Phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành Phố Đà Nẵng
1. Tính cấp thiết của đề tài
Quận Cẩm Lệ là một quận mới được thành lập từ năm 2005 và nằm ở phía nam thành phố, là cửa ngõ của thành phố Đà Nẵng. Qua 15 năm hình thành và phát triển, quận Cẩm Lệ đã đạt được những thành tựu về kinh tế và xã hội nổi bật và là một trong những quận có chỉ số phát triển cao của thành phố. Với sự hình thành của nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất có sự đầu tư nước ngoài được thành lập nên thu hút được nhiều lao động các tỉnh khác về đây làm việc, đời sống người dân ngày một nâng cao. Bên cạnh những mặt tích cực của sự phát triển kinh tế đem lại thì mặt trái của nó là nảy sinh nhiều vấn đề xã hội phức tạp, nhất là sự xuất hiện của các loại tệ nạn xã hội. Sự di cư tự do, nhập cư bất hợp pháp vào quận Cẩm Lệ ngày càng tăng, tình trạng thất nghiệp cũng đang ở tỉ lệ khá cao, lối sống xa hoa, hưởng thụ của một bộ phận dân cư là động cơ thúc đẩy con người lao vào kiếm tiền bất chấp cả công việc phi pháp.
Trong những năm gần đây,THTP trên địa bàn quận Cẩm Lệ có xu hướng gia tăng về số lượng cũng như tính chất vụ việc. Thủ đoạn của các đối tượng phạm tội ngày càng tinh vi, xảo quyệt nhằm qua mặt các cơ quan chức năng.Qua thống kê của Tòa án nhân dân quận Cẩm Lệ giai đoạn 2015-2019 đã đưa ra xét xử630 vụ án với tổng số bị can là 909.
Trong giai đoạn 2015 – 2019, UBND quận Cẩm Lệ đã ban hành nhiều văn bản, hướng dẫn trong công tác đấu tranh phòng chống tội phạm như: Kế hoạch số: 457/KH-UBND ngày 12/02/2015 của UBND quận Cẩm Lệ về việc đấu tranh phòng ngừa THTP trộm cắp giai đoạn 2015 – 2019; Kế hoạch số 471/KH-UBND của UBND quận Cẩm Lệ về việc cụ thể hóa Nghị Quyết của thành phố Đà Nẵng về công tác đấu tranh, phòng ngừa THTP chung. Ngoài ra, tại các phường cũng đã ban hành các văn bản đấu tranh phòng ngừa THTP dựa trên hướng dẫn của cấp trên và tình hình thực tế tại địa phương mình.
Nhìn chung, số lượng vụ án hình sự trong thời gian từ 2015-2019 không có xu hướng giảm mà có dấu hiệu tăng lên về số lượng và mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội. Nguyên nhân dẫn đến thực trên bao gồm các nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan khác nhau, nhưng nguyên nhân quan trọng là công tác triển khai, tổng kết đánh giá về THTP vẫn còn chưa cụ thể, còn mang tính chung chung gây khó khăn trong công tác định hướng phòng chống tội phạm. Sự thiếu hụt trong trang bị phương tiện cũng như lực lượng còn mỏng, địa bàn tại các phường tại quận Cẩm Lệ rộng và tiếp giáp với các địa bàn phức tạp về ANTT nên đã không thể quán xuyến được hết địa bàn. Ngoài ra, công tác phát động toàn dân bảo vệ An ninh Tổ Quốc, công tác tuyên truyền đấu tranh phòng ngừa tội phạm còn chưa được các cấp lãnh đạo quan tâm đúng mức, sự lơ là thiếu cảnh giác của mỗi công dân… đã tạo điều kiện cho THTP ngày càng phức tạp.
Do yêu cầu cấp thiết của công tác phòng ngừa THTP trên các phường thuộc quận Cẩm Lệ, thành Phố Đà Nẵng, tác giả đã chọn đề tài: “Phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành Phố Đà Nẵng” làm Luận văn Thạc sỹ Luật học của mình.
- 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
- 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài là thông qua việc làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn công tác phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ,thành phố Đà Nẵng giai đoạn 2015 – 2019, từ đó đưa ra các giải pháp tăng cường phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn tiếp theo.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích trên, các nhiệm vụ mà luận văn phải thực hiện
– Nghiên cứu tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu, văn bản, chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các văn bản hướng dẫn, chủ trương của địa phương, các tài liệu về pháp luật về chuyên ngành tội phạm học nhằm xây dựng các vấn đề lý luận về phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ,thành phố Đà Nẵng.
– Nghiên cứu thực tế: Nghiên cứu các số liệu từ các báo cáo tổng kết, sơ kết của các cơ quan tư pháp liên quan đến THTP, các số liệu thống kê tội phạm, các bản án cụ thể nhằm nắm bắt được thực tiễn THTP cũng như công tác phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, từ đó chỉ ra những nguyên nhân, hạn chế trong công tác phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ.
– Nghiên cứu sáng tạo:
+ Khái quát những vấn đề lý luận chung về phòng ngừa THTP nói chung, phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ nói riêng;
+ Thực trạng hoạt động phòng ngừa THTPtại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ;
+ Làm rõ những hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế trong hoạt động phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ;
+ Đề xuất một số giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ trong thời gian tới;
+ Đề xuất một số giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động phòng ngừa THTPtại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ trong thời gian tới.
