Tổ chức và hoạt động của cơ quan Thi hành án dân sự

Tổ chức và hoạt động của cơ quan Thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình

Tổ chức và hoạt động của cơ quan Thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình

1. Lý do chọn đề tài

Trong quá trình cải cách hành chính và cải cách tư pháp những năm vừa qua, hoạt động của cơ quan THADS đóng góp một phần quan trọng trong hoạt động hành chính – tư pháp ở nước ta, bảo đảm thi hành các bản án có hiệu lực pháp luật nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của công dân, cơ quan tổ chức. THADS là hoạt động đưa bản án, quyết định về dân sự của Tòa án, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền ra thi hành trên thực tế. Thông qua hoạt động THADS, những phán quyết và lợi ích hợp pháp của công dân và tập thể được bảo vệ, trật tự kỷ cương xã hội được bảo đảm, công lý xã hội được thực hiện. Đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Đảng và Nhà nước ta ban hành nhiều nghị quyết và văn bản pháp luật liên quan đến cải cách về tổ chức và hoạt động của các cơ quan tư pháp nói chung và cơ quan THADS nói riêng như: Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 2004, Luật Thi hành án dân sự năm 2008 và hàng loạt các Nghị định, Thông tư hướng dẫn thi hành luật. Những văn bản này đã tạo cơ sở pháp lý cho việc đổi mới tổ chức và hoạt động của cơ quan Thi hành án dân sự, góp phần nâng cao hiệu quả công tác THADS.

Hiện nay, công tác THADS tuy đã đạt được nhiều thành tựu, nhưng vẫn còn những hạn chế, bất cập về tổ chức và cơ chế hoạt động, đòi hỏi tất yếu phải đổi mới tổ chức, nâng cao hiệu quả hoạt động THADS, xác định đó là một mắt xích quan trọng của cải cách tư pháp nói riêng và cải cách bộ máy nhà nước nói chung.

Mặt khác, đến nay dù đã có không ít đề tài nghiên cứu có liên quan đến THADS, nhưng chưa có một đề tài nào nghiên cứu cụ thể cơ quan THADS tại một địa phương cụ thể là Quảng Bình, đặc biệt kể từ khi Luật THADS được ban hành, vì vậy học viên đã chọn đề tài “Tổ chức và hoạt động của cơ quan Thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình” làm luận văn thạc sĩ luật học.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

3.1. Mục đích nghiên cứu đề tài

Trên cơ sở làm sáng tỏ lý luận về tổ chức và hoạt động của cơ quan THADS, đưa ra đánh giá về thực tiễn tổ chức và hoạt động của cơ quan THADS tỉnh Quảng Bình, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức và hoạt động của cơ quan THADS tỉnh Quảng Bình.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu đề tài

– Nghiên cứu những vấn đề lý luận về tổ chức và hoạt động của cơ quan THADS; những quy định của pháp luật về tổ chức và hoạt động của cơ quan THADS;

– Phân tích, đánh giá về thực tiễn tổ chức và hoạt động của cơ quan THADS tỉnh Quảng Bình;

– Đề xuất các giải pháp, đưa ra các nội dung cơ bản để hoàn thiện tổ chức và hoạt động của cơ quan THADS tỉnh Quảng Bình.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài

4.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài

Đề tài tập trung nghiên cứu về những vấn đề lý luận, pháp lý và thực tiễn hoạt động của cơ quan THADS tỉnh Quảng Bình.

4.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài

Phạm vi nghiên cứu bao gồm tổ chức và hoạt động của cơ THADS cấp tỉnh và cơ quan THADS cấp huyện thuộc tỉnh Quảng Bình. Thời gian nghiên cứu chủ yếu từ thời điểm Luật THADS năm 2008 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2009 đến nay.

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về nhà nước pháp quyền XHCN; bám sát đường lối chủ trương của Đảng và nhà nước về cải cách hành chính và chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, trong đó có lĩnh vực THADS.

