Thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa tại thị xã Điện Bàn
1. Tính cấp thiết của đề tài
Theo chiều dài hàng nghìn năm lịch sử, con người Việt Nam đã sáng tạo nên biết bao thành tựu văn hóa, phần nhiều trong số đó đã được lưu lại thành các di tích lịch sử – văn hóa. Trải qua thời gian, những giá trị DSVH phi vật thể và DSVH vật thể Việt Nam vẫn hiện hữu trong nền văn hóa truyền thống của dân tộc.
Trong xu thế giao lưu hội nhập và toàn cầu hóa hiện nay, vấn đề bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử – văn hóa có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc giữ gìn và phát huy truyền thống yêu nước, cách mạng, bản sắc văn hóa dân tộc, góp phần xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.
Thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam là vùng đất địa linh nhân kiệt, giàu truyền thống cách mạng với 51 di tích lịch sử văn hóa, trong đó có 6 di tích lịch sử cấp quốc gia và 45 di tích lịch sử cấp tỉnh. Tốc độ đô thị hóa ngày cang nhanh kể từ khi Điện Bàn trở thành thị xã. Xuất phát từ thực tiễn thị xã Điện Bàn và nhiều năm làm việc trong lĩnh vực quản lý di tích lịch sử – văn hóa, tác giả chọn đề tài nghiên cứu “Thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa tại thị xã Điện Bàn” làm luận văn tốt nghiệp Thạc sỹ chuyên ngành Chính sách công tại Học viện Khoa học Xã hội.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục tiêu nghiên cứu
Đánh giá việc thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa trên địa bàn thị xã Điện Bàn và đề xuất giải pháp tăng cường hiệu quả của việc thực hiện chính sách trong giai đoạn tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
– Nghiên cứu thực trạng thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam.
– Đề xuất giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả việc thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Việc ban hành và thực hiện chính sách bảo tồn, phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
– Về thời gian: Từ năm 2010 – 2016.
– Về không gian: Thị xã Điện Bàn.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Luận văn dựa trên cơ sở đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa. Luận văn vận dụng cách tiếp cận đa ngành, liên ngành xã hội học và vận dụng triệt để phương pháp nghiên cứu chính sách công.
Luận văn sử dụng hai cách tiếp cận chính là chính sách công (với việc tìm hiểu đối tượng nghiên cứu theo chu trình của chính sách công) và văn hóa học (với việc tìm hiểu đối tượng nghiên cứu từ góc độ các thiết chế văn hóa – di tích và giá trị văn hóa – giá trị của di sản).
5.3. Phương pháp nghiên cứu
– Điều tra thực địa.
– Phỏng vấn sâu người dân và cán bộ văn hóa của một số phường trên địa bản thị xã Điện Bàn.
– Nghiên cứu tài liệu thứ cấp (số liệu thống kê của Sở Văn hóa Thể thao, Du lịch) và kết quả nghiên cứu của các công trình đi trước.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Từ việc tổng hợp về các quan điểm chỉ đạo của Đảng về việc xây dựng và thực thi chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa nói chung, thị xã Điện Bàn nói riêng, luận văn đưa ra các nghiên cứu cụ thể hơn về mối quan hệ giữa chính quyền của các cấp với nhân dân trong việc bảo vệ, quản lý và phát huy giá trị các di tích nhằm giáo dục truyền thống cách mạng cho mọi thế hệ.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Qua việc phân tích những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân đạt và không đạt được của việc thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa thị xã Điện Bàn, luận văn đề xuất những giải pháp để tăng cường thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa tại thị xã Điện Bàn trong thời gian đến.
7. Cơ cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa
Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa thị xã Điện Bàn
– Chương 3. Giải pháp tăng cường thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa.
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA CHÍNH SÁCH
BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ CÁC DI TÍCH LỊCH SỬ – VĂN HÓA
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa ở nước ta
1.1.1. Các khái niệm liên quan
Chính sách công: CSC là kết quả ý chí chính trị của Nhà nước được thể hiện bằng một tập hợp các quyết định có liên quan với nhau, bao hàm trong đó định hướng, mục tiêu và cách thức giải quyết những vấn đề công trong xã hội.
Chính sách văn hóa: CSVH là tổng thể các nguyên tắc hoạt động quyết định các cách thực hành, các phương pháp quản lý hành chính và phương pháp ngân sách của Nhà nước dùng làm cơ sở cho hoạt động văn hóa.
