đáng là tổ chức đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của phụ nữ Việt Nam. Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam đã giữ vững vai trò nòng cốt trong phong trào, không ngừng đổi mới nội dung, các phương thức hoạt động nhằm phát huy mọi tiềm năng, sức sáng tạo của các tầng lớp phụ nữ, đóng góp quan trọng trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, góp phần thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội đáp ứng thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế.
Hội LHPN Việt Nam là một tổ chức đoàn thể chính trị xã hội và hoạt động theo nguyên tắc tự nguyện, dân chủ, liên hiệp, thống nhất hành động, với hệ thống tổ chức chặc chẽ ở 4 cấp, được thành lập tương ứng với hệ thống tổ chức hành chính nhà nước từ Trung ương xuống địa phương. (Trung ương, Tỉnh, Huyện, xã và tương đương)
Cơ quan lãnh đạo Hội LHPN ở cấp nào thì do Đại hội đại biểu phụ nữ cấp đó bầu ra. Giữa hai kỳ đại hội, cơ quan lãnh đạo mỗi cấp Hội là Ban chấp hành, cơ quan lãnh đạo là Đoàn chủ tịch hoặc Ban Thường vụ cùng cấp.
Hiến pháp năm 2013 khẳng định: Hội LHPN Việt Nam là tổ chức chính trị xã hội, được thành lập trên cơ sở tự nguyện, đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của hội viên phụ nữ; và cùng các tổ chức thành viên khác của Mặt Trận phối hợp và thống nhất hành động trong Mặt Trận Tổ quốc Việt Nam.
Điều lệ Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam cũng đã quy định rõ chức năng, nhiệm vụ của Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam đó là “đại diện, bảo vệ quyền bình đẳng, dân chủ, lợi ích hợp pháp và chính đáng của phụ nữ, tham gia xây dưng Đảng, quản lý nhà nước”.
Hội LHPN Việt Nam được thể hiện vai trò của tổ chức mình thông qua việc trình các dự án luật trước Quốc hội, Chủ tịch trung ương hội LHPN Việt Nam được mời tham dự các phiên họp của chính phủ khi bàn các vấn đề có liên quan cũng như các phiên họp công khai của quốc hội. Nhất là, trung ương hội LHPN Việt Nam có quyền yêu cầu Quốc hội giải thích Hiến pháp, Luật, pháp lệnh. Đây là cơ sở pháp lý tạo điều kiện thuận lợi cho Hội LHPN Việt Nam thực hiện hoạt động giám sát xã hội, cũng như có quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền tiếp thu kiến nghị, và đề xuất của Hội.
1.1.2. Vai trò, vị trí của Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam trong hệ thống chính trị
Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam là một tổ chức đại diện cho các tầng lớp phụ nữ, và thực hiện vai trò của mình thông qua các nhiệm vụ được giao:
Thứ nhất là, tuyên truyền, giáo dục chính trị, các chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước.
Thứ hai là, tuyên truyền vận động các tầng lớp hội viên phụ nữ thực hiện tốt chủ trương, chính sách của Đảng, nhà nước, tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, góp phần xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Nâng cao năng lực trình độ mọi mặt cho phụ nữ, chăm lo xây dựng gia đình hạnh phúc, phát triển kinh tế, nuôi dạy con tốt.
Thứ ba là, chủ động và phối hợp giám sát việc thực chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước có liên quan đến quyền lợi hợp pháp chính đáng của phụ nữ và trẻ em.
Bốn là, xây dựng và phát triển tổ chức Hội vững mạnh đáp ứng yêu cầu tình hình mới.
Như vậy, giám sát là một trong những nhiệm vụ trong tâm của Hội LHPN Việt Nam để Hội thực hiện chức năng đại diện của tổ chức mình.
Hội LHPN Việt Nam là tổ chức chính trị xã hội trong hệ thống chính trị Việt Nam, được Đảng cộng Sản Việt Nam thành lập tổ chức hội phụ nữ và có địa vị pháp lý được xác lập bằng chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, các quy định trong Hiến pháp và pháp luât. Là một thành tố của hệ thống chính trị, Hội LHPN Việt Nam có mối quan hệ gắn bó hữu cơ với các thành tố khác trong hệ thống gồm: Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị – xã hội.