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu trong đề tài là nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn trong phòng ngừa và các biện pháp tăng cường phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
– Về nội dung, luận văn nghiên cứu hoạt động phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ trong phạm vi khoa học Tội phạm học thuộc ngành Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm.
– Về tội danh, luận văn tập trung nghiên cứu các loại tội phạmquy định tại Bộ luật hình sự năm 1999 (Sửa đổi bổ sung năm 2009), có cập nhật những Điều luật tương ứng trong BLHS hiện;
– Về thời gian, luận văn sử dụng chất liệu nghiên cứu trong phạm vi 5 năm, từ năm 2015 đến năm 2019.Đây là khoảng thời gian BLHS năm 1999, sửa đổi, bổ sung năm 2009 vẫn còn hiệu lực và BLHS năm 2015, sửa đổi năm 2017 có hiệu lực từ ngày 01/01/2018, vì vậy luận văn nghiên cứu cả các tội được xét xử theo BLHS năm 1999, sửa đổi, bổ sung năm 2009 và các tội được xét xử theo BLHS năm 2015, sửa đổi năm 2017.
– Về không gian, luận văn nghiên cứu hoạt động phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ,thành phố Đà Nẵng.
5.1. Phương pháp luận
Phương pháp luận biện chứng duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mac – Lênin, vận dụng các quy luật, các cặp phạm trù phù hợp là cơ sở để tác giả sử dụng nghiên cứu trong luận văn để giải quyết các vấn đề liên quan đến THTP, nguyên nhân và điều kiện phát sinh tội phạm và biện pháp phòng ngừa tội phạm. Luận văn cũng dựa trên quan điểm của tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về công tác phòng ngừa tội phạm.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Quá trình nghiên cứu thực hiện luận văn, tác giả đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như: Phương pháp thống kê xã hội học, tổng kết thực tiễn, nghiên cứu điển hình, nghiên cứu hồ sơ vụ án, nghiên cứu bản án, điều tra xã hội học, phân tích số liệu, so sánh, hệ thống số liệu, kế thừa… phương pháp mô tả bằng bảng, biểu;… những phương pháp trên giữ vai trò quan trọng trong quá trình giải quyết các vấn đề của luận văn.
6.1. Ý nghĩa lý luận
Đề tài là công trình nghiên cứu về THTPmột cách hệ thống, nhất quán và toàn diệntrên cơ sở những vấn đề lý luận về tình hình tội phạm của nghành khoa học tội phạm học Việt Nam trên địa bàn Quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng. Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các trường Luật, kiểm sát, tòa án, Công an và các địa phương trong quá trình xây dựng và vận dụng các biện pháp đấu tranh phòng ngừa tình hình tội phạm.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ là cơ sở lý luận và thực tiễn cho các tổ chức, cá nhân, cơ quan nhà nước tham khảo để làm tài liệu tuyên truyền, giáo dục cho quần chúng nhân dân trong công tác đấu tranh phòng ngừa tội phạm. Ngoài ra, kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được vận dụng trong công tác điều tra, truy tố, xét xử tội phạm góp phần nâng cao hiệu quả công tác phát hiện tội phạm.
Nội dung của luận văn được kết cấu thành ba chương:
Chương 1:Những vấn đề lý luận về phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng
Chương 2:Thực trạng phòng ngừa THTP từ thực tiễn tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành Phố Đà Nẵng.
Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng
CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH
TỘI PHẠM TẠI CÁC PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN CẨM LỆ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG
Tội phạm học không quy địnhcụ thể đâu là hành vi phạm tội, các chế tài áp dụng đối với người phạm tội, mà tội phạm học nghiên cứu là tìm ra bản chất của việc phạm tội là gì; hành vi phạm tội có mối quan hệ như thế nào với các quá trình, các hiện tượng xã hội khác; nguyên nhân điều kiện làm phát sinh, phát triển tội phạm; biện pháp để làm ngăn chặn tội phạm, kiềm chế đi đến hạn chế tội phạm phát sinh, phát triển. Đây là hướng tiếp cận khoa học, biện chứng của tội phạm học. Tội phạm học tìm và giải quyết nguyên nhân điều kiện làm nảy sinh tội phạm trong xã hội, thu hẹp, hạn chế, xóa bỏ những nguyên nhân điều kiện làm nảy sinh mặt tiêu cực, phát huy mặt tích cực làm cho xã hội phát triển ổn định, bền vững. Bên cạnh đó, tội phạm học nghiên cứu tìm ra cách kiềm chế, khống chế không để tội phạm xảy ra, làm cho mọi cá nhân, tổ chức không trở thành người phạm tội tiềm ẩn hay nạn nhân tiềm tàng của tội phạm.
Để làm rõ định nghĩa phòng ngừa tình hình tội phạm, trước hết cần phải làm rõ nhận thức về tình hình tội phạm (THTP).