Di tích lịch sử – văn hóa: Di tích LS-VH là công trình xây dựng, địa điểm và các di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc công trình, địa điểm có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học.
Thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa:
Nói đến bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa, có nhiều khái niệm, định nghĩa về thuật ngữ “bảo tồn” và “phát huy” nhưng để làm rõ hơn khái niệm về bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa (di sản), ta có thể hiểu như sau: bảo tồn di sản (heritage preservation) được hiểu như là các nổ lực nhằm bảo vệ và giữ gìn sự tồn tại của di sản theo dạng thức vốn có của nó. Phát huy di sản (heritage promotion) có nghĩa là những hành động nhằm đưa di sản văn hóa vào trong thực hiễn xã hội, coi đó như là nguồn nội lực, tiềm năng góp phần thúc đẩy sự phát triển xã hội, mang lại những lợi ích vật chất và tinh thần cho con người, thể hiện tính mục tiêu của văn hóa đối với sự phát triển của xã hội.
Việc thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa là triển khai thực hiện Luật di sản văn hóa, Hiến pháp, các Nghị định của Chính phủ, các Thông tư hướng dẫn thực hiện Luật và các Nghị định bằng những hoạt động thiết thực hiện bảo tồn và giữ gìn, phát huy giá trị to lớn của các di tích lịch sử – văn hóa nhằm đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa ngày càng cao của nhân dân; nhu cầu nghiên cứu, tham quan du lịch của khách trong, ngoài nước, tạo nên móng vững bền góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc theo đúng hướng, đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước.
1.1.2. Đặc điểm thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa
Việc thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa dựa trên nhiều quan điểm khác nhau. Nhưng hiện nay, hai quan điểm chung nhất trên thế giới là: Bảo tồn nguyên vẹn và bảo tồn trên cơ sở kế thừa.
1.1.3. Vai trò của thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa
Văn hóa được khẳng định là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội. Di tích lịch sử – văn hóa có vị thế quan trọng trong hệ thống di sản văn hóa và chứa đựng những giá trị kinh tế to lớn và mang những giá trị tinh thần lớn lao mà không gì bù đắp. Di tích mang ý nghĩa là nguồn lực cho phát triễn kinh tế xã hội.
1.2. Khái quát về chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa
Luật di sản văn hóa được quốc hội nước CHXH chủ nghĩa Việt Nam khóa X kỳ họp thứ 9 thông qua đã khẳng định “Di sản văn hóa Việt Nam là tài sản quý giá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam và là một bộ phận của Di sản văn hóa nhân loại, có vai trò to lớn trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của nhân dân ta” [23]. Nghị quyết hội nghị lần thứ V Ban chấp hành Trung ương Đảng Khóa VIII đã xác định 10 nhiệm vụ về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Trong đó nhiệm vụ thứ 4 là bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa.
Di tích chứa đựng những giá trị kinh tế to lớn (trị giá nhiều nghìn tỷ đồng) nếu bị mất đi không đơn thuần là mất tài sản vật chất, mà là mất đi những giá trị tinh thần lớn lao không gì bù đắp nổi. Đồng thời di tích còn mang ý nghĩa là nguồn lực cho phát triển kinh tế, một nguồn lực rất lớn sẵn có nếu được khai thác, sử dụng tốt sẽ góp phần không nhỏ cho việc phát triển kinh tế đất nước và nó còn có ý nghĩa to lớn khi đất nước đang rất cần phát huy tối đa nguồn nội lực để phát triển.
Hệ thống di tích Việt Nam được phân thành 4 loại hình cơ bản là di tích lịch sử, di tích kiến trúc – nghệ thuật, di tích khảo cổ và danh lam thắng cảnh. Khái quát hệ thống di tích lịch sử – văn hóa của Việt Nam có thể đi đến nhận định rằng: số lượng di tích của cả nước rất lớn, đa dạng về loại hình và có giá trị to lớn về nhiều mặt.
Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản và chính sách nhằm bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa: Luật di sản văn hóa số 28/2001/QH10, ngày 29/6/2001; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật di sản văn hóa số 32/2009/QH12, ngày 18 tháng 6 năm 2009; Nghị định số: 98/2010/NĐ-CP, ngày 21/9/2010 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Di sản văn hóa và Luật sử đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa; Nghị định số: 70/2012/NĐ-CP ngày 18/9/2012 của Chính phủ về việc quy định thẩm quyền, trình tự, thủ tục lập, phê duyệt quy hoạch, dự án bảo quản, tu sửa, phục hồi di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh; Thông tư số 18/2012/TT-BVHTTDL, ngày 28/12/2012 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc quy định chi tiết một số quy định về bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích; Thông tư số 09/2011/TT-BVHTTDL, ngày 14 tháng 7 năm 2011 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định về nội dung hồ sơ khoa học xếp hạng di tích lịch sử – văn hóa và danh lam thắng cảnh…
1.3. Nội dung thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa
1.3.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa
“Đề cương về văn hóa Việt Nam” đã ra đời năm 1943 định hướng cho sự nghiệp xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Đây được coi là một sự kiện chính trị quan trọng, tạo nền tảng ban đầu cho xây dựng nền văn hóa Việt Nam. Tại các kỳ Đại hội Đảng toàn quốc vấn đề “xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”, việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa được quan tâm sâu sắc. Luật di sản văn hóa được quốc hội nước CHXH chủ nghĩa Việt Nam khóa X kỳ họp thứ 9 thông qua đã khẳng định “Di sản văn hóa Việt Nam là tài sản quý giá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam và là một bộ phận của Di sản văn hóa nhân loại, có vai trò to lớn trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của nhân dân ta” [23].
1.3.2. Thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa
Việc thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa tuân theo đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước. Căn cứ vào Luật di sản văn hóa, việc bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa theo những nội dung sau:
– Ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về di tích lịch sử văn hóa.
– Tổ chức, chỉ đạo các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa; tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về quản lý di tích lịch sử – văn hóa.
– Tổ chức hoạt động nghiên cứu khoa học, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chuyên môn về di tích lịch sử – văn hóa.
– Tổ chức quản lý và hợp tác quốc tế về bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa.
– Thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật, giải quyết khiếu nại tố cáo và xử lý quy phạm pháp luật về di tích.
– Tổ chức chỉ đạo, khen thưởng trong việc bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa.
1.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách bảo tồn, phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa
* Hệ thống chính trị
* Nền kinh tế – thị trường và phát triển du lịch
* Hội nhập quốc tế và đô thị hóa
* Các yếu tố bên trong và bên ngoài
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ CÁC DI TÍCH LỊCH SỬ – VĂN HÓA
TẠI THỊ XÃ ĐIỆN BÀN
2.1. Giới thiệu về thị xã Điện Bàn
2.1.1. Giới thiệu chung về Điện Bàn
Là vùng đồng bằng ven biển phía Bắc của tỉnh Quảng Nam, Điện Bàn có diện tích tự nhiên là 21.471 ha, trong đó có 10.046 ha đất nông nghiệp. Dân số có 203.295 người. Đơn vị hành chính gồm 7 phường, 13 xã. Địa bàn trải dài từ 15050 đến 15057 vĩ độ Bắc và từ 1080 đến 108020’ kinh độ Đông, cách tỉnh lỵ Tam Kỳ 48km về phía Bắc, cách thành phố Đà Nẵng 25km về phía Nam. Phía Bắc giáp huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng; phía Nam giáp huyện Duy Xuyên, phía Đông giáp biển Đông và đô thị cổ Hội An, phía Tây giáp huyện Đại Lộc.
Vùng đất Điện Bàn xưa thuộc đất Việt Thường Thị của các vua Hùng. Từ năm 206 TCN đến năm 192 SCN, thời Nhà Hán, thuộc quận Tượng Lâm và từ năm 192 đến năm 1306 thuộc Vương quốc Chăm Pa. Năm 1307, hai châu Ô, Lý được đổi thành Thuận Châu và Hóa Châu. Vùng đất Điện Bàn thuộc phần đất phía Nam của Hóa Châu. Năm 1471, vua Lê Thánh Tông lập đạo thừa tuyên Quảng Nam. Năm 1520 vua Lê Chiêu Tông đổi thành trấn Quảng Nam. Phần đất Điện Bàn vẫn thuộc phủ Triệu Phong của Thuận Hóa. Năm 1602 Nguyễn Hoàng đổi thành dinh Quảng Nam. Năm 1604, tách huyện Điện Bàn khỏi phủ Triệu Phong, Thuận Hóa, thăng thành phủ Điện Bàn, thuộc dinh Quảng Nam. Năm 1833, tỉnh đường Quảng Nam được xây dựng tại làng La Qua (Vĩnh Điện ngày nay). Sự tồn tại của tỉnh đường Quảng Nam (còn gọi là thành tỉnh Quảng Nam – thành La Qua) trên vùng đất Điện Bàn suốt nửa đầu thế kỷ XIX (đến năm 1945) đã tiếp tục khẳng định vị thế quan trọng và tầm phát triển của vùng đất này cả về kinh tế, văn hóa, chính trị và quân sự của triều Nguyễn lúc bấy giờ.