1.2. Khái niệm, tính chất, vai trò giám sát của Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam
Hiện nay vẫn chưa có một thống nhất nào về khái niệm giám sát.Tuy nhiên hiện nay, thuật ngữ giám sát được sử dụng khá phổ biến trong nhiều văn bản của Đảng và Nhà nước.
Theo từ điển tiếng Việt “Giám sát là theo dõi và kiểm tra xem có thực hiện đúng những điều quy định không” hoặc “giám sát là theo dõi và kiểm tra giám sát thi công; giám sát quá trình thực hiện hiệp đồng”.
Theo từ điển Luật học [35] “Giám sát là sự theo dõi, quan sát mang tính chủ động thường xuyên của cơ quan, tổ chức hoặc nhân dân đối với hoạt động của các đối tượng chịu sự giám sát và sự tác động bằng biện pháp tích cực để buộc và hưởng ứng hoạt động của đối tượng chịu sự giám sát đi đúng quỹ đạo, quy chế nhằm đạt được mục đích, hiệu quả được xác định từ trước, đảm bảo cho pháp luật được tuân theo nghiêm chỉnh”.
Trên thực tế, có nhiều chủ thể tham gia hoạt động giám sát, song dưới góc độ nhìn nhận, giám sát là hoạt động giám sát quyền lực nhà nước thì giám sát được hiểu là sự theo dõi, kiểm tra đối với việc tổ chức và thực thi quyền lực nhà nước bao gồm hoạt động giám sát bên ngoài nhà nước như (giám sát của các tổ chức chính trị, đoàn thể chính trị – xã hội, tổ chức xã hội đối với nhà nước) và giám sát bên trong (của các cơ quan trong bộ máy nhà nước).
Như vậy, Giám sát của Hội LHPN Việt Nam được hiểu là giám sát bên ngoài bộ máy nhà nước, đó là hoạt động“giám sát xã hội”. Mục đích chính của Giám sát xã hội là giúp cho các cá nhân, tổ chức nâng cao ý thức trách nhiệm, gương mẫu chấp hành chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, những quy định ở khu dân cư; phát hiện những nhân tố mới, biểu dương những mặc tích cực, hoặc khen thưởng người tốt việc tốt. Bên cạnh đó, cũng chỉ ra những tồn tại cần khắc phục, từ đó đối tượng được giám sát sẽ tự chấn chỉnh rút kinh nghiệm.
Giám sát Theo Quyết định số 217 – QĐ/TW của Bộ chính trị được hiểu là: “Giám sát là việc theo dõi, phát hiện, xem xét; đánh giá kiến nghị nhằm tác động đối với các cơ quan, tổ chức và cán bộ, đảng viên, đại biểu dân cử, công chức, viên chức nhà nước về việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Tóm lại, giám sát được hiểu theo nhiều khái niệm khác nhau, nhưng qua các phân tích trên, thì giám sát của Hội LHPN Việt Nam được hiểu như sau:
– Giám sát việc các cấp hội theo dõi quá trình thực hiện các quy định về quyền và trách nhiệm, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, gia đình, cá nhân đối với phụ nữ và mục tiêu bình đẳng giới. Đồng thời theo dõi, giám sát các hoạt động của cơ quan nhà nước, công chức viên chức trong việc thực thi đường lối, chủ trương của Đảng pháp luật của nhà nước.
– Chủ thể giám sát: bao gồm tổ chức Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam từ cấp trung ương đến cơ sở và cán bộ, hội viên, phụ nữ.
– Đối tượng giám sát của Hội LHPN Việt nam gồm: giám sát việc tổ chức thực hiện pháp luật và kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật còn được quy định trong nhiều văn bản pháp luật khác như: Luật chăm sóc bảo vệ giáo dúc trẻ em, luật hôn nhân gia đình, luật bình đẳng giới, luật phòng chống bạo lực gia đình…
– Xét về tính chất, giám sát của Hội LHPN Việt Nam mang tính chất nhân dân, tính dân chủ XHCN, tính xây dựng, tính khoa học và thực tiễn.
