Nghiên cứu giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động ngoại khóa các môn thể thao – Ngành giáo dục thể chất của sinh viên trường Đại học TDTT Đà Nẵng
PHẦN MỞ ĐẦU
Học chế tín chỉ là một phương thức đào tạo tiên tiến ngày càng được áp dụng rộng rãi trong các trường Đại học trên thế giới. Ở Việt Nam, học chế tín chỉ cũng được áp dụng ngày càng nhiều ở các trường Đại học. Đào tạo theo học chế tín chỉ là một sự chuyển đổi quan trọng trong lộ trình đổi mới giáo dục đại học ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay để phù hợp với xu thế giáo dục toàn cầu. Thực hiện đào tạo theo học chế tín chỉ là một yêu cầu của đổi mới giáo dục theo hướng hiện đại hóa nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực của đất nước [7].
Hoạt động ngoại khóa là các hoạt động nằm ngoài chương trình học chính khóa, thường mang tính chất tự nguyện hơn là bắt buộc. Sinh viên có thể tham gia hoạt động ngoại khóa ở lớp/trường hoặc ngoài xã hội với rất nhiều lựa chọn khác nhau, hoạt động ngoại khóa đóng một vai trò quan trọng trong việc bổ sung các kĩ năng và kinh nghiệm sống cho người học, giúp họ trở thành một con người toàn diện và giúp nâng cao trình độ chuyên môn. Đối với sinh viên ngành thể thao thì vấn đề ngoại khóa chính là hình thức tự học, nhằm hoàn thiện những kỹ năng, kỹ xảo trong chuyên môn và phát triển thể lực.
Trường Đại học TDTT Đà Nẵng đã bước đầu chuyển đổi sang đào tạo theo học chế tín chỉ từ năm 2013 – 2014. Đến nay, sau hơn 5 năm thực hiện, học chế tín chỉ đang dần dần ổn định: chương trình đào tạo đã được điều chỉnh phù hợp với đặc thù của từng môn học. Mô hình đào tạo này đã tỏ rõ nhiều ưu điểm, tuy nhiên việc áp dụng nó cũng đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết. Một trong những vấn đề đó là nâng cao hiệu quả tự học các môn thực hành của sinh viên trường Đại học TDTT Đà Nẵng. Thực tế công công tác đào tạo tại nhà trường cho thấy, việc xác lập khối lượng kiến thức trên lớp học và nội dung, hình thức hoạt động tự học của các môn học tuy đã được quy định trong đề cương chi tiết học phần và các văn bản quy chế đào tạo của nhà trường, song chưa có sự tổ chức đánh giá, kiểm tra và minh chứng cụ thể. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn nhiều SV chưa tìm được cho mình một phương pháp lập kế hoạch học tập phù hợp mang lại hiệu quả cho các môn học, việc sử dụng thời gian rãnh rỗi ngoài giờ lên lớp để tự học, tự ngoại khóa đối với các em SV chưa có sự thích ứng linh hoạt và có kế hoạch cụ thể. Chính vì vậy, việc nghiên cứu vấn đề tự học các môn thực hành của sinh viên trường Đại học TDTT Đà Nẵng hiện nay và đề xuất các giải pháp nhằm đẩy mạnh hiệu quả của hoạt động tự học các môn thực hành của sinh viên góp phần nâng cao kết quả học tập và chất lượng đào tạo là có tính cấp thiết. Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Nghiên cứu giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động ngoại khóa các môn thể thao – Ngành giáo dục thể chất của sinh viên trường Đại học TDTT Đà Nẵng”.
Mục đích nghiên cứu: Thông qua việc đánh giá thực trạng công tác thể dục thao ngoại khóa, đề tài nghiên cứu lựa chọn các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động TDTT ngoại khóa một cách phù hợp, nhằm đẩy mạnh phong trào hoạt động tập luyện TDTT ngoại khóa cho sinh viên trường ĐH TDTT Đà Nẵng, từ đó nâng cao thể lực và kết quả học tập cho đối tượng nghiên cứu.
Mục tiêu nghiên cứu:
Đề đạt mục đích nghiên cứu nêu trên, đề tài xác định giải quyết các mục tiêu nghiên cứu sau:
Mục tiêu 1: Đánh giá thực trạng hoạt động động ngoại khóa các môn thể thao – Ngành giáo dục thể chất của sinh viên trường Đại học TDTT Đà Nẵng.
Mục tiêu 2: Nghiên cứu lựa chọn và xây dựng giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động động ngoại khóa các môn thể thao – Ngành giáo dục thể chất của sinh viên trường Đại học TDTT Đà Nẵng.
Giả thiết khoa học
Thực tế cho thấy nhiều SV chưa tìm được cho mình một phương pháp học tập phù hợp mang lại hiệu quả, việc sử dụng thời gian rãnh rỗi ngoài giờ lên lớp để tự học, tự ngoại khóa các môn thực hành. Nếu đánh giá đúng thực trạng việc sử dụng thời gian ngoài giờ lên lớp của SV từ đó đề xuất các giải pháp hợp lý nhằm tạo dựng được môi trường cho hoạt động tự học, tự ngoại khoá thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng quản lý, Giáo dục – Đào tạo của nhà trường trong giai đoạn hiện nay.
TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Đảng lãnh đạo công tác TDTT nói chung và công tác TDTT trường học nói riêng bằng việc hoạch định chủ trương, đường lối, quan điểm chỉ đạo và được thể hiện cụ thể qua các thời kỳ cách mạng. Quan điểm chủ đạo xuyên suốt của Đảng là: “ Con người là vôn quý nhất của chế độ xã hội chủ. Bảo vệ và bồi dưỡng sức khỏe của con người là nghĩa vụ và mục tiêu cao quý của ngành y tế và TDTT.
Bước vào thế kỷ 21, thực hiện Nghị quyết Đại hội IX, Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Chỉ thị số 17/CT-TW (23/10/2002) về phát triển TDTT đến năm 2010, giao cho ngành TDTT và ngành GD&ĐT đẩy mạnh hoạt động TDTT trường học. Chỉ thị 17/CT-TW đã ghi dấu cho sự phát triển mới của nền TDTT Việt Nam, nhiều nội dung của Chỉ thị đi vào cuộc sống, có tác động rất lớn đối với sự nghiệp phát triển TDTT nước nhà nói chung và công tác TDTT trường học nói riêng trong những năm đầu thế kỷ XXI, góp phần tích cực vào những thành tựu chung của công cuộc đổi mới và phát triển kinh tế – xã hội .
Một trong những mục tiêu và phương hướng tổng quát của giai đoạn 2006-2010 được Đại hội Đảng (khóa X) xác định là: “GD&ĐT cùng với KHCN là quốc sách hàng đầu, là nền tảng và động lực thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”. Đề cập đến vấn đề sức khỏe của nhân dân, Đại hội khẳng định cần phải: “Xây dựng chiến lược quốc gia về nâng cao sức khỏe, tầm vóc con người Việt Nam, tăng tuổi thọ và cải thiện chất lượng giống nòi. Tăng cường thể lực của thanh niên”.
Báo cáo chính trị tại Đại hội XI khẳng định phát triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là một trong những yếu tố quyết định sự phát triển nhanh, bền vững đất nước. Vì vậy, Đại hội yêu cầu phải “Đổi mới căn bản, toàn diện nền GD theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, XHH; đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học”.
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) nhấn mạnh “GD&ĐT có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát triển đất nước…”. Theo đó, cần phải “Đổi mới căn bản và toàn diện GD&ĐT theo nhu cầu phát triển của xã hội, nâng cao chất lượng theo yêu cầu chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế”.
Nghị quyết 08-NQ/TW ngày 01/12/2011 của Bộ chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, tạo bước phát triển mạnh mẽ về TDTT đến năm 2020; trong phần đánh giá những tồn tại, hạn chế đã chỉ rõ: “GDTC và HĐTT trong HSSV chưa thường xuyên và kém hiệu quả”. Nghị quyết đã đề ra các giải pháp nâng cao chất lượng GDTC và HĐTT trường học, một trong những giải pháp quan trọng là đổi mới chương trình và phương pháp GDTC, gắn GDTC với GD ý chí, đạo đức, quốc phòng, sức khỏe và kỹ năng sống của HSSV. Đãi ngộ hợp lý và phát huy năng lực đội ngũ GV TD, mở rộng và nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ GV TD cho trường học…[1], [2].
Nghị quyết 29/NQ-TƯ (khóa XI) “về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT; đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã đề ra quan điểm chỉ đạo: “Chuyển mạnh quá trình GD từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học” và “Đổi mới hệ thống GD theo hướng mở, linh hoạt, liên thông giữa các bậc học, trình độ và phương thức đào tạo”. Có thể nói Nghị quyết 29/NQ-TƯ là sự tổng kết toàn diện Nghị quyết Trung ương 2 (khóa VIII) về phát triển GD&ĐT trong thời kỳ công nghiệp hóa hiện đại hóa, qua đó đề ra mục tiêu đổi mới toàn diện GD&ĐT từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện đảm bảo thực hiện… Mục tiêu của Nghị quyết đã tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả GD&ĐT, đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân. Đồng thời mở ra cơ hội để ngành GD&ĐT quyết tâm đổi mới toàn diện công tác GD, trong đó có đổi mới, cải tiến công tác TDTT trường học ngày càng hiệu quả, chất lượng hơn [1], [2].
Năm 2000, Pháp lệnh TDTT được ban hành, hoạt động TDTT lần đầu tiên được luật hóa. Sau một thời gian chuẩn bị, Luật TDTT được Quốc hội thông qua năm 2006 ghi dấu ấn mới cho sự phát triển TDTT của nước nhà. Luật TDTT đã dành riêng một mục gồm 6 điều để quy định về công tác GDTC và HĐTT trong nhà trường, đây là cơ sở pháp lý để toàn xã hội tăng cường trách nhiệm đối với công tác TDTT trường học.