Điện Bàn được mệnh danh là “Địa linh nhân kiệt” với nhiều tên tuổi của các nhà khoa bảng, các chí sĩ yêu nước như: Binh bộ Thượng thư Hoàng Diệu – Vị Tổng đốc thành Hà Nội đã “cùng thành mà mất làm gương để đời”; Tiến sĩ Phạm Phú Thứ với tư tưởng canh tân đất nước, Tiến sĩ Trần Quý Cáp với phong trào Duy tân, Chí sĩ Trần Cao Vân với cuộc khởi nghĩa Duy tân yêu nước năm 1916, Nhà ngoại giao Nguyễn Thành Ý, Y sĩ yêu nước Lê Đình Dương, Nghị sĩ ái quốc Phan Thanh… Điện Bàn là nơi có nhiều liệt sĩ, thương binh và Bà mẹ Việt Nam anh hùng tiêu biểu của cả nước như: AHLS Nguyễn Văn Trỗi, người con gái Việt Nam Trần Thị Lý, mẹ Việt Nam anh hùng Nguyễn Thị Thứ có 9 con là liệt sĩ… Toàn Thị xã Điện Bàn hiện nay có hơn 19.000 liệt sĩ, gần 8.000 thương bệnh binh, 2171 Bà mẹ Việt Nam anh hùng và 24 tập thể, trên 60 cá nhân được Đảng và nhà nước phong tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”.
2.1.2. Hệ thống di tích lịch sử – văn hóa trên địa bàn thị xã Điên Bàn
Điện Bàn có 51 di tích lịch sử – văn hóa, trong đó có 6 di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia, 45 di tích lịch sử – văn hóa cấp tỉnh. Trên 50 di tích lịch sử được đăng ký bảo vệ.
2.2. Thực trạng ban hành và thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa hiện nay tại thị xã Điện Bàn
2.2.1. Việc ban hành chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa
UBND tỉnh Quảng Nam đã ban hành Quyết định số 28/2010/QĐ-UBND ngày 26/11/2010 về việc ban hành quy chế quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị các di tích và danh thắng trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, Quyết định 3905 /QĐ-UBND, ngày 26/11/2010 về phê duyệt đề án “Tu bổ cấp thiết di tích cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2011 – 2020 và Quyết định số 3486/QĐ-UBND, ngày 28/9/2015 về phê duyệt đề án “Tu bổ di tích quốc gia và di tích cấp tỉnh trong giai đoạn 2016 – 2020”.
Tại các kỳ Đại hội Đại biểu Đảng bộ thị xã Điện Bàn lần thứ XXI (Nhiệm kỳ 210 – 2015) và lần thứ XXII (Nhiệm kỳ 2015 – 2020), vấn đề bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử -văn hóa vẫn được tiếp tục thể hiện trong phương hướng, chỉ tiêu, nhiệm vụ, giải pháp phát triển [109],[106] của Đảng bộ thị xã Điện Bàn. Ngoài ra, thị xã Điện Bàn đã có nhiều chính sách về bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử văn hóa thông qua các Nghị quyết HĐND thị xã, các chủ trương, chỉ thị, văn bản của UBND thị xã, của ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch thị xã.
2.2.2. Thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa
2.2.2.1 Về xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách
Căn cứ theo các quy định của Chính phủ, các bộ ngành của Trung ương và các quy định của UBND tỉnh Quảng Nam, thị xã Điện Bàn đã từng bước xây dựng các kế hoạch triển khai thực hiện chính sách và các văn bản hướng dẫn thực hiện các chính sách về bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử văn hóa trên địa bàn thị xã.
2.2.2.2. Về phổ biến tuyên truyền chính sác bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử – văn hóa
Phổ biến, tuyên truyền chính sách giúp cho cộng đồng xã hội tham gia thực hiện các chính sách bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử – văn hóa hiểu rõ về mục đích, yêu cầu của chính sách, tính đúng đắn của chính sách trong điều kiện, hoàn cảnh cụ thể… Những năm gần đây, thị xã Điện Bàn đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến về Luật DSVH, giáo dục lịch sử địa phương cho cán bộ, học sinh và nhân dân.