Tính nhân dân: Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Tất cả quyền lực của nhà nước thuộc về nhân dân. Được nhân dân ủy quyền, nhân dân giao quyền. Ngoài ra, tính nhân dân còn thể hiện rõ nhất ở việc trong quá trình tổ chức giám sát, Hội còn vận động đông đảo nhân dân tham gia giám sát, theo dõi, phát hiện, cung cấp thông tin, kiến nhị, phản ánh. Đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng và chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho hội viên, vì sự phát triển toàn diện. Đảng ta cũng đã xác định dân chủ vừa là mục tiêu, vừa là động lực cho sự phát triển đất nước, là bản chất của chế độ XHCN. Nhân dân làm chủ thông qua các hình thức tự quản, và được tham gia vào các hoạt động quản lý nhà nước và xã hội như: tham gia Hiến pháp và các văn bản quy phạm pháp luật như luật đại biểu hội đồng nhân dân, luật khiếu nại tố cáo, luật phòng chống tham nhũng…..Theo quy định của Hiến pháp, nhân dân có quyền quyết định các vấn đề quan trong của đất nước thông qau trưng cầu dân ý.
Tính dân chủ XHCN thể hiện bản chất của chế độ ta là nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân là nhà nước mà nhân dân là chủ thể quyền lực nhà nước; chịu sự giám sát của nhân dân, thể hiện quyền và trách nhiệm của nhân dân trong xây dựng Đảng, Nhà nước trong sạch vững mạnh. Cơ chế “Đảng làm chủ, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ, đã phát huy tốt hơn quyền làm chủ của nhân dân, trong mối quan hệ với nhà nước, Mặt trận tổ quốc và các đoàn thể chính trị – xã hội tuy không trực tiếp thực hiện quyền lực nhà nước, nhưng lại có vai trò chi phối, tác động rất lớn đến quá trình thực hiện quyền lực nhà nước. Bên cạnh đó, tính nhân dân trong giám sát còn thể hiện trên hai phương diện “Dân chủ trực tiếp” và “dân chủ gián tiếp”, tất cả đều hướng đến phương châm “Đảng nói – dân tin –Mặt trận, đoàn thể vận động theo; chính quyền làm – dân ủng hộ”, Đây là những yếu tố sâu xa, quan trọng nhằm phát huy sức mạnh to lớn của nhân dân, tăng cường mối quan hệ máu thịt giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân góp phần thực hiện mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh”
Tính xây dựng: Đối với Hội LHPN Việt Nam, giám sát không chỉ thực hiện quyền và trách nhiệm giám sát theo quy định của pháp luật, mà còn thực hiện có hiệu quả chức năng dân chủ đại diện cho các tầng lớp phụ nữ theo điều lệ hội, góp phần thực hiện mục tiêu bình đẳng giới và vai trò trách nhiệm của hội LHPN Việt Nam trong tham gia quản lý nhà nước.
Thực hiện nghị định 56/CP, đối với mối quan hệ với nhà nước, thì Hội LHPN mặc dù không trực tiếp thực thi quyền lực nhà nước, nhưng có vai trò phối hợp hoạt động và quan trọng hơn đó là giám sát quá trình thực thi hoạt động của các cơ quan nhà nước. Để hoạt động giám sát của Hội LHPN Không chỉ dừng lại ở việc góp phần xây dựng các chủ trương, chính sách mà Mặt trận đoàn thể còn thể hiện trong việc đưa đường lối, chính sách, các nghị quyết của Đảng vào cuộc sống.
Tính khoa học và thực tiễn: Trước khi tổ chức triển khai hoạt động giám sát, thì đỏi hỏi Hội LHPN phải tìm hiểu, nắm bắt dư luận, cũng như chuẩn bị đầy đủ căn cứ lý luận và thực tiễn, để không làm cản trở đến hoạt động giám sát, góp hần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, hiệu quả hoạt động của các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị. Đồng thời kịp thời phát hiện và kiến nghị xử lý sai phạm, khuyết điểm, kiến nghị sữa đổi, tăng cường đồng thuận xã hội.