THTP là đối tượng nghiên cứu đầu tiên,cơ bản nhất của tội phạm học, “khái niệm THTP được hình thành bằng cách chuyển mức độ nhận thức từ sự kiện, hành vi và khái niệm tội phạm đơn nhất đến một khái niệm chung hơn, khái quát hơn, phức tạp hơn” [50,tr 54].
Khái niệm về THTP vẫn chưa thống nhất về nội dung, hiện nay có một số định nghĩa như sau:
“THTP là trạng thái, xu thế vận động của (các) tội phạm (hoặc nhóm tội phạm hoặc một loại tội phạm) đã xảy ra trong một đơn vị không gian và đơn vị thời gian nhất định” [14, tr.174].
“THTP là toàn bộ tình hình, cơ cấu, động thái, diễn biến của các loại tội phạm hay từng loại tội phạm trong một giai đoạn nhất định xảy ra trong một lĩnh vực, một địa phương, trong phạm vi quốc gia, khu vực hoặc toàn thế giới trong khoảng thời gian nhất định” [14, tr.171].
Đây là các định nghĩa này thiên về việc nhấn mạnh THTP như là một xu thế, trạng thái vận động của tội phạm nói chung hoặc của một loại tội phạm. Tuy nhiên, định nghĩa này lại chưa nêu lên được bản chất pháp lý, chính trị của THTP.
Giáo sư Võ Khánh Vinh định nghĩa:
“THTP là một hiện tượng xã hội, pháp lý – hình sự được thay đổi về mặt lịch sử, mang tính chất giai cấp bao gồm tổng thể thống nhất (hệ thống) các tội phạm thực hiện trong một xã hội (quốc gia) nhất định và trong một khoảng thời gian nhất định” [50, tr.61].
Theo tác giả quan điểm về THTP được nêu trong định nghĩa trên là khá đầy đủ và toàn diện nhất.Quan điểm trên đã làm rõ được nội dung phản ánh của hiện tượng tội phạm là một tổng thể hoàn chỉnh bao gồm các nội dung cấu thành tổng thể đó, mối liên hệ của các yếu tố trong tổng thể, mối liên hệ của tổng thể đó với bên ngoài là các quá trình, hiện tượng xã hội khác. Định nghĩa trên cũng nêu được bản chất giai cấp của tình hình tội phạm. Đây là một đặc điểm rất quan trọng của THTP.
THTP nó là tổng thể nhất quán của các tội phạm diễn ra trong một khoảng thời gian, không gian nhất định. Tổng thể nhất quán đó được thể hiện bằng các nội dung, bộ phận cấu thành nên tổng thể đó và mối quan hệ qua lại biện chứng của các yếu tố cấu thành đó. Trong quá trình nghiên cứu các vấn đề, thườngphân bổ nội dung của THTP ra thành một số tiêu chí như mức độ, diễn biến, cơ cấu, tính chất đây là cách để nhận thức một cách hệ thống. Khi nói “THTP là trạng thái, xu thế vận động” vô hình chung chúng ta không đề cập đến mối quan hệ của các yếu tố tạo nên “bức tranh” tổng thể đó.
THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng là một hiện tượng xã hội, pháp lý – hình sự được thay đổi về mặt lịch sử, mang tính chất giai cấp bao gồm tổng thể thống nhất các tội phạm xảy ra tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng trong một khoảng thời gian xác định.
Phòng ngừa THTP được hiểu là sử dụng các biện pháp để ngăn ngừa, không để tội phạm xảy ra. GS.TS Võ Khánh Vinh định nghĩa: “Phòng ngừa tình hình tội phạm là hệ thống nhiều mức độ và biện pháp mang tính chất Nhà nước, xã hội và Nhà nước – xã hội nhằm khắc phục các nguyên nhân và điều kiện của tội phạm hoặc làm vô hiệu hóa (làm yếu; hạn chế) chúng và bằng cách đó làm giảm và dần dần loại bỏ tình hình tội phạm”. [50, tr.154-155].
Có thể thấy, các quan điểm nêu trên đều định nghĩa phòng ngừa tình hình tội phạm theo các cách khác nhau, mỗi quan điểm đều dựa trên những cơ sở, lý luận nhất định và đều có các hạt nhân hợp lý. Tuy có nhiều định nghĩa khác nhau nhưng các quan điểm trên đều có một điểm chung trong việc xác định mục đích của phòng ngừa THTP là nhằm mục tiêu làm giảm, tiến tới loại trừ tội phạm ra khỏi đời sống xã hội.
Từ các định nghĩa nêu trên, kế thừa hạt nhân hợp lý trong các định nghĩa, có thể đưa ra định nghĩa phòng ngừa tình hình tội phạm tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng như sau:
Phòng ngừa tình hình tội phạm tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng là hệ thống nhiều mức độ và biện pháp mang tính chất Nhà nước, xã hội và Nhà nước – xã hội nhằm khắc phục các nguyên nhân và điều kiện của tội phạm hoặc làm vô hiệu hóa (làm yếu; hạn chế) chúng và bằng cách đó làm giảm và dần dần loại bỏ tình hình tội phạm tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng.
Phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng có rất nhiều ý nghĩa:
Phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng trước hết có ý nghĩa quan trọng trong bảo vệ tính mạng, sức khỏe, tài sản và các quyền và lợi ích hợp pháp khác của người dân sinh sống và làm việc tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng.Thực hiện tốt các biện pháp phòng ngừa THTP chính là bảo vệ người, tổ chức có nguy cơ phạm tội, ngăn chặn họ không thực hiện tội phạm cũng chính là ngăn chặn họ không trở thành chủ thể của tội phạm, bị pháp luật trừng trị. Thực hiện tốt các biện pháp phòng ngừa cũng chính là ngăn chặn nguy cơ một số cá nhân, tổ chức trở thành nạn nhân của tội phạm. Thực hiện tốt các biện pháp phòng ngừa tội phạmchính là bảo đảm tốt nhất các quyền cơ bản của con người.
Phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng sẽ góp phần hạn chế đến mức thấp nhất những thiệt hại, nhất là thiệt hại về kinh tế do tội phạm gây ra. Chi phí cho quá trình tiến hành tố tụng để khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án các vụ án phạm tội là rất lớn. Ngoài ra chi phí để khắc phục các thiệt hại cho tội phạm gây ra cho nạn nhân, cho những cán bộ, chiến sỹ đấu tranh chống tội phạm là rất lớn, như chi phí chữa trị khi các nạn nhân, cán bộ, chiến sỹ đấu tranh chống tội phạm bị thương, bị tổn hại về sức khỏe trong các vụ án; chi phí giám định, chi phí điều tra… nhiều khi cũng rất tốn kém. Ngoài ra, Phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng được thực hiện tốt sẽ góp phần an tâm cho các nhà đầu tư, từ đó góp phần thu hút đầu tư, phát triển kinh tế cho các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng.
Phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng sẽ góp phần sẽ góp phần bảo đảm trật tự an toàn xã hội. Phòng ngừa tốt thì tội phạm sẽ không xảy ra hoặc được hạn chế xảy ra đến mức thấp nhất, làm cho các hoạt động tổ chức quản lý xã hội được tiến hành dễ dàng, thuận lợi hơn, các chủ thể quản lý xã hội tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ sẽ không bị động hoặc bị rơi vào tình trạng căng thẳng đối phó với tội phạm; mọi người dân được sống trong môi trường xã hội yên bình hơn. Phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng tốt sẽ góp phần làm giảm áp lực công việc lên các cơ quan bảo vệ pháp luật và cán bộ thực thi công vụ tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng liên quan đến các hoạt động điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án đối với người phạm tội. Thông qua hoạt động phòng ngừa tội phạm, các cơ quan nhà nước tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng có thể kiểm soát được tình hình tội phạm, từ đó nâng cao hiệu quả của hoạt động quản lý nhà nước, đồng thời tăng cường hiệu quả trong hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ của các cơ quan tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng.
“Phòng ngừa THTP là một quá trình lâu dài, khó khăn, phức tạp, tuy nhiên từ những lý luận khoa học của chủ nghĩa Mác – Lênin, của Đảng ta và từ thực tiễn đấu tranh phòng chống tội phạm chúng ta có thể tin tưởng sẽ đấu tranh thắng lợi với các loại tội phạm và loại trừ nó ra khỏi đời sống xã hội trong tương lai. Bên cạnh đó, phòng ngừa tình hình tội phạm không để xảy ra tội phạm là yêu cầu của Nhà nước và mỗi người dân để đảm bảo cuộc sống ấm no, hạnh phúc” [50, tr.415].
Chiến lược quốc gia phòng, chống tội phạm giai đoạn 2016-2025 và định hướng đến năm 2030 ban hành kèm theo Quyết định số 623/QĐ-TTg ngày 14 tháng 4 năm 2016 của Thủ tướng Chính phủ đã nhấn mạnh: “Phòng, chống tội phạm là một trong những nhiệm vụ trọng yếu, cấp bách, thường xuyên, liên tục và lâu dài nhằm thực hiện Hiến pháp, pháp luật và các văn bản hướng dẫn thi hành, góp phần bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng, sự quản lý, chỉ đạo Điều hành thống nhất của Nhà nước. [20, tr.1]
Như vậy, có thể thấy, mục tiêu của phòng ngừa tội phạm là “bảo vệ quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức”, xây dựng các khu dân cư, xã, phường, thị trấn, cơ quan, doanh nghiệp, nhà trường đạt tiêu chí “An toàn về an ninh, trật tự”.
Thực hiện sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Chính phủ và của lãnh đạo thành phố Đà Nẵng, Quận Cẩm lệ đã ban hành Kế hoạch số 1420/KH-UBND ngày 03 tháng 10 năm 2017. Kế hoạch cũng nêu rõ mục tiêu “Kiềm chế sự gia tăng của tội phạm, nhất là tội phạm rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng, phấn đấu đến năm 2020 giảm từ 3-5% tổng số vụ phạm tội so với năm 2016”. [43, tr.1]
Như vậy, mục đích của phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ là ngăn chặn và từng bước đẩy lùi tội phạm khỏi đời sống xã hội. Mục đích của phòng ngừa THTP là hướng đến việckhông để hình thành và tồn tại các nguyên nhân và điều kiện phạm tội, tức là phải hạn chế, cô lập, tiến tới loại trừ những mầm mống tội phạm khỏi đời sống xã hội, hình thành các khu dân cư, cơ quan, doanh nghiệp, nhà trường đạt tiêu chí “An toàn về an ninh, trật tự” tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng.
