Giáo dục pháp luật trong trường trung học phổ thông từ thực tiễn tỉnh Quảng Nam
- Tính cấp thiết của đề tài
Giáo dục, tuyên truyền pháp luật là một bộ phận quan trọng có ý nghĩa đặc biệt trong trong hệ thống giáo dục chung của Đảng và Nhà nước. Giáo dục pháp luật hướng tới mục đích quan trọng đó là giáo dục đạo đức, ý thức pháp luật, tổ chức, thực hiện tốt các quy định của pháp luật góp phần xây dựng con người mới, từng bước đi lên xây dựng xã hội chủ nghĩa. Phát huy tối đa quyền làm chủ của mỗi công dân, xây dựng một luồng không khí mới cho nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong thời đại hiện nay.
Để có thể thực hiện tốt, đưa pháp luật đi vào cụ thể hơn với đời sống, nhằm nâng cao ý thức pháp luật cho nhân dân Đảng và Chính phủ Việt Nam.
Thực hiện nhiệm vụ chỉ đạo trên, tất cả các ban ngành đoàn thể nói chung và ngành Giáo dục – Đào tạo nói riêng phối hợp với các ngành, các cấp khác nhau tích cực “Đưa việc giáo dục pháp luật vào các trường học, các cấp học, từ phổ thông đến đại học,…”.
Thực tế cuộc sống cho thấy các vụ vi pháp pháp luật nói chung do nhiều nguyên nhân, nhưng sâu xa nhất vẫn là ý thức tuân thủ pháp luật, thi hành pháp luật chưa được chú trọng. Như vậy việc Giáo dục pháp luật đối với mọi đối tượng trong đời sống xã hội là vô vùng cần thiết. Nói riêng về ngành giáo dục, các đối tượng là các học sinh, sinh viên trẻ, chủ nhân tương lai của đất nước cần phải có kiến thức về pháp luật, biết, hiểu và nắm bắt được pháp luật rõ ràng là vô cùng quan trọng.
Thực tế càng chứng minh được Giáo dục pháp luật trở thành một nội dung thiết yếu, cần thiết và quan trọng. Từ những bài giảng, khóa đào tạo về pháp luật đã cung cấp lượng kiến thức cần thiết có tác động tích cực đến ý thức của học sinh. Ngăn chặn từng bước được sự xâm nhập của các tệ nạn xã hội (ma túy, mại dâm, nghiệm hút), góp phần phát triển toàn diện nhân cách của học sinh.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác Giáo dục pháp luật trong nhà trường cũng gặp rất nhiều những bất cập, khó khăn. Rõ ràng muốn nâng cao được chất lượng GDPL, giáo dục chúng ta phải nghiên cứu cụ thể,phù hợp với từng địa phương để tìm ra những giải pháp thiết thực đáp ứng cho nhu cầu cấp thiết hiện nay.
Nói riêng về Quảng Nam, Quảng Nam có nghĩa “Mở rộng về phương nam” là một vùng đất giàu truyền thống văn hóa, nơi sản sinh ra những con người ưu tú của đất nước. Tiếp bước truyền thống quê hương, Quảng Nam ngày nay đang phát triển về mọi mặt đời sống, nhưng bên cạnh đó cũng có nhiều thách thức đặt ra. Đặc biệt là những vấn đề liên quan đến pháp luật. Đã có rất nhiều những chiến lược, chính sách được đề ra để có thể nâng cao hơn nữa về ý thức pháp luật của người dân trong địa bàn tỉnh. Thiết nghĩ cần phải có nhiều hơn nữa những nghiên cứu liên quan đến pháp luật của vùng Duyên hải này để pháp luật có thể đi cụ thể vào đời sống của mỗi người, mỗi nhà hơn.
Với những ý nghĩa trên, tác giả chọn đề tài “Giáo dục pháp luật trong trường trung học phổ thông từ thực tiễn tỉnh Quảng Nam” để làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ của mình.
- Tình hình nghiên cứu đề tài
- Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Luận văn đánh giá thực trạng giáo dục pháp luật trong trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Quảng Nam và đề xuất những giải pháp nhằm tăng cường giáo dục pháp luật cho học sinh trong trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Quảng Nam.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích trên, tác giả đặt ra các nhiệm vụ sau đây:
– Làm sáng tỏ về vấn đề lý luận về giáo dục pháp luật và giáo dục pháp luật trong trường trung học phổ thông;
– Phân tích, đánh giá thực trạng giáo dục pháp luật trong trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, nêu lên những kết quả đạt được, những hạn chế, bất cập và nguyên nhân hạn chế, bất cập đó;
– Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường công tác giáo dục pháp luật cho học sinh trong trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Quảng Nam.
- Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Là những vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh trong trường trung học phổ thông.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu về thời gian : trong khoảng thời gian từ năm 2010 đến năm 2015 và phạm vi trên địa bàn tỉnh Quảng Nam
Luận văn “Giáo dục pháp luật trong trường trung học phổ thông từ thực tiễn tỉnh Quảng Nam” tập trung nghiên cứu một cách cụ thể nhất những vấn đề về giáo dục pháp luật hướng vào đối tượng học sinh trung học phổ thông trong phạm vi của tỉnh Quảng Nam.
- Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luân của chủ nghĩa Mác-Leenin, tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước ta về pháp luật nói chung và GDPL nói riêng.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Để đạt được mục đích nghiên cứu, luận văn đã có sự kết hợp nhiều phương pháp khác nhau, như phân tích tổng hợp, so sánh, thống kê, qui nạp, diễn dịch…
Trong sự kết hợp phương pháp luận và các phương pháp nghiên cứu cụ thể trên đây, luận văn hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu của mình để đạt được mục đích đã đặt ra.
- Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn là công trình đầu tiên nghiên cứu có hệ thống và tương đối toàn diện về GDPL đối với học sinh trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, chỉ ra được những yếu tố tác động và yếu tố cấu thành của phổ biến, giáo dục pháp luật đối với học sinh trung học phổ thông; phân tích thực trạng, ưu, nhược điểm trong hoạt động giáo dục pháp luật đối với học sinh trung học phổ thông và những nguyên nhân của thực trạng; đề xuất phương hướng và giải pháp cơ bản để nâng cao hiệu quả công tác giáo dục pháp luật đối với học sinh trong trường trung học phổ thông.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Về mặt thực tiễn, kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần nâng cao hiệu quả GDPL trong trường trung học phổ thông nói chung và trên địa bàn tỉnh Quảng Nam nói riêng.
Luận văn góp phần làm phong phú thêm kho tàng lý luận về giáo dục pháp luật, làm rõ tính đặc thù của công tác giáo dục pháp luật đối với học sinh trung học phổ thông.
- Cơ cấu của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Mục lục, Danh mục tài liệu tham khảo, Phụ lục, luận văn gồm có 3 chương:
Chương 1. Những vấn đề lý luận về Giáo dục pháp luật cho học sinh trong trường trung học phổ thông
Chương 2. Thực trạng Giáo dục pháp luật trong trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Quảng Nam
Chương 3. Quan điểm và giải pháp tăng cường Giáo dục pháp luật cho học sinh trong trường trung học phổ thông từ thực tiễn tỉnh Quảng Nam.
Chương 1
GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO HỌC SINH
TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1.1.1. Học sinh trong trường trung học phổ thông ở Việt Nam
Trong tình hình hiện nay, Giáo dục pháp luật cho mọi thành viên trong xã hội, đặc biệt là đối với học sinh trung học phổ thông được đặt ra như là một tất yếu khách quan, là một bộ phận cấu thành quan trọng của cả thế hệ tương lai đất nước, là nguồn lực chính của các bậc học sau phổ thông là các trường cao đẳng cũng như đại học sau này.
Học sinh THPT là những thành viên của cộng đồng, là những công dân đang trên bước đường trưởng thành, những người lao động, người chủ tương lai của đất nước, học sinh THPT có độ tuổi từ 15 đến 18 tuổi, theo quy định của pháp luật đây là lứa tuổi vị thành niên, các em không hẳn là trẻ con nhưng cũng chưa thực sự trở thành người lớn, nhân cách chưa ổn định. Đây là lứa tuổi dễ sa ngã, dễ bị rủ rê, lôi kéo vào các hành vi phạm tội do đặc tính hiếu động – tính tò mò của tuổi trẻ. Đây chính là những người sẽ tiếp thu nội dung GDPL. Mỗi loại đối tượng đều có những đặc điểm khác nhau về nhiều mặt như: tâm sinh lí, lứa tuổi, nghề nghiệp, trình độ, kinh nghiệm sống. Do vậy cần thiết phải GDPL cho các em học sinh THPT.
1.1.1.2. Sự cần thiết của giáo dục pháp luật cho học sinh trong trường trung học phổ thông ở Việt Nam
– GDPL cho học sinh xuất phát từ nhu cầu đòi hỏi xây dựng và quản lý xã hội, đặc biệt là nhu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
– Giáo dục pháp luật cho học sinh trong trường trung học phổ thông xuất phát từ mục tiêu giáo dục – đào tạo con người mới xã hội chủ nghĩa.
– Giáo dục pháp luật cho học sinh trong trường THPT xuất phát từ thực trạng giáo dục hiện nay là “coi nhẹ” trên thực tế giáo dục đạo đức, giáo dục công dân.
Giáo dục pháp luật là rèn luyện tinh thần cho thế hệ trẻ của chúng ta ngay từ trên ghế nhà trường, không những được tiếp cận mà sớm định hình, hình thành một nhận thức, một quan niệm và điều hết sức quan trọng là quan niệm và nhận thức đó biến thành một thói quen sinh hoạt, hành động “sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”.
1.1.1.3. Vai trò của giáo dục pháp luật cho học sinh trong trường trung học phổ thông
Công tác GDPL luôn có vị trí và vai trò vô cùng quan trọng trong việc hình thành nhân cách cho học sinh hiện nay, là một bộ phận của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, là trách nhiệm của toàn bộ hệ thống chính trị, của toàn thể những người làm công tác giáo dục, là khâu then chốt, quan trọng để chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước thực sự đi vào cuộc sống xã hội, đi vào ý thức, hành động của từng chủ thể trong xã hội, đi vào nhận thức của từng học sinh.
Giáo dục pháp luật góp phần giáo dục đạo đức, lối sống, hình thành nhân cách, rèn luyện hành vi ứng xử cho học sinh có hành động “sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”
– Giáo dục pháp luật hướng tới thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện
Giáo dục pháp luật là giáo dục về những giá trị cao đẹp, giáo dục cách xử sự vì lợi ích chung của cộng đồng, lợi ích xã hội và lợi ích của mỗi con người. Suy cho cùng GDPL là tạo lập, rèn dũa và mài sáng cái tâm, cái đức trong mỗi con người Việt Nam.