– Mục đích giám sát:
Đối với Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, giám sát không chỉ thực hiện quyền và trách nhiệm giám sát theo quy định của pháp luật, mà còn thực hiện có hiệu quả chức năng dân chủ đại diện cho các tầng lớp phụ nữ theo điều lệ Hội, góp phần thực hiện mục tiêu bình đẳng giới và vai trò trách nhiệm của Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam trong tham gia quản lý nhà nước, cụ thể như sau:
– Giám sát là để kịp thời phát hiện những khuyết điểm, sai phạm, những vấn đề còn vướng mắt trong quá trình thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng nhà nước. Qua đó báo cáo, đề xuất với các cơ quan có thẩm quyền để kịp thời sữa đổi, bổ sung, khắc phục những tồn tại mà đơn vị giám sát đã chỉ ra, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích cho nhân dân, trong đó có phụ nữ. phát huy quyền làm chủ của phụ nữ. Đồng thời có thể phát hiện những nhân tố mới, những mặt tích cực để nhân rộng điển hình.
– Giúp các tổ chức, cá nhân, nâng cao ý thức trách nhiệm, gương mẫu thực hiện tốt đường lối chủ trương, chính sách pháp luật của nhà nước. Chấn chỉnh tình trạng cán bộ làm việc chủ quan, tắc trách, thiếu trách nhiệm với dân, dẫn đến việc làm sai chủ trương của nhà nước.
– Thông qua hoạt động giám sát, nâng cao được vai trò của tổ chức hội trong tham gia quản lý nhà nước. Góp phần chỉnh đốn Đảng, xây dựng chính quyền trong sạch vững mạnh, tạo mối liên hệ gắn bó mật thiết giữa Đảng, chính quyền nhà nước với nhân dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, góp phần xây dựng nhà nước trong sạch, vững mạnh
1.2.2. Vai trò giám sát của Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam
Trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc, Đảng đã thành lập và lãnh đạo các tổ chức quần chúng, đặc biệt là Mặt trận và các tổ chức chính trị xã hội luôn giữ vị trí, vai trò rất lớn. Trong mỗi thời kỳ cách mạng, kể cả lúc thuận lợi hay khó khăn, Mặt trận tổ quốc và các đoàn thể chính trị xã hội đều khẳng định là các thành viên chiến lược đặc biệt quan trọng trong hệ thống chính trị. Và Hội Liên hiệp phụ nữ là một tổ chức do Đảng cộng sản Việt Nam thành lập, Đảng sớm nhận ra: Phụ nữ là lực lượng quan trọng của cách mạng và đề ra nhiệm vụ: “phải giải phóng phụ nữ gắn với giải phóng dân tộc và giải phóng giai cấp gắn với giải phóng phụ nữ”. Qua các thời kỳ, Hội LHPN Việt Nam đã có những đóng góp nhất định đối với sự nghiệp xây dựng đất nước.
Hiện nay, sự phát triển của dân chủ hóa đòi hỏi Mặt trận, các tổ chức chính trị xã hội cần tăng cường hơn trong việc thực hiện chức năng giám sát xã hội, vì đây là khâu kiểm tra, giám sát quyền lực nhà nước và là khâu đột phá để thực hiện các chức năng xã hội của khối mặt trận, đoàn thể. Đặc biệt, trong quá trình kiểm tra giám sát, mặt trận đoàn thể sẽ phát hiện ra những vấn đề hạn chế đề đề xuất kiến nghị với cơ quan có trách nhiệm trả lời và giải quyết vấn đề, phù hợp với nguyện vọng của nhân dân. Vì vậy, nếu hoạt động giám sát xã hội được thực hiện đúng chức năng sẽ thể hiện sâu sắc nhất việc tích cực tham gia vào các công việc của Đảng, nhà nước và khẳng định vị trí vai trò của Hội, thực hiện được chức năng đại diện cho nhân dân, là cầu nối giữa Đảng với nhân dân sát lại gần nhau hơn. Khẳng định được vị trí của hội trong đời sống chính trị xã hội. Đồng thời, công tác giám sát xã hội còn tạo cơ hội để người dân chủ động, tích cực tham gia hơn trong công việc của Đảng, Nhà nước như tham gia giám sát cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên, tham gia quá trình hoạch định và thực thi đường lối, chủ trương, chính sách…), Giám sát của Mặt trận, đoàn thể (trong đó có phụ nữ) góp phần tác động đến cán bộ, công chức, đảng viên ý thức thực hiện văn hóa công chức, hết lòng phục vụ nhân dân, hành xử chính trị theo pháp luật.