1.3.2.1.Nguyên tắc Đảng lãnh đạo trong phòng ngừa tình hình tội phạm
Điều 4 Hiến pháp 2013 khẳng định: “Đảng Cộng sản Việt Nam là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội” trong đó tất nhiên bao gồm sự lãnh đạo hoạt động phòng ngừa tội phạm.Nội dung của nguyên tắc Đảng lãnh đạo thể hiện ở chỗ mọi hoạt động phòng ngừa THTP cũng như hoạt động của các chủ thể tiến hành các hoạt động phòng ngừa tội phạm đều đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam với lý luận khoa học chủ đạo là chủ nghĩa Mác – Lênin kết hợp với Tư tưởng Hồ Chi Minh làm nền tảng tư tưởng.
Để thực hiện tốt nguyên tắc này, tại các cuộc họp thường kỳ của cấp uỷ, tổ chức đảngtại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ phải quán triệt nội dung về phòng ngừa THTP. Cụ thể là việc tăng cường chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra các cơ quan có chức năng về phòng ngừa THTP; nâng cao trách nhiệm, sức chiến đấu của các tổ chức cơ sở đảng, nhất là tính tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên; người đứng đầu cấp uỷ, tổ chức đảng, chính quyền của Quận Cẩm Lệ và các phường phải cam kết về sự liêm khiết và kiên quyết đấu tranh phòng ngừa tội phạm; thường xuyên kiểm tra, nhắc nhở, ngăn ngừa và phát hiện cán bộ, đảng viên vi phạm; công khai, minh bạch hoạt động của các cơ quan, đơn vị, cán bộ, đảng viên, nhất là những lĩnh vực dễ xảy ra tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, như tài chính, ngân hàng, đầu tư, xây dựng, đất đai….
1.3.2.2. Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa trong phòng ngừa tình hình tội phạm
Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa là nguyên tắc bao trùm nhất trong công tác phòng ngừa THTP.
Nguyên tắc này không chỉ định hướng cho hoạt động phòng ngừa THTP mà còn định hướng cho việc xây dựng các nguyên tắc phòng ngừa THTP.
Nguyên tắc pháp chế được thể hiện trong hoạt động phòng ngừa THTP nói chung và việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa tình hình tội phạm phải dựa vào các quy định của pháp luật, phải phù hợp với các quy định của pháp luật. Các chủ thểtiến hành quá trình các hoạt động phòng ngừa THTPphải tuân thủ nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật về hoạt động đó [40, tr 211].
Nguyên tắc pháp chế XHCN đòi hỏi tất cả các cơ quan, đơn vị trong quận Cẩm Lệ phải tuân thủ nghiêm ngặt, nhất quán các quy định của pháp luật trong tổ chức và hoạt động; đề cao việc tuân thủ pháp luật trong từng hoạt động, từng công vụ của mình; tăng cường giám sát mọi hoạt động để không tạo ra các kẽ hở, các điểm yếu để tội phạm lợi dụng thực hiện hành vi phạm tội.
1.3.2.3. Nguyên tắc dân chủ trong phòng ngừa tình hình tội phạm
Nguyên tắc dân chủ trong phòng ngừa tình hình tội phạm là sự cần thiết phát huy tinh thần chủ động, tích cực, sáng tạo của các chủ thể tham gia hoạt động phòng ngừa THTP. [40, tr 211].
Điều 8 của Hiến pháp năm 2013 quy định: “Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật, quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ. Các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức phải tôn trọng Nhân dân, tận tụy phục vụ Nhân dân, liên hệ chặt chẽ với Nhân dân, lắng nghe ý kiến và chịu sự giám sát của Nhân dân; kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí và mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền”.
Phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng chỉ đạt được hiệu quả cao nhất nếu huy động được sức mạnh của toàn dân, toàn quân, của mọi cá nhân, cơ quan, tổ chức trên địa bàn quận.
1.3.2.4. Nguyên tắc nhân đạo trong phòng ngừa tình hình tội phạm
Nguyên tắc nhân đạo trong phòng ngừa THTP đòi hỏi các biện pháp phòng ngừa THTP phải được xây dựng và áp dụng trên thực tiễn không được làm hạ thấp danh dự,nhân phẩm, các quyền cơ bản của con người mà cần phải hướng đến việc định hướng các hành vi, lối sống cho họ theo hướng hòa nhập với xã hội, những việc làm của họ có ích cho xã hội. Nguyên tắc này còn đòi hỏi hoạt động phòng ngừa THTP phải kết hợp đúng mức độ,hài hòa giữa biện pháp cưỡng chế với giáo dục thuyết phục theo hướng tăng cường sự thuyết phục, giáo dục [50, tr.158].