Không chỉ lãnh đạo bằng đường lối, chính sách, mà Nhà nước còn đề ra những giải pháp chỉ đạo thực hiện sâu sát. Một trong những giải pháp là đẩy mạnh công tác XHH. Với quan điểm GD và TDTT là sự nghiệp của toàn dân, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 05/NQ-CP về đẩy mạnh XHH các lĩnh vực GD và TDTT (2005) và Nghị định số 69/NĐ-CP (2008) về chính sách XHH đối với các hoạt động trong lĩnh vực GD, dạy nghề, văn hóa, thể thao nhằm huy động nguồn lực của toàn xã hội cho sự nghiệp GD và TDTT. Các văn bản này đã tạo cơ sở pháp lý để các ngành tăng cường công tác XHH, làm cho mọi thành phần trong xã hội đổi mới quan điểm, nhận thức và giải pháp thực hiện XHH, tạo điều kiện để người dân tham gia hoạt động và đầu tư các nguồn lực để phát triển GDTC trường học, phong trào thể thao cho mọi người, nâng cao thành tích thể thao đỉnh cao và hội nhập quốc tế.
Chiến lược phát triển TDTT Việt Nam đến năm 2020 dành một phần quan trọng cho GDTC và HĐTT trường học. Chiến lược đã đề cập đến những tồn tại của công tác TDTT trường học: “Công tác GDTC trong nhà trường và các HĐTT ngoại khóa của HSSV chưa được coi trọng, chưa đáp ứng yêu cầu duy trì và nâng cao sức khỏe cho HS, là một trong số các nguyên nhân khiến cho thể lực và tầm vóc người Việt Nam thua kém rõ rệt so với một số nước trong khu vực… Chương trình chính khóa cũng như nội dung hoạt động ngoại khóa còn nghèo nàn, chưa hợp lý, không hấp dẫn HS tham gia các hoạt động TDTT ngoại khóa”[3], [4], [6].
Chiến lược đã đề ra các chỉ tiêu đến năm 2015 có 100% số trường phổ thông thực hiện đầy đủ chương trình GDTC nội khóa, 45% số trường phổ thông có CLB TDTT, có CSVC đủ phục vụ cho hoạt động TDTT, có đủ GV và hướng dẫn viên TDTT, thực hiện tốt HĐTT ngoại khóa, 75% số HS được đánh giá và phân loại thể lực theo tiêu chuẩn rèn luyện thân thể.
Nhằm phát triển thể lực, tầm vóc người Việt Nam để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, Thủ tướng đã phê duyệt Đề án tổng thể phát triển thể lực, tầm vóc người Việt Nam giai đoạn 2011-2030; trong đó có chương trình phát triển thể lực, tầm vóc bằng giải pháp tăng cường GDTC. Một trong những nội dung chủ yếu của chương trình này là: “Đảm bảo chất lượng dạy và học TD chính khóa, các hoạt động TDTT ngoại khóa cho HS, xây dựng chương trình GDTC hợp lý..” và “Tận dụng các công trình TDTT trên địa bàn để phục vụ cho hoạt động GDTC trong trường học”.
Chương trình hành động của Chính phủ nhiệm kỳ 2011-2016 đã đề ra yêu cầu nâng cao chất lượng GD&ĐT, trong đó có chất lượng GDTC. Mục 5 của Nghị quyết 06/NQ-CP (2012) ghi rõ: “Nâng cao chất lượng GD toàn diện, đặc biệt là GDTC. Đổi mới chương trình, nội dung, PPDH, gắn với việc đổi mới quy chế thi, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập HS”.
Trên cơ sở phân tích và đánh giá hiện trạng tình hình GD Việt Nam, bối cảnh, thời cơ và thách thức đối với GD trong thập kỷ tới, Thủ tướng ra Quyết định số 771/QĐ-TTg phê duyệt “Chiến lược phát triển GD 2011-2020”, khẳng định quan điểm chỉ đạo: “Đầu tư cho GD là đầu tư cho phát triển. Đổi mới căn bản, toàn diện nền GD theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, XHH, dân chủ hóa, hội nhập quốc tế, thích ứng với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, phát triển GD gắn với phát triển KHCN, tập trung vào nâng cao chất lượng GD đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành… Chú trọng thỏa mãn nhu cầu phát triển của mỗi người học.”.
Để đạt được mục tiêu, Chiến lược đã đề ra 8 giải pháp, trong giải pháp đổi mới nội dung và PPDH, Chiến lược đã đưa ra biện pháp: “Đổi mới chương trình và sách giáo khoa từ sau năm 2015 theo định hướng phát triển năng lực HS, vừa đảm bảo tính thống nhất trong toàn quốc, vừa phù hợp với đặc thù của mỗi địa phương. Chú trọng nội dung GD đạo đức, pháp luật, thể chất…”.