Ngoài ra, chức năng giám sát xã hội cũng gắn liền với công tác tuyên truyền, vận động, thuyết phục nhân dân góp phần vào việc xây dựng lối sống, nếp sống theo pháp luật. Hội viên phụ nữ sống, đều hướng đến các chuẩn mực đạo đức “tự tin, tự trọng, trung hậu, đảm đang” góp phần xây dựng quê hương đất nước ngày càng phát triển.
Một khía cạnh khác, công tác giám sát xã hội của Mặt trận, hội đoàn thể là phương thức góp phần bảo đảm quyền lực nhà nước do nhân dân ủy quyền được sử dụng đúng mục đích. Thông qua hoạt động giám sát của Mặt trận, các đoàn thể để nhằm kiểm soát hoạt động thực thi quyền lực Nhà nước của nhân dân. Nếu thực hiện tốt công tác kiểm tra giám sát, sẽ tránh được các vấn nạn xa dân, nhiễu dân, quan liêu, các chính sách, pháp luật chương trình, kế hoạch đề án.. sẽ có tính hiệu lực và hiệu quả cao hơn, giúp cho quá trình tổ chức thực hiện nhận được sự đồng thuận cao hơn trong nhân dân. Nhất là trong tình hình hiện nay, công tác kiểm tra giám sát của Mặt trận, các đoàn thể sẽ góp phần to lớn vào công cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng mà Đảng, Nhà nước ta đang xem là vấn đề quốc nạn, làm giảm sút ý chí chiến đấu của một bộ phận cán bộ đảng viên tốt trung trực và làm giảm niềm tin của người dân vào đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Như vậy, có thể khẳng định rằng hoạt động giám sát xã hội của Mặt trận, các đoàn thể chính trị xã hội (trong đó có phụ nữ) có vai trò tác động tích cực lên cả hệ thống chính trị và quan hệ của nó với quần chúng nhân dân. Phải nói rằng, giám sát xã hội là yêu cầu tất yếu và cấp bách đối với sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước và vai trò đại diện dân chủ của quần chúng nhân dân. Mặt trận các đoàn thể chính trị xã hội vận động tổ chức nhân dân tham gia giám sát nhà nước, thưc hiện tốt quyền làm chủ, khi phát hiện các vấn đề chưa đúng của các cơ quan nhà nước để kiến nghị với các cơ quan thẩm quyền xem xét, xử lý. Cho nên, các cơ quan Nhà nước có trách nhiệm phải tạo điều kiện để Hội phụ nữ giám sát theo quy định của quyết định 217 vì giám sát xã hội là yêu cầu không thể thiếu của đời sống chính trị – xã hội ở Việt Nam hiện nay.
Bên cạnh đó, Giám sát của Hội LHPN góp phần khuyến khích và phát huy được quyền làm chủ và trí tuệ của các tầng lớp phụ nữ trong việc tham gia quản lý nhà nước. Trong tiến trình xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân, hoạt động của chính phủ sẽ chuyển mạnh sang Chính phủ kiến tạo và phục vụ, lấy sự hài lòng của người dân là thước đo hiệu quả của chính phủ, để thực hiện được điều đó thì vai trò giám sát xã hội của hội đoàn thể là quan trọng.
Vai trò giám sát của Hội LHPN Việt Nam cũng góp phần xây dựng và từng nước hoàn thiện chính sách, pháp luật về bình đẳng giới, qua công tác giám sát đề xuất xem xét, sữa đổi, bổ sung ban hành mới chính sách góp phần từng bước hoàn thiện pháp luật về bình đẳng giới.
1.3. Nội dung, phạm vi, hình thức thực hiện hoạt động giám sát của Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam
1.3.1. Nội dung và phạm vi giám sát của Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam
Căn cứ vào khoản 2 điều 5 quy chế giám sát xã hội thì Hội LHPN Việt Nam giám sát “việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước (trừ những vấn đề thuộc bí mật quốc gia) của các cơ quan, tổ chức và cá nhân” . Do vậy, để hoạt động giám sát đi vào thực tế có chất lượng, hiệu quả thì cần phải nghiên cứu, hoạch định phạm vi giám sát phù hợp với nhiệm vụ của tổ chức hội, đồng thời xác định nội dung cần giám sát phải đúng trọng tâm, không dàn trải mà chủ yếu tập trung vào những vấn đề có liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng cho nhân dân, đặc biệt quan tâm hơn trong công tác phụ nữ và trẻ em. Hoạt động giám sát của Hội tập trung vào một số vấn đề:
Một là, giám sát việc thực hiện luật pháp chính sách về bình đẳng giới,các cấp hội tập trung theo dõi quá trình thực hiện các quy định về quyền, trách nhiệm và nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức cá nhân đối với phụ nữ và mục tiêu bình đẳng giới. Trên cơ sở đó, có những kiến nghị đề xuất phù hợp.