Như vậy, để thực thi nguyên tắc này trong phòng ngừa THTP cần đảm bảo các biện pháp trách nhiệm pháp lý áp dụng không nhằm gây đau đớn về thể xác, không nhằm hạ thấp hoặc xúc phạm danh dự nhân phẩm của người vi phạm pháp luật, kể cả người đó là người phạm tội, phải đảm bảo công lý, công bằng xã hội,cải tạo giáo dục người vi phạm pháp luật sửa chữa lỗi lầm để trở thành người lương thiện, có ích cho xã hội, ngăn ngừa họ tái vi phạm pháp luật đồng thời giáo dục người khác ý thức tôn trọng pháp luật và không vi phạm pháp luật.
1.3.2.5. Nguyên tắc khoa học và tiến bộ của hoạt động phòng ngừa tình hình tội phạm
Trong công tác phòng ngừa THTP việc vận dụng nguyên tắc khoa học và tiến bộ đối với các biện pháp phòng ngừa THTPcần được xây dựng đồng bộ trên cơ sở khoa học, vận dụng các thành tựu khoa học nhất định, phải vận dụng các thành tựu của khoa học và công nghệ trong việc xây dựng các biện pháp phòng ngừa tội phạm. [40, tr.211].
Nguyên tắc này thể hiện trong phòng ngừa THTP tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng cần phải tích cực áp dụng các tiến bộ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 trong các hoạt động phòng ngừa, như tăng cường lắp đặt hệ thống camera giám sát 24/24 tại các tuyến đường, khu phố trên địa bàn quận; tăng cường áp dụng công nghệ nhận diện khuôn mặt để kiểm soát tình hình; xây dựng các trung tâm điều phối và phản ứng nhanh tại trung tâm các phường trên địa bàn quận, ….
1.3.2.6. Nguyên tắc phối hợp chặt chẽ hoạt động phòng ngừa tình hình tội phạm giữa các chủ thể
Nguyên tắc phối hợp chặt chẽ hoạt động phòng ngừa giữa các chủ thể là một nguyên tắc vô cùng quan trọng trong quá trình đấu tranh phòng, chống tội phạm bởi vì hoạt động phòng ngừa THTP sẽ chỉ phát huy hiệu quả cao nhất khi các chủ thể hoạt động phòng ngừa tội phạm có sự nhất quán về hình thức, nội dung và phạm vi hoạt động phòng ngừa. [40, tr.211].
Nguyên tắc trên đòi hỏi hoạt động phòng ngừa THTPtại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng phải đặt trong một cơ chế phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng, có sự điều hành thống nhất giữa các cơ quan chuyên trách và không chuyên trách, giữa các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội, các tổ chức kinh tế của thành phố Đà Nẵng, của quận Cẩm Lệ với các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội, các tổ chức kinh tế của các phường trên địa bàn quận và mọi công dân trên địa bàn quận.
Để thực hiện nguyên tắc này, phải đảm bảo sự lãnh đạo tuyệt đối về mọi mặt của Đảng. Các hoạt độngphòng ngừa THTPphải được xây dựng một cách khoa học, quá trình áp dụng phải đồng bộ, có sự chỉ đạo thống nhất, tập trung trong cả nước mới đem lại hiệu quả như mong đợi.
Đất nước Việt Nam đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối về mọi mặt xã hội Đảng Cộng sản Việt Nam trong đó có hoạt động phòng ngừa tình hình tội phạm. Điều này được ghi nhận tại Khoản 1 Điều 4 Hiến pháp năm 2013, cụ thể: “Đảng Cộng sản Việt Nam…là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội”. Đảng thể hiện vai trò lãnh đạo thông qua việc đề ra đường lối, chủ trương phòng ngừaTHTP, chỉ đạo, định hướng hoàn thiện cơ cấu tổ chức các cơ quan đấu tranh phòng chống tội phạm thông qua các nghị quyết của Đảng. [40, tr 215].
Tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng, chủ thể chính lãnh đạo hoạt động phòng ngừa THTP là Thành ủy Đà Nẵng lãnh đạo toàn diện các hoạt động phòng, chống tội phạm. Quận ủy Cẩm Lệ là cơ quan cụ thể hóa các lãnh đạo, chỉ đạo của Thành ủy Đà Nẵng thành các nghị quyết lãnh đạo, chỉ đạo các phường trên địa bàn quận thực hiện tốt các hoạt động phòng, chống tội phạm.
1.4.2.1. Uỷ ban nhân dân quận Cẩm Lệ và Uỷ ban nhân dâncác phường.
Các cơ quan khác nhau trong hệ thổng bộ máy quản lý nhà nước tại địa phương tham gia vào việc phòng ngừa THTP, trước hết ở mức độ các biện pháp xã hội chung [50, tr.172].
Vai trò của các cơ quan này đề ra các chủ chương chính sách hợp lý nhằm tạo điều kiện phát triển về mọi mặt của địa phương nhằm mục đích nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân từ đó làm giảm các nguy cơ phát sinh THTP.
Tại các phường trên địa bàn quận Cẩm Lệ thì vai trò quản lý, điều hành trong công tác đấu tranh phòng chống tội phạm thuộc về UBND các phường. Do đó, cơ quan này cần chủ động nắm bắt tình hình chung của từng địa bàn mình và dựa vào các văn bản hướng dẫn của cấp trên đề đề ra các giải pháp phòng ngừa THTP một cách nhanh chóng, hiệu quả.