- 1.1.2. Quan niệm và đặc điểm của giáo dục pháp luật cho học sinh trong trường trung học phổ thông
1.1.2.1. Quan niệm về giáo dục pháp luật cho học sinh trung học phổ thông
Ở Việt Nam hiện nay vẫn còn có những quan niệm khác nhau về GDPL. Có quan niệm cho rằng GDPL là một bộ phận của giáo dục chính trị, tư tưởng và giáo dục đạo đức. Quan niệm khác lại đồng nhất GDPL với tuyên truyền, phổ biến hay giải thích pháp luật. Một nhóm người cực đoan hơn lại cho rằng không có quan niệm GDPL. Tất cả những quan niệm trên đều phiến diện, một chiều, chưa thấy hết đặc thù của sự tác động hoặc giá trị xã hội của pháp luật. Vì thế các quan niệm đó vô tình hoặc cố ý hạ thấp vai trò và giá trị xã hội của GDPL. Trong khoa học pháp lý, quan niệm về GDPL được hiểu là: GDPL là hoạt động định hướng có tổ chức, có chủ định của chủ thể giáo dục tác động lên đối tượng giáo dục một cách có hệ thống và thường xuyên nhằm mục đích hình thành ở họ tri thức pháp lý, tình cảm và hành vi phù hợp với các đòi hỏi của hệ thống pháp luật hiện hành [25, tr.13].
Từ những nhận định trên ta đi đến quan niệm: Giáo dục pháp luật cho học sinh trung học phổ thông được hiểu là hoạt động có định hướng, có tổ chức, có dự định của sự nghiệp giáo dục trong các trường trung học phổ thông, nhằm tác động lên đối tượng giáo dục (các học sinh trung học phổ thông) một cách có hệ thống và thường xuyên để cung cấp trí thức pháp luật bồi dưỡng tình cảm và hành vi hợp pháp cho đối tượng giáo dục nhằm hình thành ở họ ý thức pháp luật phù hợp với các quy định của pháp luật và đòi hỏi của nền pháp chế hiện hành.
1.1.2.2. Đặc điểm của giáo dục pháp luật cho học sinh trong trường trung học phổ thông
Nhà trường (trường học) là đơn vị cấu trúc cơ sở của hệ thống giáo dục quốc dân, là tổ chức hành chính sự nghiệp, là nơi thực hiện chức năng dạy học có tổ chức, có cơ sở vật chất xác định. Giáo dục trong nhà trường là hoạt động mang tính mục đích (định hướng), thực hiện mục tiêu của giáo dục. Các nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức giáo dục trong nhà trường được lựa chọn và có độ tín cậy cao.
– Giáo dục pháp luật cho học sinh trong trường THPT nhằm hình thành, làm sâu sắc và từng bước mở rộng hệ thống tri thức pháp luật cho học sinh trung học phổ thông.
– Giáo dục pháp luật cho học sinh trong THPT nhằm hình thành, bồi dưỡng, phát triển niềm tin đối với pháp luật.
– Giáo dục pháp luật cho học sinh trong trường THPT nhằm giáo dục ý thức nhân cách, rèn luyện thói quen, hành vi tuân thủ pháp luật của học sinh trung học phổ thông.
Tóm lại: Mục đích của GDPL cho học sinh trong trường THPT là hình thành ở học sinh ý thức pháp luật, làm cơ sở cho sự hình thành hành vi và thói quen hành vi phù hợp với các chuẩn mực pháp luật hiện hành, hình thành trong học sinh tình cảm và thái độ đúng đắn vói pháp luật, niềm tin vào pháp luật. Xác định được mục đích của GDPL sẽ giúp cho việc xác định chất lượng, hiệu quả của quá trình GDPL.
Một trong yếu tố quan trọng của quá trình GDPL là nội dung GDPL. Xác định đúng nội dung GDPL là một trong những bảo đảm cần thiết để hoạt động GDPL có hiệu quả thiết thực. Nội dung GDPL được xác định dựa trên cơ sở mục đích, đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, trình độ nhận thức của đối tượng GDPL nhằm hình thành ở họ hệ thống tri thức pháp luật, tình cảm lòng tin thói quen hành động phù hợp với yêu cầu pháp luật. cho học sinh trong trường THPT được lồng ghép vào môn Giáo dục công dân cùng vói giáo dục chính trị và đạo đức. Môn Giáo dục công dân trở thành môn học chính khóa, được triển khai đưa vào giảng dạy trong hệ thống giáo dục quốc dân. Ngoài chương trình giảng dạy chính khóa, học sinh còn được tham gia các hoạt động ngoại khóa bổ trợ cho hoạt động giáo dục chính khóa như: tuần sinh hoạt công dân, sinh hoạt lớp, sinh hoạt duới cờ, sinh hoạt câu lạc bộ văn thể, Thi tìm hiểu pháp luật.
Giáo dục pháp luật ở cấp trung học phổ thông không chỉ dừng lại ở việc cung cấp các kiến thức pháp luật, giới thiệu các quy định pháp luật mà còn chú trọng đến việc giáo dục đạo đức, lối sống, giáo dục thái độ tôn trọng pháp luật, ý thức tuân thủ pháp luật góp phần hình thành hành vi tự giác chấp hành pháp luật trong học sinh.