2.2.2.3.Về phân công phối hợp thực hiện chính sách bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử – văn hóa
Về phân cấp thực hiện:
– HĐND tỉnh Quảng Nam ban hành chính sách và giám sát việc thực hiện chính sách.
– UBND tỉnh Quảng Nam chịu trách nhiệm chỉ đạo, tổ chức thi hành các chính sách.
– Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tham mưu về các CSBT, phát huy giá trị DT-LS.
– UBND thị xã tiến hành xây dựng kế hoạch tổ chức triển khai thực hiện đồng thời ban hành các chính sách riêng phù hợp với các di tích LS-VH tại thị xã Điện Bàn.
– UBND các xã, phường, các chủ thể các di tích LS-VH thực hiện theo chỉ đạo của chính quyền cấp trên.
2.2.2.4. Duy trì chính sách bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử – văn hóa
Nhằm duy trì việc thực hiện chính sách bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử – văn hóa tại thị xã Điện Bàn, UBND thị xã đã tập trung đến việc phát triển nguồn nhân lực, tài chính và cơ sở vật chất.
– Về nguồn nhân lực: Tạo điều kiện cho cán bộ tham gia các lớp tập huấn của tỉnh và trong cả nước nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ.
– Về nguồn tài chính: Từ các chương trình mục tiêu quốc gia, từ ngân sách tỉnh, ngân sách thị xã và vận động xã hội hóa.
– Về cơ sở vật chất và ứng dụng khoa học công nghệ: Ngoài việc đầu tư về cơ sở vật chất, UBND thị xã Điện Bàn còn tổ chức các hội thảo khoa học, các đề tài nghiên cứu có liên quan đến việc thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích LS-VH.
2.2.2.5. Theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện chính sách bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử – văn hóa tại thị xã Điện Bàn
Các cấp ủy đảng, chính quyền và các cơ quan chuyên môn thường xuyên tổ chức kiểm tra, giám sát, đôn đốc việc triển khai thực hiện các chính sách bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử – văn hóa tại thị xã Điện Bàn.
2.3. Đánh giá kết quả thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa hiện nay tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam
* Những kết quả đạt được:
Nhìn chung, việc thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa hiện nay tại thị xã Điện Bàn đã được sự quan tâm chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền. Số lượng di tích được xếp hạng tăng lên hàng năm. Công tác trùng tu, tôn tạo di tích được triễn khai thực hiện nhằm gìn giữ và phát huy giá trị. Một số di tích đã được phát huy gắn với phát triển du lịch của thị xã, góp phần phát triển kinh tế xã hội.
– Thị xã Điện Bàn đã ban hành Quy chế quản lý di tích vào năm 2006, các kế hoạch đối ứng nguồn kinh phí để trùng tu di tích theo hai đề án đã ban hành theo Quyết định 3905 /QĐ-UBND, ngày 26/11/2010 về phê duyệt đề án “Tu bổ cấp thiết di tích cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2011 – 2020 và Quyết định số 3486/QĐ-UBND, ngày 28/9/2015 về phê duyệt đề án “Tu bổ di tích quốc gia và di tích cấp tỉnh trong giai đoạn 2016 – 2020”. Tính đến nay 60% các di tích bị xuống cấp đã được trung tu và xây dựng bia.
– Công tác kiểm kê, lập hồ sơ khoa học đề nghị xếp hạng di tích được triển khai thực hiện. Tính đến năm 2017, thị xã Điện Bàn có 51 di tích lịch sử – văn hóa được xếp hạng. Trong đó có 06 di tích lịch sử cấp Quốc gia và 45 di tích lịch sử cấp tỉnh.
– Một số dự án được quy hoạch và phê duyệt nhằm bảo tồn và phát huy giá trị các di tích LS-VH.
– Trên cơ sở các đề án của tỉnh, thị xã Điện Bàn đã ban hành các kế hoạch đối ứng kinh phí thực hiện tôn tạo và phát huy giá trị các di tích. Công tác xã hội hóa, huy động nguồn vốn để xây dựng, trùng tu di tích đã được sự quan tâm hưởng ứng của bà con nhân dân.