1.4.2.2. Các cơ quan quản lý kinh tế, văn hoá, giáo dục, dịch vụ, du lịch của quận Cẩm Lệ vàtrên địa bàn các phường
Đây là các cơ quan thực thi các nhiệm vụ chuyên môn trong quản lý nhà nước; trực tiếp phụ trách quản lý các hoạt động kinh tế, văn hóa tại địa phương. Nhằm phát huy tốt vai trò của các cơ quan này trong công tác đấu tranh phòng ngừa tình hình tội phạm các cơ quan cần thực hiện tốt một số nội dung sau:
– Chủ động kiểm tra, giám sát các hoạt động kinh tế, văn hóa mà mình quản lý nhằm phát hiện những nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh phát triển tội phạm thuộc lĩnh vực mình quản lý.
– Tham mưu kịp thời cho các cơ quan Nhà nước tại địa phương đưa ra những giải pháp, chủ trương, chính sách phòng ngừa cụ thể nhằm hạn chế các nguyên nhân, điều kiện phát sinh tội phạm.
– Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng tại địa phương nhất là cơ quan Công an trong việc phát hiện, đấu tranh phòng ngừa tội phạm nói chung và các loại tội phạm thuộc lĩnh vực mình quản lý.
Để thực hiện được vai trò đấu tranh phòng ngừa tình hình tội phạm các tổ chức xã hội,tổ chức xã hội nghề nghiệp, tổ chức quần chúng trên địa bàn các phường cần thực hiện các nội dung sau:
– Phối hợp với các cơ quan chuyên môn tại địa phương trong giáo dục người có dấu hiệu vi phạm pháp luật, các thanh thiếu niên hư,…
– Tuyên truyền cho các hội viên về tác hại của việc vi phạm pháp luật và cũng như các thủ đoạn của từng loại tội phạm để từ đó người dân có biện pháp phòng ngừa phù hợp.
1.4.2.3. Lực lượng Công an quận Cẩm Lệ và Công an các Phường
Lực lượng nòng cốt đấu tranh phòng chống tội phạm trên địa bàn quận Cẩm lệ và tại các phường là lực lượng Công an quận, Công an phường. Để đảm bảo cho công tác đấu tranh phòng ngừa tội phạm được hiệu quả thì Công an quận và Công an các phường cần nắm rõ được tình hình thực tế của khu vực mình từ đó tham mưu cho UBND cùng cấp đề ra các quyết sách, các cơ chế phòng ngừa tội phạm.
1.4.2.4. Cơ quan tiến hành tố tụng quận Cẩm Lệ.
– Cơ quan điều tra, cơ quan được giao tiến hành một số hoạt động điều tra ban đầu thuộc Công an quận Cẩm Lệ là đơn vị chủ công thực hiện các hoạt động điều tra các vụ án xảy ra trên địa bàn quận theo thẩm quyền được phân công. Thực hiện và phối hợp với các cơ quan khác trong tổ chức hoạt động điều tra hình sự, có chức năng phòng ngừa tình hình tội phạm thông qua hoạt động điều tra, nắm bắt các phương thức thủ đoạn từ đó tổ chức hoặc tham mưu tổ chức thực hiện các hoạt động phòng ngừa.
– Viện kiểm sát nhân dân quận Cẩm Lệ thực hiện chức năng truy tố và kiểm soát các hoạt động điều tra thi hành án tại địa bàn quận Cẩm Lệ theo chức năng được phân công. Thông qua các hoạt động này, cơ quan Viện kiểm sát thực hiện chức năng phòng ngừa tình hình tội phạm, tham mưu đề xuất thực hiện các biện pháp khắc phục những thiếu sót trong các hoạt động điều tra, truy tố, thi hành án để thực hiện phòng ngừa tình hình tội phạm trên địa bàn quận Cẩm Lệ theo chức năng được phân công.
– Tòa án nhân dân quận Cẩm Lệ là cơ quan thực hiện chức năng xét xử các vụ án xẩy ra trên địa bàn quận theo phân công. Thông qua công tác xét xử, Tòa án tham gia thực hiện phòng ngừa tình hình tội phạm bằng các hoạt động như xét xử lưu động, tuyên truyền, phát hiện tội phạm thông qua hoạt động xét xử, từ đó có những biện pháp, đề xuất thực hiện các biện pháp phòng ngừa tình hình tội phạm trên địa bàn quận Cẩm lệ theo thẩm quyền.
1.4.2.5. Công dân
Công dân là người liên quan trực tiếp đến quyền và nghĩa vụ của mình trong công tác bảo vệ an ninh trật tự, mọi hoạt động đảm bảo an ninh trật tự đều vì người dân nên mọi người dân cần phải thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình trong công tác đấu tranh phòng chống tội phạm một cách nghiên túc. Cụ thể:
+ Thực hiện nghiêm túc các quyền, nghĩa vụ của công dân đã được quy định trong Hiến pháp, chấp hành nghiên pháp luật và các quy định tại địa phương mình sinh sống.
+ Cần chủ động đề ra các biện pháp phòng ngừa THTP cho chính mình không để xuất hiện các nguyên nhân làm phát sinh tội phạm. Đồng thời khi phát hiện các vụ việc liên quan đến tội phạm hay có dấu hiệu tội phạm cần báo ngày cho cơ quan chức năng để có biện pháp đấu tranh kịp thời.