Thứ nhất, đưa nội dung GDPL vào chương trình giảng dạy chính khoá thông qua môn học Giáo dục công dân.
Thứ hai, GDPL thông qua các hoạt động bổ trợ giáo dục như sinh hoạt tập thể, hoạt động ngoài giờ.
Những hình thức cụ thể được tổ chức thực hiện trong quá trình GDPL trong trường trung học phổ thông gồm:
+ Giảng dạy trên lớp;
+ Thảo luận, toạ đàm về các đề tài pháp luật;
+ Sinh hoạt chuyên đề pháp luật;
+ Tổ chức nghe các chuyên gia nói chuyện về pháp luật, xem phim, xem tiểu phẩm, đọc sách báo;
+ Tổ chức, tham gia thi tìm hiểu kiến thức pháp luật;
+ Lồng ghép các nội dung pháp luật vào các sinh hoạt tập thể của lớp, của trường.
+ Tổ chức phong trào tham gia giữ gìn an ninh, trật tự, bảo vệ pháp luật, tham gia tuyên truyền GDPL cho nhân dân địa phương thông qua hoạt động của những đoàn viên tình nguyện.
Tất cả những hình thức GDPL trên được tổ chức hợp lí, kết hợp với nội dung chương trình GDPL chính khoá, qua đó tác động dần dần lên ý thức học sinh, chuyển hoá tri thức pháp luật đã lĩnh hội thành niền tin nội tâm và nếp sống theo pháp luật. Việc thực hiện các hình thức GDPL này không chỉ có sự tham gia của các giáo viên mà còn có sự phối kết hợp với Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Thành Đoàn, cơ quan truyền thông…
Muốn hoạt động giáo dục mang lại hiệu quả cao không chỉ xác định đúng, đủ nội dung GDPL mà còn có cách thức và biện pháp tác động phù hợp với khả năng tiếp cận của đối tượng. Đó chính là phương pháp giáo dục. Phương pháp giáo dục gồm phương pháp tổ chức giáo dục toàn diện và phương pháp giáo dục cụ thể. Với cách hiểu như vậy phương pháp GDPL là cách thức, biện pháp tổ chức quá trình giáo dục, thực hiện mục đích GDPL. Phương pháp GDPL gồm hai loại:
Các phương pháp tổ chức GDPL (các mô hình, phương pháp tổ chức phối hợp, chỉ đạo triển khai GDPL ở tùng cấp, từng ngành, tùng địa phương cho từng đối tượng).
Các phương pháp áp dụng trong một hoạt động GDPL cụ thể (thuyết trình, giảng giải, toạ đàm, trình bày trực quan, thực hành…). Cùng với hình thức tổ chức giáo dục, phương pháp GDPL là một trong những yếu tố hợp thành của hệ thống giáo dục nói chung và hệ thống GDPL nói riêng. Phương pháp GDPL trong trường trung học phổ thông có đặc điểm là đa dạng và mang tính sư phạm như: Phương pháp thuyết trình, phương pháp hướng dẫn, trực quan, kể chuyện, đàm thoại, xử lý các tình huống, rèn luyện thói quen, giáo dục bổ trợ thông qua hoạt động ngoài giờ…
Các phương pháp GDPL trong trường phổ thông rất phong phú, đa dạng. Việc lựa chọn phương pháp phù hợp phụ thuộc vào mục đích, nội dung và đối tượng giáo dục. Thông thường GDPL được thực hiện với sự kết hợp của nhiều phương pháp khác nhau và luôn tuân thủ nguyên tắc lí luận đi đôi với thực tiễn, vận dụng hợp lí các phương pháp dạy học, kết hợp phương pháp dạy học với phương pháp giáo dục, đảm bảo sự thống nhất trong hiệu quả dạy học và hiệu quả giáo dục.
Đối tượng GDPL trong ngành giáo dục có thể được phân thành hai nhóm chính: người học và cán bộ, công chức, người lao động. Ở đây đối tượng của GDPL cho học sinh trong trường trung học phổ thông là học sinh trung học, gồm các lớp 10, 11 và 12.
Như vậy, việc giáo dục học sinh trung học là một quá trình phát triển lâu dài, liên tục về thể chất cũng như tư duy nhận thức, kinh nghiệm sống cùng với việc ngày càng mở rộng các quan hệ xã hội.
Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục trên địa bàn tỉnh Quảng Nam hiện có hơn 24.189 người, trong đó số cán bộ quản lí, giáo viên thuộc cấp trung học phổ thông là 3.362 người ; hầu hết đội ngũ này có trình độ học vấn, chuyên môn cao, nhiều người có khả năng sư phạm tốt. Có thể coi các nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục vừa là người giảng dạy văn hóa, vừa là người giáo dục nhân cách, đồng thời là những báo cáo viên pháp luật tiềm năng. Nếu được bồi dưỡng về trình độ pháp luật nhất định thì đội ngũ này có thể đóng góp rất hữu ích vào sự nghiệp phổ biến GDPL nói chung.