Tóm lại, TDTT trường học luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm và được xác định là một nội dung chủ yếu trong nhiệm vụ cách mạng, là nhiệm vụ quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Theo đó, TDTT là một yêu cầu khách quan của xã hội nhằm góp phần nâng cao sức khỏe, thể lực và chất lượng cuộc sống nhân dân. Đầu tư cho TDTT trường học là đầu tư cho con người, cho sự phát triển của đất nước. Vì vậy, thường xuyên chăm lo công tác TDTT trường học là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước, các cấp chính quyền, các đoàn thể và toàn xã hội.
Ngày nay, cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật công nghệ trên thê giới đã và đang có những bước chuyển biến vĩ đại, đó là thời đại của “cuộc cách mạng đại công nghệ”, “thời đại nhân văn”, “thời đại của giáo dục đào tạo”. Trước những sự chuyển biến lớn lao về đời sống xã hội và sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ, tất cả những thay đổi đó, đòi hỏi người làm việc trong nền sản xuất hiện đại phải có năng lực cả về thể chất, lẫn tinh thần ngày càng hoàn thiện hơn. Để đáp ứng những yêu cầu của đất nước trong tình hình mới, sự nghiệp thể dục thể thao cần được phát triển đúng hướng theo quan điểm: “Phát triển thể dục thể thao là một bộ phận quan trọng trong chính sách phát triển kinh tế xã hội của Đảng và Nhà nước, nhằm bồi dưỡng và phát huy nhân tố con người. Công tác thể dục thể thao phải góp phần tích cực nâng cao sức khoẻ thể dục, giáo dục nhân cách đạo đức, lối sống lành mạnh, làm phong phú thêm đời sống văn hoá tinh thần của nhân dân, nâng cao chất lượng lao động xã hội và sức chiến đấu của lực lượng vũ trang” [2].
Đảng và Chính phủ rất coi trọng công tác thể dục thể thao và coi đó là một công tác cách mạng. Thể dục thể thao có ý nghĩa và vị trí to lớn trong xây dựng con người phát triển toàn diện, xây dựng đời sống mới, góp phần thiết thực thực hiện tốt các nhiệm vụ xây dựng, phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng của đất nước. Từ tư tưởng chỉ đạo đó, Đảng – Nhà nước ta luôn quan tâm đến công tác thể dục thể thao trong từng giai đoạn lịch sử của cách mạng Việt Nam.
Hai ngành thể dục thể thao và giáo dục đào tạo phối hợp với nhau lập ra một dự án chương trình, có mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục thể chất trong hệ thống giáo dục quốc dân, nhằm tác động tích cực đến việc bảo vệ, tăng cường sức khoẻ, phát triển thể lực, nâng cao tính tích cực vận động cũng như phát triển các mặt nhân cách con người mới cho các thế hệ học sinh Phổ thông và Cao đẳng, Đại học. Chương trình tăng cường sức khoẻ, phát triển thể lực, cải tạo giống nòi và xây dựng lối sống văn hoá thể chất lành mạnh cho thanh thiếu niên nước ta không chỉ có ý nghĩa nhân đạo, xã hội mà còn có ý nghĩa chiến lược về kinh tế.
Quyết định số 1076/ QĐ-TTg ngày 17/6/2016 của Thủ Tướng Chính Phủ phê duyệt Đề án tổng thể phát triển giáo dục thể chất và thể thao trường học giai đoạn 2016 – 2020, định hướng đến năm 2025 với mục tiêu:
Nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục thể chất và thể thao trường học nhằm tăng cường sức khỏe, phát triển thể lực toàn diện, trang bị kiến thức, kỹ năng vận động cơ bản và hình thành thói quen tập luyện thể dục, thể thao thường xuyên cho trẻ em, học sinh, sinh viên; gắn giáo dục thể chất, thể thao trường học với giáo dục ý chí, đạo đức, lối sống, kỹ năng sống; đáp ứng nhu cầu vui chơi giải trí, lành mạnh cho trẻ em, học sinh, sinh viên, đồng thời góp phần phát hiện, đào tạo năng khiếu và tài năng thể thao cho đất nước. [26].
Giáo dục thể chất là một trong mục tiêu giáo dục toàn diện của Đảng và Nhà nước ta, và nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân. GDTC được hiểu là: “Quá trình sư phạm nhằm giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ, hoàn thiện về thể chất và nhân cách, nâng cao khả năng làm việc, và kéo dài tuổi thọ của con người”.
Giáo dục thể chất là một loại hình giáo dục, nên nó là một quá trình giáo dục có tổ chức, có mục đích, có kế hoạch để truyền thụ những tri thức, kỹ năng, kỹ xảo… từ thế hệ này cho thế hệ khác. Điều đó có nghĩa là, GDTC cũng như các loại hình giáo dục khác, là quá trình sư phạm với đầy đủ đặc điểm của nó, có vai trò chủ đạo của nhà sư phạm, tổ chức hoạt động của nhà sư phạm phù hợp với học sinh với nguyên tắc sư phạm. GDTC chia thành hai mặt tương đối độc lập: Dạy học động tác (kỹ năng, kỹ xảo) và giáo dục tố chất thể lực. Hệ thống giáo dục quan niệm tính hữu cơ của GDTC gắn liền với giáo dục trí dục, đức dục, mỹ dục và giáo dục lao động.