– Việc bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa được gắn với phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, hành trình về nguồn và gắn với các hoạt động tổ chức các lễ hội truyền thống. Một điểm di tích được bán vé mang lại nguồn thu cho ngân sách.
– Nhằm lưu giữ và phát huy giá trị các hiện vật được khai quật và sưu tầm từ các khu di tích, khảo cổ học, thị xã Điện Bàn đã tiến hành trùng tu nâng cấp Bảo tàng Điện Bàn với quy mô lớn. Một số nhà lưu niệm và nhà thờ đã góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, cách mạng.
– Việc giáo dục, tuyên truyền, giáo dục lịch sử địa phương ngày càng sâu rộng và đạt hiệu quả cao. Nhiều sách báo, ấn phẩm về di tích LS-VH và nội dung liên quan đến các di tích LS-VH được phát hành.
* Những hạn chế, tồn tại:
-Việc tố chức thực hiện các chính sách về bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa còn chậm, chưa đồng bộ và cụ thể. Chưa được sự quan tâm của một số cấp ủy, chính quyền, địa phương và nhân dân.
– Nhiều di tích là phế tích và đang trong tình trạng xuống cấp, thậm chí bị xuống cấp nghiêm trọng. Một số di tích bị xâm hại do ý thức của người dân chưa cao.
– Sự phối hợp thực hiện giữa các bộ, ngành, các cấp về việc ban hành các tiêu chí, cơ chế, chính sách, chỉ đạo điều hành một số chương trình về bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa còn thiếu chặt chẽ.
– Việc theo dõi, giám sát triển khai thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa chưa chặt chẽ, đồng bộ. Công tác tuyên truyền, giáo dục về di tích LS –VH chưa sâu rộng. Đội ngũ cán bộ thiếu về số lượng, hạn chế năng lực chuyên môn. Ngân sách đầu tư cho việc thực hiện các chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích LS-VH còn hạn chế.
– Lượng khách tham quan bảo tàng và các di tích lịch sử văn hóa còn rất khiêm tốn.
* Những nguyên nhân của hạn chế, tồn tại
-Nhận thức và sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền và địa phương về chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa chưa cao. Cơ chế, thủ tục hành chính còn nhiều bất cập.
– Sự phối hợp trong thực thi chính sách về bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa tại thị xã Điện Bàn chưa đồng bộ. Việc phân cấp quản lý còn chồng chéo, chưa rõ ràng. Đội ngũ cán bộ trong lĩnh vực quản lý di tích LS-VH tại các cấp cơ sở còn thiếu và không có chuyên môn nghiệp vụ. Chưa thành lập Ban quản lý các di tích lịch sử – văn hóa.
– Tốc độ đô thị hóa ở thị xã Điện Bàn ngày càng nhanh. Việc phân bổ ngân sách chưa đồng đều, việc đầu tư nguồn lực tài chính vào lĩnh vực văn hóa nói chung và bảo tồn các di tích lịch sử – văn hóa nói riêng còn hạn chế và chưa đầu tư đúng mức.
CHƯƠNG 3
MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THỰC HIỆN
CHÍNH SÁCH BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ CÁC
DI TÍCH LỊCH SỬ – VĂN HÓA TẠI THỊ XÃ ĐIỆN BÀN
HIỆN NAY
3.1. Mục tiêu, định hướng tăng cường thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa
Dựa trên những quan điểm của Đảng về sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam đã được xác định rõ trong Nghị quyết TW5 (Khóa VIII) và Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 9/6/2014 của BCH Trung ương Đảng, trong đó xác định văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực phát triển bền vững đất nước. Văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội.
Trong chính sách xây dựng và phát triển kinh tế, xã hội của thị xã Điện Bàn thì chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử văn hóa là quan trọng được thể hiện trong Nghị quyết của các kỳ đại hội Đảng, Hội đồng nhân dân của thị xã. Trong mục tiêu tổng thể “tăng cường thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích LS-VH” có những mục tiêu cụ thể sau:
Thứ nhất, ban hành cơ chế quản lý, thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa trong giai đoạn hiện nay, khi Điện Bàn đã trở thành thị xã.
Thứ hai, việc thực thi chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa là nhiệm vụ của toàn hệ thống chính trị vì vậy cần tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền đối với công tác bảo tồn, tôn tạo di tích hàng năm. Huy động mọi nguồn lực của xã hội, nâng cao trách nhiệm của cộng đồng trong việc thực hiện chính sách.