Phương pháp nghiên cứu cụ thể là: phân tích, tổng hợp, lịch sử, thống kê, so sánh. Ngoài ra luận văn còn có các phương pháp khác như phương pháp chuyên gia, logic…

6. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài

Kết quả nghiên cứu đề tài là tài liệu có thể dùng tham khảo cho công tác giảng dạy, nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực THADS; giúp ích cho việc hoàn thiện hệ thống pháp luật nói chung, pháp luật THADS nói riêng, góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức và hoạt động của cơ quan THADS tỉnh Quảng Bình.

7. Kết cấu của đề tài

Ngoài Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn được cơ cấu thành ba chương:

Chương 1. Những vấn đề lý luận về tổ chức và hoạt động của cơ quan Thi hành án dân sự

Chương 2. Tổ chức và hoạt động của cơ quan Thi hành án dân sự tỉnh Quảng Bình

Chương 3. Quan điểm và giải pháp hoàn thiện tổ chức và hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự tỉnh Quảng Bình

Chương 1

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG

CỦA CƠ QUAN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ

1.1. Khái niệm và vai trò của thi hành án dân sự

1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của thi hành án dân sự

1.1.1.1. Khái niệm thi hành án dân sự

Thi hành án dân sự là hoạt động hành chính – tư pháp của Nhà nước, do cơ quan thi hành án tiến hành theo một trình tự, thủ tục luật định, nhằm đảm bảo thi hành các bản án, quyết định về dân sự của Tòa án hoặc quyết định khác của cơ quan có thẩm quyền.

1.1.1.2. Đặc điểm của thi hành án dân sự

Các đặc điểm của thi hành án dân sự nói chung mang đặc trưng hành chính – tư pháp, cụ thể:

Thứ nhất, thi hành án dân sự là hoạt động mang bản chất hành chính – tư pháp của nhà nước.

Thứ hai, hoạt động thi hành án được tiến hành theo một trình tự, thủ tục chặt chẽ do pháp luật quy định.

Thứ ba, cơ sở của hoạt động thi hành án là các quy định của pháp luật và các bản án, quyết định dân sự của Tòa án, quyết định của cơ quan có thẩm quyền đã có hiệu lực pháp luật.

Thứ tư, thi hành án dân sự là giai đoạn kế tiếp sau giai đoạn xét xử.

Thứ năm, trong quá trình thi hành án, cơ quan thi hành án tác động tới đối tượng phải thi hành án để họ tự nguyện thi hành.

Thứ sáu, trong quá trình thi hành án, những người phải thi hành án và những người được thi hành án vẫn có thể tự thoả thuận với nhau để tự thi hành án phù hợp với pháp luật và đạo đức xã hội.

Thứ bảy, tuỳ từng trường hợp cụ thể, cơ quan thi hành án dân sự được lựa chọn biện pháp thích hợp, chủ động giải quyết các vấn đề nảy sinh trong quá trình thi hành án.

Thứ tám, hoạt động của cơ quan thi hành án phần lớn thông qua vai trò của các cá nhân được Nhà nước giao trách nhiệm thi hành các bản án, quyết định của Toà án.

1.1.2. Vai trò của cơ quan thi hành án dân sự

Với vị trí là cơ quan chuyên môn trong bộ máy hành chính của một nhà nước, cơ quan thi hành án dân sự đóng vai trò quan trọng. Đó là:

Thứ nhất, THADS góp phần giữ gìn trật tự, kỷ cương an toàn xã hội, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa.

Thứ hai, THADS là khâu hoàn tất hoạt động xét xử của Tòa án và hoạt động tư pháp khác.

Thứ ba, THADS góp phần nâng cao ý thức pháp luật của nhân dân.

Thứ tư, THADS là hoạt động bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân cũng như của các cơ quan, tổ chức.

1.2. Tổ chức và hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự

1.2.1. Chức năng, nhiệm vụ của cơ quan thi hành án dân sự

Chức năng của cơ quan thi hành án dân sự: tham mưu, giúp cơ quan nhà nước quản lý nhà nước về công tác thi hành án dân sự trong phạm vi cả nước và thực hiện quản lý chuyên ngành về thi hành án dân sự theo quy định của pháp luật.