Có rất nhiều yếu tố liên quan đến chất lượng GDPL cho học sinh trong các trường phổ thông, trong đó phải kể đến các yếu tố cơ bản sau:
– Mục đích GDPL
Giáo dục là một quá trình trong đó các yếu tố chủ thể, đối tượng và nội dung giáo dục có quan hệ tác động qua lại, chi phối lẫn nhau. Trong phạm vi mối quan hệ này mỗi yếu tố đều có vị trí, vai trò nhất định.
Nội dung của GDPL là cung cấp trí thức pháp luật, bồi dưỡng tình cảm và hành vi hợp pháp cho đối tượng giáo dục.
Mục đích của GDPL là hình thành ở đối tượng ý thức pháp luật, tình cảm pháp luật đúng đắn, thói quen tuân thủ pháp luật và tự giác các hoạt động pháp lý tích cực.
Mục đích của giáo dục là một trong những yếu tố tạo nên cấu trúc bên trong của GDPL. Việc xác định đúng đắn các mục đích xã hội cần đạt được trong quá trình GDPL có vai trò quan trọng trong lý luận và thực tiễn GDPL.
– Đội ngũ giáo viên giảng dạy chuyên môn
Đội ngũ giáo viên giảng dạy chuyên môn là một trong những yếu tố quan trọng quyết định chất lượng GDPL. Phẩm chất của người giáo viên càng toàn diện thì càng đạt hiệu quả giáo dục cao và ngược lại phẩm chất của người giáo viên không được toàn diện thì hiệu quả giáo dục sẽ không được như mong muốn.
– Cơ sở vật chất – kỹ thuật phục vụ GDPL
Cơ sở vật chất – kỹ thuật trong trường trung học phổ thông là phương tiện lao động sư phạm của các thầy giáo, cô giáo và học sinh trong nhà trường. Hệ thống này bao gồm trường, lớp, thiết bị dạy học, tài liệu, giáo trình… cơ sở vật chất – kỹ thuật là một yếu tố thiết yếu để tiến hành giáo dục – dạy học. Thiếu yếu tố này thì quá trình giáo dục – dạy học không thể diễn ra hoặc diễn ra không hoàn thiện.
– Nội dung chương trình cho việc giảng dạy GDPL
Giáo dục là một quá trình trong đó các yếu tố của nó (chủ thể, đối tượng và nội dung giáo dục) có quan hệ tác động qua lại, chi phối lẫn nhau. Trong phạm vi mối quan hệ này mỗi yếu tố đều có vị trí, vai trò nhất định và nội dung giáo dục đóng vai trò quan trọng không kém hai yếu tố kia. Mục tiêu GDPL trong nhà trường bị chi phối bởi chủ thể giáo dục (đội ngũ giáo viên bộ môn), đối tượng giáo dục (học sinh) nhưng đồng thời nó chi phối nội dung giáo dục.
– Các quy định liên quan đến công tác GDPL
Hoạt động GDPL có quan hệ chặt chẽ với các quy định pháp luật liên quan đến công tác GDPL, quy định pháp luật là hệ thống pháp luật hiện hành. Hệ thống pháp luật là cơ sở cho việc hình thành, đẩy mạnh công tác GDPL, công tác GDPL là cầu nối, là phương tiện quan trọng đưa pháp luật vào đời sống xã hội. Do vậy, các quy định pháp luật liên quan đến GDPL trong nhà trường sẽ là yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng GDPL cho học học sinh THPT. Mức độ hoàn thiện của các quy định pháp luật liên quan đến GDPL cho học sinh trung học phổ thông được xác định qua các tiêu chí cơ bản như tính toàn diện, đồng bộ, thống nhất, phù hợp.
Chương 2
THỰC TRẠNG GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO
HỌC SINH TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM
Qua thực tế công tác GDPL trên địa bàn tỉnh Quảng Nam được triển khai trong những năm qua luôn nhận được sự quan tâm, lãnh đạo của Đảng, chính quyền và các ban, ngành của tỉnh. Đặc biệt sự quan tâm sát sao của Đảng, Chính phủ, các Bộ, ban ngành liên quan bằng việc ban hành các văn bản pháp luật tạo cơ sở pháp lý cho công tác GDPL được triển khai mạnh mẽ, đồng thời chỉ đạo, đôn đốc việc tổ chức thực hiện cũng như sự quan tâm và đầu tư về cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động GDPL, nhằm nâng cao chất lượng GDPL cho mọi đối tượng công dân, đặc biệt chú trọng tới đối tượng học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Quảng Nam.
Hiện nay, môn giáo dục công dân đang dần dần trở thành một môn học quan trong trong hệ thống chương trình dạy học phổ thông trên địa bàn tỉnh. Môn học GDCD được xem trọng không kém gì môn học chính như Toán, Ngữ Văn, Anh Văn…
* Mục đích khảo sát: nhằm đánh giá việc dạy và học pháp luật thông qua môn Giáo dục công dân trong nhà trường THPT trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, hoạt động phổ biến GDPL trong nhà trường THPT trên địa bàn tỉnh Quảng Nam.
* Đối tượng khảo sát: Học sinh trung học phổ thông đang theo học tại các trường đã được nêu ở trên.