Hai là, tăng cường kiểm tra giám sát, ngăn chặn các biểu hiện có nguy cơ suy thoái về đạo đức, lối sống góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII của Đảng.
Ba là, xem trọng việc thực hiện các chuẩn mực đạo đức công vụ và đạo đức nghề nghiệp đối với người đứng đầu, cán bộ chủ chốt, và toàn thể cán bộ đảng viên.
Tuy nhiên, căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ của mình và theo điều lệ hội LHPN thì hoạt động giám sát của Hội LHPN thông thường được Hội LHPN các cấp chú trọng vào các nội dung như: Giám sát việc thực hiện các chính sách và sự vào cuộc của nhà nước trong việc phòng chống bạo lực, hướng đến bình đẳng giới, giám sát việc thực hiện nghị định 56 của chính phủ, cũng như các vấn đề có liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng cuả phụ nữ và trẻ em như giám sát việc giải quyết đơn thư, khiếu nại liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của phụ nữ và trẻ em, giám sát về an toàn thực phẩm, tùy từng năm có thể thực hiện giám sát cho phù hợp như giám sát quy trình chuẩn bị nhân sự cho việc giới thiệu nữ ứng cử viên đại biểu hội đồng nhân dân các cấp nhằm đảm bảo tỷ lệ ứng cử và phụ nữ tham gia trong nhiệm kỳ đó đạt tỷ lệ theo quy định Luật bầu cử.
Phạm vi giám sát Hội LHPN Việt Nam được xác định đối với hai nhóm đối tượng: Đối với nhóm cơ quan, tổ chức: chủ trì giám sát việc thực hiện các chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước. Đối với nhóm cá nhân, hội thực hiện giám sát đối với cán bộ, đảng viên, đại biểu dân cử, công chức, viên chức nhà nước ở nơi công tác và nơi cư trú.
Trước hết, đối với nhóm chủ thể là cơ quan, tổ chức thì phạm vi giám sát của Hội LHPN Việt Nam được xác định trên cơ sở vị trí, vai trò, chức năng và nhiệm vụ của Hội. Theo hướng dẫn số 10/HD-ĐCT của Đoàn chủ tịch TW Hội LHPN Việt Nam về thực hiện quyết định giám sát 217 của Bộ chính trị ngày 12/12/2013 thì Hội LHPN chủ trì giám sát việc thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước có liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của hội viên phụ nữ. Đồng thời phối hợp với Mặt trận các đoàn thể tham gia giám sát theo tinh thần nội dung của quyết định 217.
Phạm vi giám sát của Hội LHPN Việt Nam chủ yếu tập trung liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của cán bộ, hội viên, phụ nữ và được quy định trong nhiều văn bản pháp luật bao gồm: Luật mua bán người, luật phòng chống bạo lực gia đình. Giám sát các chính sách bảo trợ xã hội, nghị định 136, Giám sát luật phòng chống tham nhũng, việc thi hành chính sách cho người cao tuổi, giám sát thực hiện chính sách pháp luật về quyền trẻ em. Chế độ chính sách cho người lao động…
Giám sát các nội dung theo tinh thần Nghị quyết 11-NQ/TW của Bộ chính trị về công tác cán bộ nữ được địa phương đó quan tâm tạo điều kiện như thế nào, ví dụ như thông qua các kỳ đại hội, bầu cử hội đồng nhân dân.. tỷ lệ nữ tham gia có đảm bảo hay không, nếu không đảm bảo có quyền đề xuất kiến ngị.
Đối với nhóm cá nhân, thì hội thực hiện giám sát đối với cán bộ, đảng viên, đại biểu dân cử, công chức, viên chức nhà nước ở nơi công tác và nơi cư trú.