Giáo dục thể chất là một lĩnh vực TDTT xã hội với nhiệm vụ là: “Phát triển toàn diện các tố chất thể lực, và trên cơ sở đó phát triển các năng lực thể chất, bảo đảm hoàn thiện thể hình, củng cố sức khoẻ, hình thành theo hệ thống và tiến hành hoàn thiện đến mức cần thiết các kỹ năng và kỹ xảo quan trọng cho cuộc sống. Đồng thời, giáo dục các phẩm chất đạo đức giáo dục ý thức và nhân cách”. Chương trình GDTC trong các trường đại học nhằm giải quyết các nhiệm vụ giáo dục cơ bản đặc trưng: “Trang bị kiến thức, kỹ năng và rèn luyện thể lực của sinh viên”.
Chương trình GDTC trong trường Đại học, nhằm giải quyết các nhiệm vụ sau đây:
Giáo dục đạo đức xã hội chủ nghĩa, rèn luyện tinh thần tập thể, ý thức tổ chức kỷ luật, xây dựng niềm tin, lối sống tích cực lành mạnh, tinh thần tự giác học tập và rèn luyện thân thể, chuẩn bị sẵn sàng phục vụ sản xuất và bảo vệ Tổ quốc.
Cung cấp cho sinh viên những kiến thức lý luận cơ bản về nội dung và phương pháp luyện tập TDTT, kỹ năng vận động và kỹ thuật cơ bản một số môn thể thao thích hợp. Trên cơ sở đó, bồi dưỡng khả năng sử dụng các phương tiện nói trên để tự rèn luyện thân thể, tham gia tích cực vào việc tuyên truyền và tổ chức các hoạt động TDTT ở cơ sở.
Góp phần duy trì và củng cố sức khoẻ của sinh viên, phát triển cơ thể một cách hài hoà, xây dựng thói quen lành mạnh và khắc phục những thói quen xấu trong cuộc sống, nhằm đạt hiệu quả tốt trong quá trình học tập và đạt những chỉ tiêu thể lực quy định cho từng đối tượng và năm học trên cơ sở tiêu chuẩn rèn luyện thân thể theo lứa tuổi.
Giáo dục thẩm mỹ cho sinh viên và tạo điều kiện để nâng cao trình độ thể thao của vận động viên (VĐV), sinh viên”.
Nền giáo dục của chúng ta đang phát triển theo hướng hiện đại hoá, hướng ra thế giới và nhìn vào tương lai. TDTT là một bộ phận cấu thành quan trọng của giáo dục trong nhà trường. Công tác giáo dục cần phải đặt TDTT vào những vị trí xứng đáng, và phải được coi trọng nhằm để tăng cường thể chất học sinh, giữ gìn sức khoẻ phát triển tâm sinh lý. Giáo dục toàn diện đức, trí, thể, mỹ và giúp học sinh nắm được các tri thức cơ sở của TDTT, kỹ năng và kỹ thuật cơ bản, làm cho học sinh lý giải được mục đích nhiệm vụ, vị trí và ý nghĩa của TDTT nhà trường trong xã hội. Đồng thời phải trang bị được những nguyên lý cơ bản của rèn luyện thân thể và phương pháp tự rèn luyện thân thể có khoa học để thích ứng với việc rèn luyện thân thể và sinh hoạt giải trí. Yêu cầu sư phạm, phải đảm bảo giáo dục học sinh tình yêu Tổ quốc, bồi dưỡng hứng thú TDTT, ý thức thường xuyên luyện tập TDTT, phát triển cá tính học sinh, bồi dưỡng ý chí kiên cường, tinh thần dũng cảm ngoan cường và tính sáng tạo, bồi dưỡng học sinh biết phục tùng tổ chức, tuân thủ kỹ thuật, tác phong đoàn kết hợp tác, tính hoạt bát năng động, bồi dưỡng mỹ cảm TDTT và hành vi có văn hoá của học sinh [4].
Giờ học TDTT chính khóa có đặc điểm chung của hình thức lớp – bài. Dấu hiệu quan trọng nhất của hình thức này là nhà sứ phạm (giáo viên TDTT, HLV, hướng dẫn viên) giữ vai trò chủ đạo, điều khiển trực tiếp tổ chức hoạt động dạy học. Sự tác động tương hỗ giữa người dạy và người học tạo nên điều kiện sư phạm tốt nhất cho quá trình GDTC. Ưu thế của giờ học chính khóa còn thể hiện ở chỗ: buổi tập được tiến hành chặt chẽ theo kế hoạch học tập của nhà trường, theo thời khóa biểu chung của toàn trường, lớp học gồm một số lượng học sinh ổn định, cùng lứa tuổi, hoạt động đã liên kết học sinh thành tập thể. Đó là những điều kiện không kém quan trọng để giải quyết có hiệu quả các nhiệm vụ giáo dục – giáo dưỡng trong quá trình giáo dục thể chất. Đây là hình thức cơ bản nhất của GDTC được tiến hành trong kế hoach học tập của nhà trường. Chủ yếu đào tạo giáo dục về thể chất, thể thao cho sinh viên là nhiệm vụ chủ yếu, nên trước hết phải có nội dung thích hợp để phát triển tố chất thể lực và phối hợp vận động cho học sinh, sinh viên. Đồng thời, giúp họ có năng lực nhất định đẻ tiếp thu được các kỹ thuật động tác TDTT.