Thứ ba, việc ban hành chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa dựa trên việc kế thừa có chọn lọc tính khả thi và hiệu quả của chính sách để điều chỉnh, bổ sung. Chính sách phải được sự đồng thuận cao trong nhân dân.
Thứ tư, tăng cường tuyên truyên truyền, nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm của các ngành, các cấp và nhân dân về các chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích LS-VH. Thực hiện chính sách theo đúng chủ trương, chính sách của Đảng và nhà nước
Thứ năm, Tiếp tục khảo sát, nghiên cứu, lập hồ sơ khoa học đề nghị xếp hạng cho các di tích lịch sử – văn hóa để các di tích này không bị mất đi khi Điện Bàn đang trong quá trình đô thị hóa. Tăng cường công tác quản lý, chăm sóc, bảo vệ di tích. Tiếp tục thực hiện trùng tu, tôn tạo, nâng cấp di tích bị xuống cấp.
Thứ sáu, Thực hiện các chính sách nhằm khai thác hiệu quả giá trị của các di tích lịch sử – văn hóa gắn với phát triển du lịch. Phát huy giá trị của di tích lịch sử – văn hóa gắn với giáo dục lịch sử địa phương.
3.2. Một số giải pháp cơ bản nhằm tăng cường hiệu quả việc thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa trên địa bàn thị xã Điện Bàn trong giai đoạn tới
Hiện nay, việc thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa tại thị xã Điện Bàn còn nhiều hạn chế và bất cập vì vậy cần có nhiều giải pháp để tăng cường, nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa trong thời gian tới.
3.2.1. Tăng cường nâng cao hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương
Để việc thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa trên địa bàn thị xã Điện Bàn có hiệu quả, cần phải có sự tham gia vào cuộc của toàn hệ thống chính trị.
– Quán triệt quan điểm chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước trong thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa.
– Các ngành, các cấp, các tổ chức chính trị xã hội cần phối hợp triển khai thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa.
– Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về di sản văn hóa, Luật Di sản văn hóa.
– Phân cấp về quản lý nhà nước và thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử – văn hóa trên địa bàn thị xã.
3.2.2. Xây dựng quy hoạch tổng thể, các chương trình hành động cụ thể
– Khảo sát, kiểm kê, xác định lại giá trị di tích để đề xuất hưởng bảo tồn và phát huy giá trị. Tổ chức lập các đề án liên quan đến di tích LS-VH, trình phê duyệt vàphối hợp thực hiện.
– Khảo sát, thống kê, lập danh mục các di tích có giá trị lịch sử – văn hóa chưa được xếp hạng nhằm bảo vệ và định hướng lập hồ sơ khoa học đề nghị các cấp xếp hạng di tích.
– Tổ chức khoanh vùng bảo vệ, cắm mốc các di tích cho các di tích lịch sử – văn hóa đã được xếp hạng, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các di tích thuộc sở hữu nhà nước để đảm bảo tính pháp lý cho các di tích. Trong trường hợp cần thiết thực hiện công tác đền bù, giải phóng mặt bằng tránh gây tranh chấp và sự không đồng thuận của người dân.
– Quy hoạch mở rộng các di tích lịch sử – văn hóa tiêu biểu gắn với phát triển du lịch.
– Tổ chức các hội thảo trưng cầu ý kiến của các nhà nghiên cứu cũng như ý kiến của nhân dân về quy hoạch tổng thể bảo vệ và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa gắn với phát triển kinh tế xã hội.
3.2.3. Đẩy mạnh công tác quản lý nhà nước về di tích lịch sử – văn hóa
– Về công tác quản lý nhà nước
+ Phân rõ nhiệm vụ, trách nhiệm của cơ quan phụ trách chính về thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa.
+ Tiếp tục triển khai về phân cấp quản lý, thực hiện bảo tồn phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa gắn với phát triển kinh tế xã hội
+ Cơ chế quản lý
+ Cơ chế bảo vệ, kiểm tra, xử lý
– Về khai thác giá trị lịch sử – văn hóa
+ Khai thác giá trị lịch sử – văn hóa vào hoạt động du lịch mang hiệu quả kinh tế.
+ Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa nhằm giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa, truyền thống cách mạng cho thế hệ hôm nay và mai sau
3.2.4. Giải pháp tăng cường đầu tư ngân sách nhà nước cho hoạt động bảo tồn, tôn tạo di tích.
– Những đề án, dự án được phê duyệt phải được bố trí kinh phí kịp thời, đầy đủ để triễn khai thực hiện.