Nhiệm vụ của cơ quan THADS là: hướng dẫn, kiểm tra và tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, đề án, dự án về thi hành án dân sự; quản lý về thi hành án hành chính sau khi được phê duyệt, ban hành; thực hiện công tác rà soát, hệ thống hóa, kiểm tra việc thi hành văn bản quy phạm pháp luật về thi hành án dân sự; tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về thi hành án dân sự; xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật đối với các hành vi vi phạm pháp luật thi hành án dân sự; phối hợp với các cơ quan khác có liên quan thực hiện thanh tra, giám sát về quản lý thi hành án dân sự và xử lý hành vi không chấp hành án theo quy định của pháp luật.

1.2.2. Hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự

1.2.2.1. Tính chất hoạt động

Hoạt động thi hành án dân sự là hoạt động đặc thù, vừa có tính chất của hoạt động hành chính, vừa có tính chất của hoạt động tư pháp, do đó hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự cũng vừa mang tính chất của hoạt động hành chính, vừa mang tính chất của hoạt động tư pháp.

1.2.2.2. Các hình thức hoạt động của cơ quan THADS

– Xây dựng thể chế và văn bản quản lý.

– Hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ thi hành án dân sự.

– Ra quyết định thi hành án.

– Tổ chức thực hiện quyết định THADS.

– Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong thi hành án dân sự.

1.2.3. Các mô hình tổ chức cơ quan thi hành án dân sự trên thế giới

Một là, mô hình tổ chức THADS do tư nhân đảm nhiệm: Là mô hình tổ chức chủ yếu theo quy chế Thừa phát lại.

Hai là, mô hình tổ chức THADS công: Ở mô hình này tổ chức thi hành án bao gồm hệ thống các cơ quan thuộc bộ máy nhà nước, các Chấp hành viên và công chức, viên chức hưởng lương từ Ngân sách Nhà nước. Mô hình tổ chức thi hành án công có thể phân làm các loại:

– Cơ quan thi hành án nằm trong Tòa án

– Cơ quan thi hành án thuộc cơ quan hành chính hoặc cơ quan thuế.

– Mô hình tổ chức thi hành án bán công

Từ những mô hình tổ chức thi hành án của các nước trên thế giới, xét trong điều kiện cụ thể của Việt Nam, tác giả nhận thấy, chúng ta có thể áp dụng hình thức thi hành án bán công.

1.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức và hoạt động của cơ quan THADS

1.3.1. Vai trò lãnh đạo chỉ đạo của Đảng và chính quyền

1.3.2. Mức độ hoàn thiện của pháp luật về thi hành án dân sự

1.3.3. Tổ chức bộ máy thi hành án

1.3.4. Đội ngũ công chức thi hành án

1.3.5. Cơ sở vật chất, kinh phí cho hoạt động thi hành án

1.3.6. Ý thức pháp luật và tâm lý xã hội

Tổ chức và hoạt động của cơ quan Thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình
Tổ chức và hoạt động của cơ quan Thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình

Chương 2

TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN THI HÀNH

ÁN DÂN SỰ TỈNH QUẢNG BÌNH

2.1. Quy định của pháp luật về tổ chức và hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự

2.1.1. Về tổ chức của cơ quan thi hành án dân sự

Hệ thống tổ chức THADS và CHV được quy định tại chương II Luật THADS năm 2008 gồm 13 điều. Theo đó hệ thống cơ quan THADS bao gồm: một là, cơ quan quản lý THADS thuộc Bộ Tư pháp, được chia thành 3 cấp đó là cấp trung ương (Tổng cục THADS), cấp tỉnh (Cục THADS), cấp huyện (Chi cục THADS); hai là, cơ quan THADS thuộc Bộ Quốc phòng. Ngày 14/11/2008, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua Luật thi hành án dân sự tại kỳ họp thứ 4, mở ra một giai đoạn phát triển mới của Ngành THADS. Một hệ thống THADS thống nhất, thông suốt từ Tổng cục THADS thuộc Bộ Tư pháp đến Cục THADS tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và Chi cục THADS quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh được thiết lập.