Mục tiêu chính của đào tạo cơ bản về thể chất và thể thao trong trường học là: “ xúc tiến quá trình đào tạo năng lực đạt thành tích trong thể chất và thể thao của học sinh, sinh viên, phát triển tố chất thể lực, phát triển năng lực tâm lý, tạo ý thức tập luyện TDTT trường xuyên, giáo dục được đức tính cơ bản và lòng nhân đạo cho học sinh.
Giờ học chính khóa Thể dục thể thao mang tính chất pháp quy, quy định đối với học sinh, sinh viên và cán bộ giảng dạy. Là giờ học theo chương trình có quy định thời gian và quy cách đánh giá chất lượng, được bắt đầu từ mẫu giáo, sau đó là dạy TDTT theo chương trình ở các cấp học cho đến đại học.
Bản thân giờ học Thể dục thể thao có ý nghĩa quan trọng nhiều mặt với việc quản lý và giáo dục con người trong xã hội. Việc học tập các bài tập thể dục, các kỹ thuật động tác là điều kiện cần thiết để con người phát triển cơ thể thể một cách hài hòa, bảo vệ và củng cố sức khỏe, hình thành năng lực chung và chuyên môn. Mặt khác, trong giờ học TDTT những phẩm chất ý trí của con người như: lòng dũng cảm, tính mạnh dạn quyết đoán, tính kiên trì và khả năng tự kiềm chế… được hình thành và hoàn thiện. Các giờ học chính khóa còn có vai trò trong việc giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tập thể, sự thẳng thắn trung thực [5].
1.3.3.1. Vai trò và nguyên tắc hoạt động ngoại khóa
Quá trình sư phạm là một quá trình khép kín có tổ chức chặt chẽ, nghĩa là nó mang đầy đủ những nét đặc trưng cơ bản của quá trình giảng dạy, giáo dục và tự giáo dục. Về thể chất, quá trình sư phạm là một phức hợp gồm các thành tố như hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh sinh viên, nhờ ảnh hưởng trực tiếp của các nhân tố ngoài tác động làm tăng hiệu quả của quá trình dạy học.
Trong lý luận cũng như trong thực tiễn, nói đến giảng dạy là nói tới tất cả các mặt của quá trình đào tạo để làm cho người học có thể đạt được những trình độ nhất định. Đó là một trong những cơ sở quan trọng nhất của công tác giảng dạy. Song, việc học lý luận và thực hiện các bài tập là điều kiện hết sức cần thiết để phát triển cơ thể một cách hài hoà, bảo vệ và củng cố sức khoẻ, hình thành năng lực làm việc chung và chuyên môn. Từ đó, nhanh chóng thích nghi với điều kiện hoạt động, học tập và nâng cao nghề nghiệp chuyên môn. Ngoài ra, hoạt động ngoại khóa có ý nghĩa quan trọng nhằm giáo dục các phẩm chất đạo đức, là nơi sinh hoạt giao lưu của mọi người, rèn luyện kỹ năng sống qua các hoạt động giao lưu, giao tiếp, rèn luyện thể chất và nhân cách cho học sinh, sinh viên và là nơi giáo dục pháp luật, góp phần đẩy lùi các tệ nạn xã hội ra khỏi đời sống con người.
Là một trường với đặc thù về TDTT, qua khảo sát sơ bộ về kết quả học tập của sinh viên còn chưa cao. Do vậy, để nâng cao được chất lượng, hiệu quả học tập các môn thực hành nói chung và nâng cao thể lực chung nói riêng, thì ngoài việc thực hiện tốt chương trình học tập nội khoá, cần phải tạo được môi trường tập luyện ngoài giờ chính khoá cho sinh viên nhà trường. Từ đó, tạo ra một động lực mới giúp sinh viên ý thức được trong quá trình học tập, củng cố và hoàn thiện năng lực thực hành chuyên môn của mình, nhằm hoàn thiện và nâng cao năng lực chuyên môn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.
Từ những quan điểm về nguyên tắc tổ chức hoạt động ngoại khóa của các tác giả nêu trên, thể đúc kết lại trong khâu tổ chức hoạt động TDTT ngoại khóa cần nắm rõ đặc diểm tâm sinh lý của đối tượng và phải tuân thủ theo một số nguyên tắc sau:
Phù hợp với xu hướng phát triển chung và đạt hiệu quả. Dựa trên cơ sở người tập tự nguyện tự giác.