+ Tham gia vào công tác tuyên truyền phòng chống tội phạm, tham gia công tác giáo dục, cảm hóa các đối tượng liên quan đến tội phạm tại địa phương.
+ Tham gia thực hiện tốt các chương trình về phòng chống tội phạm và địa phương đang phát động. Cụ thể như: tham gia thực hiện tốt chương trình “Quốc gia phòng chống tội phạm”; phong trào “Toàn dân bảo vệ An ninh tổ quốc”, phong trào “4 an” của Thành phố Đà Nẵng,…
Nội dung phòng ngừa THTP là tất cả các vấn đề liên quan đến việc tiến hành các hoạt động phòng ngừa THTP. Nội dung nàybao gồm:
– Một là, phòng ngừa THTP là việc áp dụng các biện pháp có tính xã hội tác động vào các nguyên nhân và điều kiện của tội phạm làm cho tội phạm không xảy ra.
– Hai là, phòng ngừa THTP còn là việc áp dụng các biện pháp mang tính cưỡng chế nhà nước nhằm kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý khi tội phạm đã xảy ra nhằm tiếp tục phòng ngừa tội phạm. Những biện pháp được đề cập này được thể hiện rõ trong quá trình phát hiện, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử , thi hành án các loại tội phạm từ các chủ thể là các cơ quan tiến hành tố tụng.
Phòng ngừa tình hình tội phạm tại các phường trên địa bàn Quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng ở nghĩa rộng được hiểu là tổng thể các biện pháp của xã hội, của Nhà nước và của cá nhân hướng vào hạn chế, khắc phục, làm giảm dần, tiến tới loại trừ dần các nguyên nhân và điều kiện làm phát sinh tình hình tội phạm và các biện pháp hướng vào phát hiện, xử lý tội phạm và người phạm tội một cách nhanh chóng, kịp thời, công minh, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không bỏ lọt tội phạm, không làm oan người vô tội, qua đó thực hiện phòng ngừa riêng và phòng ngừa chung tình hình tội phạmtại các phường trên địa bàn Quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng .
Do đó, để phòng ngừa có hiệu quả tình hình tội phạm tại các phường trên địa bàn Quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng, cần tiến hành song song đồng thời và trong một tổng thể các biện pháp phòng ngừa (ở nghĩa rộng) tình hình tội phạm bao hàm trong đó những biện pháp phòng ngừa (theo nghĩa hẹp) và các biện pháp chống tội phạm.Cần ưu tiên trước hết cho các biện pháp phòng ngừa tình hình tội phạm, bởi chúng mới là những biện pháp cho phép dần giải quyết được căn nguyên sâu xa của tình hình tội phạm. Những biện pháp phòng ngừa (ở nghĩa rộng) tình hình tội phạm, xét về tính chất, quy mô, hướng tác động…là rất phong phú và đa dạng, bởi những nguyên nhân và điều kiện làm phát sinh tình hình tội phạm tại các phường trên địa bàn Quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng, cần hạn chế, khắc phục cũng rất đa dạng, phức tạp, nhiều cấp độ, quy mô…Bởi vậy, các biện pháp phòng ngừa tình hình tội phạm phải được xây dựng theo hai nhóm chính là các biện pháp phòng ngừa xã hội và các biện pháp phòng ngừa chuyên biệt (hay còn gọi là các biện pháp phòng ngừa chung và các biện pháp phòng ngừa riêng).
Nhóm các biện pháp phòng ngừa xã hội tại các phường trên địa bàn Quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng gồm những biện pháp có tính chất căn bản, lâu dài, đó là tổng thể các biện pháp kinh tế – xã hội, chính trị – tư tưởng, văn hóa – giáo dục, tổ chức – quản lý… nhằm hạn chế, khắc phục, dần loại trừ các nguyên nhân và điều kiện làm phát sinh tình hình tội phạm. Những biện pháp này hướng vào hình thành nhân thân tích cực của cá nhân (con người), làm sao để con người không muốn phạm tội, và kể cả khi có nhân thân tiêu cực rồi cũng không thể phạm tội hoặc không dám phạm tội. Và như vậy, tội phạm cụ thể về ma túy không xảy ra trên thực tế. Bởi lẽ đó, các biện pháp phòng ngừa xã hội mang tính nhân văn sâu sắc.
Nhóm các biện pháp phòng ngừa chuyên biệt là những biện pháp hướng vào ngăn chặn tội phạm đang xảy ra; phát hiện, xử lý tội phạm đã xảy ra, làm sao để phòng ngừa họ tái phạm tội và phòng ngừa người khác phạm tội. Bởi vậy, có thể nói, đây là hệ thống các biện pháp còn mang tính “chiến thuật”, trực tiếp, áp dụng các kỹ thuật phòng ngừa.
E:\DỮ LIỆU COP CỦA CHỊ YẾN\LUAN VAN VIEN HAN LAM\VIEN HAN LAM KHOA 9-DOT 1\LUAN VAN ĐÃ IN/ NGUYEN ANH VU