2.1.2. Hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự

Hoạt động của cơ quan THADS được quy định cụ thể và chi tiết trong Luật THADS năm 2008 và các văn bản hướng dẫn thi hành, với các nội dung sau đây:

2.1.2.1. Quy định về thủ tục thi hành án dân sự

– Những bản án, quyết định được đưa ra thi hành theo thủ tục THADS

-Thẩm quyền THADS được quy định tại Điều 35 Luật THADS năm 2008

– Thời hiệu thi hành án

– Quyền yêu cầu thi hành án

– Thời hạn ra quyết định thi hành án

– Quyết định về thi hành án, giấy báo, giấy triệu tập và các văn bản khác có liên quan đến việc thi hành án

– Trường hợp người phải thi hành án có điều kiện thi hành án mà không tự nguyện thi hành án

– Các trường hợp hoãn thi hành án

– Đình chỉ việc thi hành án

– Trả đơn yêu cầu thi hành án

– Thu nộp tiền, tài sản thi hành án

– Nộp phí thi hành án dân sự

– Một số trường hợp người phải thi hành án được miễn, giảm phí thi hành án

2.1.2.2. Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong thi hành án dân sự

Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo trong THADS được quy định tại Chương VI của Luật THADS năm 2008.

2.2. Thực tiễn tổ chức và hoạt động của cơ quan thi THADS tỉnh Quảng Bình

2.2.1. Thi hành án dân sự trong các điều kiện địa lý, kinh tế – xã hội của tỉnh Quảng Bình

2.2.2. Tổ chức cơ quan thi hành án dân sự tỉnh Quảng Bình

2.2.2.1. Quá trình hình thành và phát triển của cơ quan thi hành án dân sự tỉnh Quảng Bình

Cùng với sự phát triển của ngành thi hành án, lịch sử hình thành của cơ quan thi hành án dân sự tỉnh Quảng Bình có thể chia làm bốn giai đoạn, gồm:

– Giai đoạn trước năm 1993

– Giai đoạn từ năm 1993 đến năm 2003

– Giai đoạn từ năm 2004 đến năm 2008

– Giai đoạn từ năm 2009 đến nay

2.2.2.2. Cơ quan thi hành án tỉnh Quảng Bình

Cơ quan THADS tỉnh Quảng Bình được thành lập tương ứng với đơn vị hành chính của tỉnh, gồm: Cục THADS tỉnh Quảng Bình; 08 Chi cục THADS huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh Quảng Bình.

– Tổ chức bộ máy, vị trí, chức năng và nhiệm vụ của cơ quan thi hành án dân sự tỉnh Quảng Bình

Cục THADS tỉnh Quảng Bình được thành lập theo Quyết định số 2879/QĐ-THA ngày 06 tháng 11 năm 2009. Cục THADS tỉnh Quảng Bình là cơ quan THADS thuộc Tổng cục THADS – Bộ Tư pháp, thực hiện nhiệm vụ THADS theo quy định của pháp luật, thực hiện chức năng THADS, có nhiệm vụ giúp Tổng Cục trưởng Tổng Cục THADS quản lý một số mặt công tác tổ chức, cán bộ, cơ sở vật chất, kinh phí, phương tiện hoạt động các nhiệm vụ, quyền hạn khác của các cơ quan THADS trên địa bàn tỉnh Quảng Bình theo quy định của pháp luật, phân cấp của Bộ trưởng Bộ Tư pháp và Tổng cục THADS. Đồng thời, Cục THADS tỉnh Quảng Bình giúp UBND tỉnh Quảng Bình thực hiện trách nhiệm, quyền hạn của mình theo quy định của pháp luật.

Cục THADS tỉnh Quảng Bình có 04 Phòng chuyên môn trực thuộc Cục (gồm: Văn phòng Cục; Phòng Nghiệp vụ và tổ chức THADS; Phòng Kiểm tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo; Phòng Tổ chức cán bộ) và 08 Chi cục THADS huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (gồm: Chi cục THADS huyện Lệ Thủy, Chi cục THADS huyện Quảng Ninh, Chi cục THADS thành phố Đồng Hới, Chi cục THADS huyện Bố Trạch, Chi cục THADS huyện Quảng Trạch, Chi cục THADS thị xã Ba Đồn, Chi cục THADS huyện Tuyên Hóa, Chi cục THADS huyện Minh Hóa). Các Chi cục THADS huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh Quảng Bình là cơ quan THADS trực thuộc Cục THADS tỉnh Quảng Bình, thực hiện nhiệm vụ THADS và các nhiệm vụ quyền hạn khác theo quy định của pháp luật. Đồng thời, chịu sự chỉ đạo của UBND cùng cấp theo quy định của pháp luật.