Phải đáp ứng được nhu cầu, sở thích của đối tượng.
Xã hội hóa TDTT ngoại khóa phải đảm bảo tính đại chúng.
Có lồng ghép giữa thi đấu phong trào với khoa học và phải có chương trình, kế hoạch cụ thể.
1.3.3.2. Mục đích của tổ chức hoạt động Thể dục thể thao ngoại khóa trong trường học
Tạo môi trường hoạt động lành mạnh, tích cực, tránh xa tệ nạn xã hội
Trong thời kỳ hội nhập, kinh tế ngày càng phát triển và đời sống của người dân ngày càng được nâng cao,cùng với nó là sự phát triển mạnh mẽ của
công nghệ thông tin, theo thống kê hiện nay tại các cổng trường Đại học, Cao đẳng bình quân có tới 12 đến 15 quán game, internet và được mở của 24/24 giờ, đây là môi trường rất độc hại, nó có sức lôi cuốn mạnh mẽ và làm ảnh hưởng đến thời gian, thể lực, trí tuệ cũng như kinh tế của học sinh, sinh viên. Ngoài ra, còn rất nhiều các tệ nạn xã hội như ma túy, mại dâm, đây là vấn đề rất phức tạp và luôn cám dỗ giới trẻ.
Từ những vấn đề trên việc, tổ chức hoạt động TDTT ngoại khóa tạo ra sân chơi lành mạnh, thu hút và tập hợp đoàn viên sinh viên vào các hoạt động trong thời gian nhàn rỗi để từ đó tránh xa các tệ nan xã hội. Mặt khác, thông qua hoạt động ngoại khóa nhằm ngăn chặn, giáo dục, tuyên truyền và phổ biến kiến thức pháp luật cho học sinh, sinh viên, với những diễn biến tiêu cực trong giới học sinh, sinh viên như hiện nay, cần tổ chức các hoạt động TDTT ngoại khóa là việc làm rất cần thiết.
Phát triển thể chất và nâng cao kết quả học tập các môn thể thao cho sinh viên.
Thông qua việc hoạt động Thể dục thể thao ngoại khóa bằng các bài tập, các kỹ thuật động tác là điều kiện để con người phát triển cơ thể một cách hài hòa, bảo vệ và củng cố sức khỏe, hình thành năng lực chung và năng lực chuyên môn, đồng thời góp phần nâng cao thành tích thể thao của sinh viên.
Giờ học ngoại khóa giúp củng cố và hoàn thiện bài học chính khóa mà các em còn thiếu sót do lớp học chính khóa đông sinh viên, thời gian cho mỗi buổi tập thì ngắn, nên giáo viên chưa bao quát hết được ở trên lớp và do phải đảm bảo về tiến trình giảng dạy đôi khi phát hiện ra sai lầm của học sinh và sinh viên giáo viên cũng không thể sửa được một cách triệt để. Ngoài ra, hoạt động TDTT ngoại khóa cũng là môi trường để bồi dưỡng những sinh viên có tài năng và năng khiếu thể thao, để từ đó có những có những đội tuyển tham gia thi đấu các giải thể thao của khóa, của trường.
Giữa hình thức tập luyện nội khóa và ngoại khóa có mối liên hệ lẫn nhau tập luyện ngoại khóa giữ vai trò, vị trí quan trọng là bổ xung và củng cố hiệu quả công tác GDTC trong nhà trường và góp phần tạo nếp sống vận động và rèn luyện thân thể, lành mạnh, sôi nổi, phong phú, tươi vui, lạc quan, loại bỏ được cuộc sống trống rỗng vô vị, chơi bời lêu lổng của một số học sinh, sinh viên trong thời gian nhàn rỗi, nhất là học sinh, sinh viên ở thành thị. Việc kết hợp tốt giữa hoạt động TDTT nội khóa với ngoại khóa giúp cho con người vận động có sức khỏe phát triển, có thân hình đẹp và tạo điều kiện nâng cao thành tích học tập của sinh viên.
Thỏa mãn nhu cầu vận động của sinh viên và hình thành chế độ nghỉ ngơi hợp lý
Trong những năm qua, có rất nhiều các trường Đại học, Cao đẳng, và phổ thông trung học được thành lập, trong đó có rất nhiều trường chưa quan tâm đến môi trường tập luyện như sân bãi dụng cụ để đáp ứng nhu cầu tập luyện của sinh viên, đặc biệt là các trường học trong nội thành. Trong tiêu chí đánh giá của trường học được coi là đạt chuẩn thì phải đảm bảo có sân bãi tập luyện TDTT, đây cũng là điều kiện khi các bậc phụ huynh chọn trường cho con em họ. Đối với những trường mà điều kiện sân bãi hạn hẹp, thì việc tổ chức các hoạt động TDTT ngoại khóa nhằm đáp ứng nhu cầu tập luyện của học sinh, sinh viên là việc làm rất cần thiết.