Bảng 2.1. Những khó khăn của giáo viên trong việc dạy môn Giáo dục công dân
| Số TT | Khó khăn gặp phải | Tỷ lệ % |
| 1 | Thiếu kiến thức pháp luật | 8,33% |
| 2 | Thiếu tài liệu tham khảo | 16,67% |
| 3 | Học sinh không thích học | 33,33% |
| 4 | Chương trình môn học chưa phù hợp | 41,67% |
| 5 | Thời lượng dành cho bài giảng không đủ | % |
| 6 | Môi trường chưa thuận lợi | % |
Về phía học sinh thì các em cho rằng có hai khó khăn chính trong quá trình học tập môn Giáo dục công dân, đó là việc thiếu thời gian cho các hoạt động ngoại khóa (chiếm 62,09% tổng số ý kiến học sinh được hỏi và trả lời) và bài học không hấp dẫn, khô khan (chiếm 32,49% tổng số ý kiến học sinh được hỏi và trả lời). [xem bảng 2.2]
Bảng 2.2. Những khó khăn của học sinh trong việc học môn Giáo dục công dân
| STT | Khó khăn gặp phải | Tỷ lệ % |
| 1 | Bài học không hấp dẫn, khô khan | 32,49 % |
| 2 | Nội dung sách giáo khoa còn sơ sài | 14,44% |
| 3 | Thiếu tài liệu tham khảo | 15,52,% |
| 4 | Giáo viên giảng không hay | 5,78% |
| 5 | Thiếu thời gian cho hoạt động ngoại khóa | 62,09% |
Đánh giá chất lượng dạy và học môn Giáo dục công dân trong trường trung học phổ thông địa bàn tỉnh Quảng Nam
Hình thức GDPL là các dạng hoạt động cụ thể để tổ chức quá trình GDPL. GDPL cho học sinh trong trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, là một hình thức giáo dục đặc thù thông qua môn GDCD, các kiến thức pháp luật được truyền tải cho các em học sinh qua các giờ giảng trên lớp, các giờ sinh hoạt lớp và các hoạt động ngoại khóa được sắp xếp, lên kế hoạch cụ thể trong nội dung, chương trình hoạt động, đào tạo của nhà trường.
Cùng với hình thức tổ chức GDPL, phương pháp GDPL có ý nghĩa rất lớn đến GDPL. Phương pháp GDPL là cách thức, biện pháp tổ chức quá trình giáo dục đưa kiến thức pháp luật đến vói học sinh để thực hiện mục đích GDPL.
Qua kết quả khảo sát cho thấy, ở trong trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, 100% số giáo viên dạy GDCD đã có bằng đại học, được đào tạo đúng chuyên ngành (Giáo dục công dân hoặc Sư phạm chính trị) không có giáo viên kiêm nhiệm.
Có thể nói, việc triển khai đưa nội dung, chương trình Giáo dục công dân vào giảng dạy chính khóa cho học sinh trong trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, trong thời gian qua đã mang lại những kết quả tích cực.
Đối tượng GDPL trong ngành giáo dục có thể được phân thành hai nhóm chính: người học và cán bộ, công chức, người lao động. Ở đây đối tượng của GDPL là học sinh trong trường trung học phổ thông là học sinh trung học, gồm các lớp 10, 11 và 12.
Người học là lớp người trẻ tuổi của xã hội, là tầng lớp xã hội chiếm số lượng không nhỏ trong dân số của quốc gia. Họ đang theo học tại các trường để được trang bị những kiến thức cơ bản để bước vào cuộc sống. Họ sẽ là chủ nhân tương lai của đất nước.
– Sách giáo khoa.
– Tài liệu PBGDPL
– Xây dựng Tủ sách pháp luật
– Thiết bị dạy học.
Qua kết cấu chương trình môn GDCD của ba khối học cho chúng ta thấy:
– Tỷ lệ thời lượng giữa phần lý luận xã hội và phần pháp luật thực định chưa cân đối.
– Chương trình còn nặng về lý thuyết, các khái niệm còn trừu tượng, nên người học khó hiểu, khó tiếp thu, khó vận dụng, nên dễ gây ra sự nhàm chán trong giờ học.
– Chương trình thiếu thời gian thảo luận, trải nghiệm thực tế, chưa hướng dẫn thời gian thực hành.
Ngoài ra việc biên soạn các tài liệu hỗ trợ, bổ sung cho môn học còn nghèo nàn, thiếu đầu sách tham khảo phục vụ môn học.
– Về hình thức, phương pháp GDPL trong trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Quảng Nam.
Hình thức GDPL cho học sinh trong nhà trường mang lại hiệu quả chưa cao, nhiều hoạt động chỉ mang tính hình thức chưa thiết thực với các em, chưa thu hút được sự tham gia đông đảo của các em học sinh, sự nhận thức chưa đầy đủ về nội dung chương trình cũng như thông tin chưa được phổ biến kịp thời đến đối tượng GDPL.
– Về cơ sở vật chất phục vụ việc dạy và học pháp luật trong trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Quảng Nam.
Trên cơ sở các chương trình đã được xây dựng các bộ sách như sách giáo khoa cho học sinh và sách hướng dẫn cho giáo viên dạy môn Giáo dục công dân, đã được biên soạn và đưa vào sử dụng.
– Về trang thiết bị, đồ dùng dạy học: với những trang thiết bị hiện tại không thể đáp ứng được nhu cầu phát triển của thời đại, không bảo đảm chất lượng GDPL trong nhà trường, các trang thiết bị phương tiện hiện đại dạy – học qua băng hình, đèn chiếu hầu như không có, các trường trọng điểm được đầu tư nhằm mục đích khác gắn liền với nhiệm vụ cụ thể của nhà trường.