– Cơ cấu tổ chức và biên chế của của cơ quan thi hành án dân sự tỉnh Quảng Bình

Theo quyết định số 413/QĐ-TCTHADS ngày 15/6/2012 của Tổng cục THADS – Bộ Tư pháp về việc giao biên chế công chức hành chính nhà nước năm 2012 đối với các cơ quan THADS tỉnh Quảng Bình, thì các cơ quan THADS tỉnh Quảng Bình được giao tổng cộng 107 biên chế, trong đó:

Ở cấp tỉnh: Tổng số biên chế được giao là 27 biến chế. Đã thực hiện được 27 biên chế. Trong đó: Xét về ngạch công chức: có 11 CHV, trong đó 01 CHV cao cấp, 07 CHV trung cấp, 03 CHV sơ cấp; có 03 thẩm tra viên; 06 thư ký thi hành án; 03 chuyên viên; 02 là cán sự và tương đương; 02 kế toán. Xét về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ: 01 công chức có trình độ thạc sĩ Luật; 24 công chức có trình độ cử nhân; 01 công chức có trình độ trung cấp; 01 công chức có trình độ khác.

Ở cấp huyện: Theo đó, tổng số biên chế giao cho các Chi cục THADS huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh là 80 biên chế. Đã thực hiện được 79 biên chế. Cụ thể: Chi cục THADS huyện Lệ Thủy có 11 biên chế, Chi cục THADS huyện Quảng Ninh có 08, Chi cục THADS thành phố Đồng Hới có 15 biên chế, Chi cục THADS huyện Bố Trạch có 11 biên chế, Chi cục THADS huyện Quảng Trạch có 09 biên chế, Chi cục THADS thị xã Ba Đồn có 10 biên chế, Chi cục THADS huyện Tuyên Hóa có 08 biên chế, Chi cục THADS huyện Minh Hóa có 08 biên chế. Số biên chế phân bổ cho các Chi cục THADS huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh được sắp xếp, bố trí như sau:

Xét về ngạch công chức: có 35 CHV, có 04 thẩm tra viên, 14 thư ký thi hành án, 07 chuyên viên, 08 công chức là cán sự và tương đương, 11 kế toán. Xét về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ: 64 công chức có trình độ cử nhân, 15 công chức có trình độ trung cấp.

– Kiện toàn công tác tổ chức cán bộ:

Được sự quan tâm của Bộ Tư pháp, Tổng cục THADS, cấp uỷ, chính quyền địa phương, nên công tác tổ chức cán bộ của các cơ quan THADS trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ngày càng được kiện toàn, đi vào hoạt động có hiệu quả. Công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ đối với đội ngũ công chức THADS được Cục THADS quan tâm, chú trọng. Đến nay, đội ngũ cán bộ công chức THADS tỉnh Quảng Bình cơ bản đã được đào tạo bài bản, cán bộ công chức được bố trí đảm nhận công việc phù hợp với khả năng, năng lực và chuyên ngành được đào tạo. Công tác tuyển dụng ở tỉnh Quảng Bình được thực hiện thông qua hình thức thi tuyển. Việc thực hiện chế độ, chính sách, xử lý kỷ luật hàng năm luôn được Cục THADS và các Chi cục THADS cấp huyện chấp hành nghiêm túc.