Cùng với sự đòi hỏi ngày càng cao của chương trình học tập và yêu cầu khắt khe của các bậc phụ huynh, việc gây áp lực đối với việc học tập của các em
học sinh, sinh viên ngày càng lớn, các em luôn phải chịu những căng thẳng và mệt mỏi của giờ học vì vậy việc tham gia hoạt động TDTT ngoại khóa sẽ giúp cho các em có những giờ phút vui chơi, nghỉ ngơi tích cực giúp đưa cơ thể trở về được trạng thái cân bằng, nâng cao được thể lực và sức khỏe.
Phát triển nhân cách rèn luyện kỹ năng sống qua các hoạt động giao lưu, giao tiếp.
Hoạt động Thể dục thể thao ngoại khóa là bộ phận cấu thành quan trọng trong việc tăng cường thể chất cho học sinh, sinh viên xúc tiến phát triển tâm lý, phát triển toàn diện đức, trí, thể, mỹ và giúp cho học sinh, sinh viên nắm được các tri thức cơ sở của TDTT, kỹ năng và kỹ thuật cơ bản. Đồng thời, phải đảm bảo giáo dục cho học sinh, sinh viên tình yêu tổ quốc, bồi dưỡng hứng thú thường xuyên rèn luyện TDTT, phát triển cá tính học sinh, sinh viên có ý chí kiên cường, tinh thần dũng cảm, ngoan cường và sáng tạo. Bồi dưỡng học sinh, sinh viên biết phục tùng tổ chức, tuân thủ kỷ luật, tác phong đoàn kết, tính hoạt bát năng động, bồi dưỡng mỹ cảm TDTT và hành vi có văn hóa của học sinh, sinh viên. Ngoài ra, thông qua hoạt động TDTT ngoại khóa giúp các em có điều kiện giao lưu, giao tiếp, ứng xử, từ đó hình thành cho các em các kỹ năng sống cách cư xử, nhìn nhận vấn đề trong giao tiếp với gia đình bạn bè và xã hội [5].
1.3.4.1. Đội ngũ giáo viên, người hướng dẫn và cơ sở vật chất, phục vụ hoạt động Thể dục thể thao ngoại khóa
Giáo dục thể chất là một mặt giáo dục đào tạo trong nhà trường, do vậy, cần phải có sực đầu tư, trang thiết bị những điều kiện đảm bảo cần thiết phục vụ cho công tác giảng dạy và học tập ngoại khóa, cũng như tự rèn luyện thể thao và hoạt động văn hóa – thể thao của sinh viên. Từng trường có định mức kinh phí phục vụ cho công tác GDTC và hoạt động văn hóa thể thao của học sinh, sinh viên trong quá trình giáo dục. Từng trường phải đảm bảo tối thiểu về các phương tiện dụng cụ phục vụ việc giảng dạy và học thể dục theo chương trình GDTC và hoạt động thể thao của nhà trường.
Việc đầu tư phục vụ dạy và học môn Thể dục thể thao ngoại khóa phải có sân tập, nhà tập, các dụng cụ phục vụ giảng dạy và học tập theo nội dung môn học tập ngoại khóa, các trường Đại học phải có sân bãi, phòng tập TDTT. Ngoài ra, cần có đội ngũ cán bộ, giảng viên TDTT có đủ năng lực chuyên môn tốt và có tâm huyết với phong trào.
Công tác cán bộ giảng dạy và cán bộ quản lý phong trào Thể dục thể thao trong các trường Đại học, Cao đẳng là nhân tố quyết định chất lượng công tác GDTC trong nhà trường. Giáo viên GDTC có trách nhiệm lập kế hoạch công tác GDTC, tiến hành học môn thể dục theo chương trình quy định, tổ chức hướng dẫn các hoạt động ngoại khóa và huấn luyện các đội tuyển thể thao học sinh, sinh viên, tổ chức các ngày hội thể thao của trường và tham gia các hoạt động chung của ngành, địa phương và toàn quốc. Đồng thời, phối hợp với các cơ quan, y tế tổ chức khám và phân loại sức khỏe sinh viên để có biện pháp tập luyện riêng cho những sinh viên yếu phát hiện và bồi dưỡng những sinh viên có năng khiếu về thể thao. Tổ chức biên soạn giáo trình, giáo án phục vụ công tác giảng dạy học tập và tiến hành dạy tốt môn học thể dục cho khối không chuyên và các môn thể thao trong chương trình đào tạo giáo viên TDTT cho các trường Đại học, Cao đẳng. Mặt khác, cũng phải kể đên vai trò rất quan trọng của Đoàn Thanh niên, phòng công tác sinh viên, công đoàn trường và công đoàn bộ phận giáo viên, vai trò của các doanh nghiệp và các nhà tài trợ trong việc cung cấp dụng cụ tập luyện, kinh phí hoạt động TDTT ngoại khóa.
E:\DỮ LIỆU COP CỦA CHỊ YẾN\LUAN VAN TDTT\PHAN TRONG