1.3.2. Hình thức thực hiện hoạt động giám sát của Hội LHPN Việt Nam
Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam thực hiện chức năng giám sát với vai trò “chủ trì” hoặc “Phối hợp”. Khi thực hiện vai trò chủ trì, thì Hội LHPN chủ động xây dựng kế hoạch, báo cáo cấp ủy và chính quyền cùng cấp và cùng với cơ quan quản lý nhà nước thống nhất về lĩnh vực giám sát để được hỗ trợ triển khai. Đối với hoạt động giám sát phối hợp với Mặt trận, đoàn thể đã ký kết hằng năm, thì Hội cử đại diện tham gia cùng đoàn giám sát phù hợp với chuyên môn của từng cán bộ.
Căn cứ vào hướng dẫn số 10/HD-ĐCT của đoàn chủ tịch Trung ương Hội LHPN Việt Nam, thì hoạt động giám sát của Hội LHPN được thực hiện bằng các hình thức cơ bản sau:
– Thông qua việc phản ánh của người có uy tín trong cộng đồng dân cư, dư luận xã hội, cơ quan truyền thông đại chúng, đặc biết là thông qua việc tiếp nhận đơn thư khiếu nại, tố cáo, thông tin báo cáo, phản ảnh của các tổ chức, cá nhân, đoàn viên, hội viên, phụ nữ,
– Thông qua việc nghiên cứu, xem xét văn bản, tài liệu, báo cáo của các cơ quan, tổ chức nhằm hướng đến bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của hội viên phụ nữ.
– Thực hiện giám sát theo sự chỉ đạo của lãnh đạo địa phương trong trường hợp phát hiện vướng mắt.
– Tham gia các hoạt động giám sát với cơ quan, tổ chức có thẩm quyền (Quốc hội, Hội đồng nhân dân, bộ, ngành…).
Căn cứ vào tình hình thực tiễn, Hội LHPN các cấp lựa chọn các phương pháp giám sát phù hợp, cần phải kết hợp giữa hình thức giám sát trực tiếp và gián tiếp, trong đó chú trọng các ý kiến của hội viên phụ nữ.
Quy trình giám sát đối với các cấp hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam chủ trì:
Bước 1: Xây dựng Kế hoạch giám sát: Xây dựng và ban hành kế hoạch giám sát theo đoàn, kế hoạch giám sát gồm các nội dung: Mục đích, yêu cầu giám sát; đối tượng, nội dung, phạm vi giám sát; phương pháp, hình thức giám sát; thành phần tham gia giám sát; thời gian, địa điểm giám sát; phân công trách nhiệm thành viên tham gia giám sát; trách nhiệm của đối tượng giám sát: báo cáo theo đề cương mà Hội Liên hiệp Phụ nữ yêu cầu; cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung giám sát; trao đổi những vấn đề liên quan theo đề nghị của Hội Liên hiệp Phụ nữ; chế độ báo cáo của đoàn giám sát; kinh phí và những điều kiện vật chất cần thiết khác phục vụ hoạt động của đoàn giám sát.
Kế hoạch tổ chức đoàn giám sát được gửi đến đối tượng được giám sát, thành viên của đoàn giám sát chậm nhất 15 ngày, trước ngày đoàn giám sát làm việc cơ quan, tổ chức, cá nhân đó.
Bám sát vào nội dung, phạm vi hội triển khai giám sát để mời đại diện cơ quan, tổ chức liên quan tham gia cùng đoàn giám sát.
Bước 2: Ban hành, thông báo quyết định thành lập đoàn giám sát
Ban hành quyết định thành lập đoàn giám sát, nội dung quyết định thành lập đoàn giám sát gồm: Căn cứ pháp lý để giám sát; đối tượng, nội dung, phạm vi giám sát; thời gian, địa điểm tiến hành giám sát; thành phần đoàn giám sát.
Theo quy định, chậm nhất trong vong 15 ngày, gửi Quyết định thành lập đoàn giám sát gửi đến cơ quan, tổ chức, cá nhân được giám sát, trước ngày đoàn giám sát làm việc cơ quan, tổ chức, cá nhân đó.