Chương 3
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO HỌC SINH TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỪ THỰC TIỄN TỈNH QUẢNG NAM
Hoạt động giáo dục trong trường phố thông rất đa dạng và phong phú. Vì vậy, công tác giáo dục nói chung trong các nhà trường phổ thông cũng mang đặc điểm này, nó phụ thuộc rất nhiều vào hoàn cảnh của nhà trường và đối tượng học sinh. Hoạt động GDPL đóng một vai trò quan trọng trong việc góp phần giáo dục toàn diện cho học sinh. Chính vì vậy Đảng, Nhà nước và Bộ Giáo dục và đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Nam có nhiều Nghị quyết, Chỉ thị, Thông tư, Hướng dẫn…liên quan đến hoạt động này.
Trong từng thời kỳ, Đảng đề ra những phương hướng giáo dục, nâng cao ý thức pháp luật cho công dân. Để công tác GDPL cho học sinh trong trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Quảng Nam có hiệu quả, bên cạnh việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng thì sự tổ chức, chỉ đạo của các cấp chính quyền của tỉnh Quảng Nam là một trong những yếu tố vô cùng quan trọng trong việc nâng cao chất lượng GDPL, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa và nâng cao hoạt động GDPL cho học sinh, sinh viên đang theo học trong các trường đóng trên địa bàn tỉnh Quảng Nam Chính quyền tỉnh Quảng Nam cần thực hiện tốt những vấn đề cụ thể sau:
Đối với Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Nam: Trong quá trình hoạt động của mình, hội đồng nhân dân không chỉ chú ý tới việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật mà quan trọng hơn là phải chỉ đạo, giám sát hoạt động GDPL, xem đây là biện pháp hàng đầu trong việc đảm bảo thi hành Hiến pháp và luật trên địa bàn.
Đối với ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam: Hàng năm cần chủ động xây dựng kế hoạch, chương trình GDPL cho từng ngành, địa phương trong thành phố, xây dựng kế hoạch GDPL phải phù hợp với đường lối, chủ trương của Đảng.
Cần đổi mới nội dung chương trình GDPL theo hướng không chỉ đáp ứng nhu cầu kiến thức cơ bản về pháp luật, mà còn phải thiết thực, đáp ứng yêu cầu thực tiễn xã hội.
Đổi mới nội dung GDPL cho học sinh. Trong chương trình cũ (trước 2006) nội dung PL được đưa vào với nhiều ngành luật quan trọng như: Hiến pháp, Luật Hình sự, Luật Dân sự, Hôn nhân, gia đình, Luật Thuế… mặc dù chương trình rất nặng (bên cạnh nội dung trọng tâm của các ngành luật còn đề cập đến các khái niệm, kết cấu của một ngành luật, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức…) song, cũng thể hiện tính hấp dẫn nhất định.
Cùng với đổi mới nội dung chương trình GDPL cần phải đổi mới việc biên soạn sách giáo khoa. Sách giáo khoa theo cách hiểu thông thường hiện nay ở nước ta bao gồm sách dành cho học sinh, sách bài tập, ngoài ra khi biên soạn tài liệu học tập giảng dạy cho các bộ môn còn có thể phải biên soạn những tài liệu hỗ trợ cần thiết khác, trước hết là sách hướng dẫn giảng dạy.
Kiến thức của sách giáo khoa phải được xem là chuẩn mực cho mọi sự đánh giá và thi cử. Việc lựa chọn sắp xếp và xác định trình độ, khối lượng kiến thức khi viết sách giáo khoa phải căn cứ vào mục tiêu đào tạo thể hiện qua mục tiêu môn học, phù hợp với thời lượng và chuẩn mực mà kế hoạch dạy học và chương trình đã quy định.
Chất lượng đôi ngũ giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục mà điều này phụ thuộc chủ yếu vào công tác đào tạo bồi dưỡng giáo viên.
Để kiện toàn đội ngũ giáo viên GDPL, bên cạnh việc bồi dưỡng cần phải chú trọng đến công tác đào tạo.
Trên đây chỉ là giải pháp mang tính tình thế, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế – xã hội trong thời điểm hiện tại. Về lâu dài, giải pháp tốt nhất hiệu quả nhất vẫn là phải liên kết các khoa đào tạo giáo viên chuyên Giáo dục công dân trong trường Đại học Sư phạm theo Chi thị số 30/1998/CT- BGD&ĐT ngày 25/5/1998. Xây dựng chương trình, nội dung đào tạo, bồi dưỡng thích hợp, góp phần đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy môn học trong các trường trung học phổ thông nói chung.
Đa dạng hóa hình thức, phương pháp GDPL trong các nhà trường hiện nay thông qua Hoạt động ngoài giờ lên lớp; giờ chào cờ; sinh hoạt đoàn; hội thi, hội diễn; tuyên truyền, nói chuyện pháp luật và đặc biệt là thông qua hoạt động kỷ luật tích cực học sinh.
Tóm lại: Để nâng cao hiệu quả công tác GDPL trong nhà trường trong thời gian tới, cần tăng cường hơn nữa sự phối hợp giữa hai ngành Tư pháp và Giáo dục và Đào tạo trong việc thực hiện GDPL tong nhà trường.