– Ban hành chính sách thu hút nhân dân, doanh nghiệp, hội đồng hương tại các thành phố trong cả nước, kiều bào nước ngoài đóng góp để bảo tồn, tôn tạo di tích. Vận động doanh nghiệp hỗ trợ các chương trình thực hiện bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa.
– Khen thưởng các tổ chức, cá nhân đóng góp lớn trong thực hiện bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa.
3.2.5. Chú trọng bồi dưỡng nâng cao trình độ cán bộ quản lý
– Tăng cường chính sách tăng nguồn lực cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa.
– Tạo điều kiện học tập kinh nghiệm quản lý và khai thác giá trị các di tích lịch sử – văn hóa tại các tỉnh thành trong cả nước.
– Đào tạo cán bộ có đủ chuyên môn, nghiệp vụ làm công tác bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa.
– Thành lập Ban quản lý các di tích nhằm bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa.
– Tạo điều kiện để cán bộ văn hóa cấp cơ sở tham gia các lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa.
3.2.6. Giải pháp đẩy mạnh tuyên truyền nhằm nâng
– Phối hợp, gắn kết hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử văn hóa với giáo dục học đường. Tổ chức tham quan, hoạt động ngoại khóa tại các di tích LS-VH, tổ chức thi tìm hiểu về di tích LS-VH cho học sinh.
– Tuyên truyền qua các kênh thông tin đại chúng như Đài truyền thanh, truyền hình thị xã, Cổng thông tin điện tử của thị xã và của các xã, phường, Đài truyền thanh cấp xã, phường. Đặc biệt tăng cường thu hút các cơ quan truyền thông nhằm giới thiệu, tuyền truyền, quản bá từ các cơ quan thông qua các lễ hội, các sự kiện, các hoạt động liên quan đến di tích LS-VH.
– Nâng cao số lượng, chất lượng sách, báo, ấn phẩm, đề tài nghiên cứu về các di tích lịch sử – văn hóa tại thị xã Điện Bàn.
3.2.7. Tăng cường hội nhập, giao lưu giới thiệu văn hóa, con người
– Để phát triển bền vững nền văn hóa cần có sự giao lưu, hội nhập văn hóa con người.
– Tiếp tục thực hiện bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa bằng việc kết nối phát triển du lịch với các địa phương khác nhằm quản bá giới thiệu về di tích lịch sử địa phương.
– Tổ chức giao lưu văn hóa, tham quan thực tế đối với các đơn vị khác.
3.2.8. Giải pháp về tăng cường sự tham gia của người dân vào bảo tồn và phát huy giá trị các di tích LS-VH
– Tạo cơ chế, chính sách phù hợp, xây dựng các quy hoạch, kế hoạch cũng như các dự án liên quan đến hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị các di tích LS-VH để người dân chủ động tham gia.
– Đưa các di tích LS- trở thành các bảo tàng theo loại hình “bảo tàng sống” để người dân có thể tự khám phá nghiên cứu ra những tri thức mới khi tiếp cận với các di tích LS-VH.
– Xây dựng quy hoạch tổng thể bảo vệ và phát huy giá trị di tích LS-VH gắn với lợi ích và trách nhiệm của người dân.
– Tập trung duy trì các hình thức lễ nghi truyền thống tại các di tích LS-VH.
KẾT LUẬN
Đối với Điện Bàn, vùng đất có truyền thống văn hóa và lịch sử cách mạng, những di tích lịch sử – văn hóa của Điện Bàn là sự kết tinh của các nên văn hóa khác nhau qua các giai đoạn. Việc giữ gìn và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa là việc làm cao quý nhằm trân trọng quá khứ, gìn giữ cho mai sau. Nhà nước ta đã đưa ra nhiều chính sách nhằm quan tâm, trân trọng và gìn giữ di sản bằng việc thực hiện mối quan hệ giữa bảo tồn và phát huy giá trị di tích, nhằm góp phần giáo dục truyền thống văn hóa, cách mạng đồng thời góp phần phát triển kinh tế – văn hóa xã hội.
E:\DỮ LIỆU COP CỦA CHỊ YẾN\LUAN VAN VIEN HAN LAM\VIEN HAN LAM DOT 7\CHINH SACH CONG\NGUYEN THI BICH THUY