Trưởng đoàn giám sát thông báo kế hoạch; các thành viên trong đoàn tiến hành việc thu thập thông tin có liên quan đến nội dung giám sát; 07 ngày trước khi giám sát, đơn vị được giám sát phải gửi báo cáo của cơ quan, tổ chức, cá nhân được giám sát và các tài liệu có liên quan đến thành viên đoàn giám sát để nghiên cứu và tổ chức việc nghiên cứu (nếu cần thiết), chuẩn bị ý kiến và thống nhất nội dung làm việc cụ thể của đoàn.
Bước 3: Đoàn giám sát làm việc với các cơ quan, tổ chức, cá nhân được giám sát thì trưởng đoàn giám sát thông báo kế hoạch, quyết định thành lập đoàn giám sát; nêu mục đích, yêu cầu, nội dung, phương thức và chương trình làm việc của đoàn giám sát. Người đứng đầu hoặc cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức được giám sát báo cáo về những nội dung theo yêu cầu của đoàn giám sát. Các thành viên đoàn giám sát phát biểu ý kiến và có thể yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân được giám sát giải trình, cung cấp thêm thông tin, tài liệu có liên quan để làm rõ nội dung giám sát. Đại diện cơ quan, tổ chức, cá nhân được giám sát báo cáo bổ sung, giải trình làm rõ ý kiến của các thành viên đoàn giám sát, nêu kiến nghị với đoàn giám sát (nếu có). Trưởng đoàn giám sát kết luận cuộc làm việc.
Đoàn giám sát cử 01 thư ký giúp việc cho đoàn giám sát, ghi chép đầy đủ, chính xác tất cả nội dung làm việc của đoàn, tập trung phần trao đổi, thảo luận, phát biểu của đại diện đơn vị được giám sát, kết luận của trưởng đoàn để làm cơ sở xây dựng báo cáo kết quả giám sát.
Bước 4: Báo cáo kết quả giám sát và kiến nghị sau giám sát thì chậm nhất sau 15 ngày, kể từ ngày kết thúc làm việc với cơ quan, tổ chức, đơn vị được giám sát, Trưởng đoàn giám sát báo cáo kết quả giám sát gửi Ban Thường vụ Hội Liên hiệp Phụ nữ cấp chủ trì giám sát. Trong trường hợp cần thiết, Ban Thường vụ Hội Liên hiệp Phụ nữ cấp chủ trì giám sát có thể tổ chức cuộc họp để xem xét báo cáo của Đoàn giám sát, và các kiến nghị đề xuất. Yêu cầu, nội dung đối với Báo cáo kết quả giám sát: Phải bám sát nội dung, kế hoạch và mục tiêu giám sát; giới thiệu chung về thời gian, nội dung, phương pháp, thành phần giám sát; nêu rõ những nhận xét, đánh giá về từng nội dung đã tiến hành giám sát; những vi phạm, trách nhiệm đối với những vi phạm (nếu có); các quy định pháp luật làm căn cứ để xác định hành vi vi phạm pháp luật, tính chất, mức độ vi phạm; kiến nghị các biện pháp xử lý vi phạm; những thành tích nổi bật, tính điển hình trong hoạt động của cơ quan, tổ chức (nếu có); những hạn chế của cơ chế, chính sách, pháp luật cần sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với thực tế (nếu có); kiến nghị với đối tượng giám sát. Căn cứ báo cáo kết quả giám sát, Ban Thường vụ Hội Liên hiệp Phụ nữ cấp chủ trì giám sát kết luận về nội dung giám sát và có văn bản kiến nghị gửi cơ quan, tổ chức được giám sát, cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền, đồng thời gửi Hội Liên hiệp Phụ nữ cấp trên trực tiếp.
Bước 5: Theo dõi, đôn đốc việc giải quyết kiến nghị sau giám sát của đơn vị được giám sát.
Theo dõi việc trả lời và tổ chức thực hiện kiến nghị giám sát của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân được giám sát. Nếu đối tượng được giám sát chưa trả lời, cần trao đổi, đôn đốc để đối tượng thực hiện theo quy định.
E:\DỮ LIỆU COP CỦA CHỊ YẾN\LUAN VAN VIEN HAN LAM\VIEN HAN LAM DOT 11\SAU BAO VE\DOT 6/ TRUONG THI LAM