– Ngoài ra, ngành Giáo dục và đào tạo cần xây dựng khung chương trình GDPL chính khoá và ngoại khoá để áp dụng thống nhất cho các trường trên địa bàn tỉnh.
Đào tạo, tập huấn pháp luật cho đội ngũ giáo viên chuyên trách dạy pháp luật (trong môn Giáo dục công dân).
Ban hành qui định về thiết lập mối quan hệ trực tiếp giữa thầy cô giáo chủ nhiệm và cha mẹ học sinh (thông qua phiếu liên lạc, họp phụ huynh định k, qua điện thoại, qua mail..) để trao đổi thông tin về kết quả học tập, rèn luyện đạo đức của học sinh.
Để nâng cao chất lượng GDPL ở bậc học trung học phổ thông trong giai đoạn hiện nay, đòi hỏi chúng ta cần có quan điểm toàn diện, tạo nên những bước đột phá mới trong đổi mới trong đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ GV dạy môn GDCD; đổi mới mạnh mẽ cấu trúc chương trình, nội dung, phương pháp, phương thức kiểm tra, đánh giá, công tác quản lý, chỉ đạo của cán bộ quản lý giáo dục… để có thể tạo được những chuyến biến tích cực góp phần thực hiện thắng lợi về đổi mới căn bản toàn diện Giáo dục – đào tạo, đáp ứng yêu cầu đặt ra./.
KẾT LUẬN
Tỉnh Quảng Nam cũng như cả nước ta đang phấn đấu thực hiện mục tiêu xây dựng “Nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân” theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI. Mục tiêu của việc xây dựng Nhà nước pháp quyền ở nước ta là xây dựng một Nhà nước thực sự của dân, do dân, vì dân, Nhà nước của khối đại đoàn kết dân tộc đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản Việt Nam. Để đảm bảo tự do dân chủ của nhân dân đòi hỏi Nhà nước phải “tổ chức và hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật”. GDPL là sự tác động một cách có hệ thống của nhân tố chủ quan được định hướng trong toàn bộ hoạt động của tổ chức Đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội bằng nhiều hình thức khác nhau, nhằm từng bước đưa pháp luật vào cuộc sống, góp phần nâng cao dân trí cho mọi tầng lớp nhân dân.
GDPL trong các nhà trường, đặc biệt trong trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Quảng Nam là một bộ phận không thể thiếu được của học vấn phổ thông nhằm giáo dục ý thức nhân cách, ý thức công dân, giáo dục cách xử sự vì lợi ích chung của cộng đồng, của xã hội và lợi ích của mỗi con người trong đó có đối tượng học sinh phổ thông, thực hiện mục tiêu giáo dục “toàn điện”. Chuẩn bị cho thế hệ trẻ vào đời biết sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật, kiên quyết đấu tranh chống những hành vi vi phạm pháp luật, góp phần xây dựng một xã hội có kỉ cương, nề nếp, đáp ứng được những yêu cầu của xã hội hiện tại.
GDPL nói chung và GDPL cho học sinh trong trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Quảng Nam nói riêng, là quá trình phải tiến hành thường xuyên, liên tục, lâu dài, là nhiệm vụ quan trọng đối với sự phát triển toàn diện con người Việt Nam, trong đó có việc hình thành ý thức pháp luật, văn hoá pháp luật cho học sinh. Hoạt động GDPL là một hoạt động giáo dục cụ thể gắn bó với hoạt động giáo dục nói chung. Nội dung GDPL là một phần của nội dung chương trình giáo dục ở các cấp học trong toàn hệ thống giáo dục quốc dân. Nói cách khác, GDPL cho học sinh trung học phổ thông là một hoạt động tự thân, thường xuyên của ngành giáo dục. GDPL có hiệu quả không chỉ góp phần ổn định hoạt động của ngành, mà còn góp phần trực tiếp vào việc nâng cao chất lượng giáo dục. Trước yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội nhập quốc tế, công tác phổ biến, GDPL của ngành giáo dục cần được tăng cường thường xuyên, liên tục ở tầm cao hơn nhằm nâng cao nguồn nhân lực của đất nước nói chung và của tỉnh Quảng Nam nói riêng. Mục đích của GDPL mà các trường trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Quảng Nam phấn đấu thực hiện không chỉ là trách nhiệm riêng của nhà trường, mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội. Do đó cẩn có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, các cấp, nâng cao ý thức trách nhiệm của các cơ quan hữu quan, đặc biệt vai trò chủ động của sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Nam trong công tác GDPL.
Việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn “GDPL cho học sinh trong trường trung học phổ thông” là vấn đề rộng lớn và còn mới mẻ, tác giả nhận thấy do năng lực nghiên cứu còn hạn chế nên kết quả nghiên cứu của luận văn mới chỉ ở bước đầu, vì vậy trong nội dung nghiên cứu không thể tránh được những thiếu sót hoặc giải quyết chưa triệt để, sâu sắc và khoa học nên tác giả rất mong nhận được sự góp ý, bổ sung của các nhà khoa học, các thầy, cô giáo để luận văn được bổ sung hoàn thiện hơn.
E:\DỮ LIỆU COP CỦA CHỊ YẾN\LUAN VAN VIEN HAN LAM\VIEN HAN LAM DOT 3\LUAT HANH CHINH\LE THI BICH HANG