2.2.3. Hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự tỉnh Quảng Bình

2.2.3.1. Xây dựng thể chế, văn bản quản lý

Cục THADS tỉnh Quảng Bình đã chủ trì phối hợp với Sở Tư pháp tham mưu UBND tỉnh Quảng Bình đã ban hành và triển khai thực hiện Chỉ thị số 23/2009/CT-UBND tỉnh ngày 25/10/2009 về việc triển khai thi hành Luật THADS trên địa bàn tỉnh Quảng Bình; tham mưu cho Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Chỉ thị số ngày 34-CT/TU ngày 15/3/2015 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác THADS trên địa bàn tỉnh; tham mưu cho Trưởng ban chỉ đạo THADS các cấp kiện toàn lại Ban chỉ đạo THADS. Ban hành Quy chế số 339/QCLN/CTHADS-TAND-VKSND-CAT-TGĐS ngày 08/05/2014 về phối hợp liên ngành trong công tác THADS. Ngoài ra, hàng năm Cục THADS tỉnh Quảng Bình đã ban hành và chỉ đạo các Chi cục THADS các huyện, thị xã, thành phố ban hành và triển khai thực hiện có hiệu quả Quy chế làm việc, Quy chế tiếp công dân, Quy chế thực hiện dân chủ ở cơ quan, Quy chế về thực hiện nếp sống lành mạnh và văn hóa nơi công sở, Quy chế chi tiêu nội bộ…

2.2.3.2. Hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ thi hành án dân sự

Hàng năm, ngay sau khi kết thúc năm công tác của mình, Cục Thi hành án dân sự Quảng Bình đã chỉ đạo các đơn vị THADS trực thuộc chủ động triển khai thực hiện nhiệm vụ thi hành án dân sự, tập trung cao độ giải quyết án ngay từ những tháng đầu năm; thực hiện công tác đánh giá, triển khai các giải pháp thực hiện các chỉ tiêu nhiệm vụ; rà soát, phân loại án, tổ chức các đợt cao điểm thi hành án; định kỳ hàng tháng, quý, tổ chức Hội nghị giao ban để kiểm tra, nắm tiến độ thực hiện nhiệm vụ và có ý kiến chỉ đạo cụ thể đối với từng lĩnh vực công tác; tham mưu Ban chỉ đạo Thi hành án dân sự chỉ đạo giải quyết các vụ việc khó khăn, phức tạp. Công tác hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ THADS được lãnh đạo Cục THADS giao cho Phòng Nghiệp vụ và tổ chức thi hành án theo dõi trực tiếp, kịp thời đưa ra những hướng dẫn, chỉ đạo sâu sát, cụ thể đối với các đơn vị cấp dưới, đối với CHV, cán bộ thực hiện công tác THADS.

2.2.3.3. Thực tiễn thi hành bản án, quyết định của Toà án

Hoạt động trực tiếp thi hành bản án, quyết định của Toà án của các cơ quan THADS tỉnh Quảng Bình được thực hiện theo các trình tự, thủ tục khác nhau trên cơ sở quy định của Luật THADS năm 2008 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Cụ thể: Trong gần 06 năm triển khai thực hiện Luật THADS (từ ngày 01/7/2009 đến ngày 30/6/2015) toàn tỉnh Quảng Bình có tổng số việc phải thi hành là: 23.928 việc, trong đó số việc có điều kiện thi hành là 18.332 việc (chiếm 77% trên tổng số thụ lý), số chưa có điều kiện thi hành là 5.596 việc (chiếm 23% trên tổng số thụ lý); đã thi hành xong 16.111 việc, đạt tỷ lệ 88% trên tổng số có điều kiện thi hành. Tổng số tiền, giá trị tài sản phải thi hành là 531 tỷ 179 triệu 453 nghìn đồng, trong đó số tiền, giá trị tài sản có điều kiện thi hành là 340 tỷ 425 triệu 079 nghìn đồng (chiếm 64% trên tổng số thụ lý), số chưa có điều kiện thi hành là 190 tỷ 754 triệu 374 nghìn đồng (chiếm 36% trên tổng số thụ lý); đã thi hành xong 238 tỷ 027 triệu 651 nghìn đồng trên tổng số có điều kiện thi hành, đạt tỷ lệ 70%.

2.2.3.4. Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong thi hành án dân sự

Công tác tiếp công dân được Cục THADS tỉnh Quảng Bình xem là nhiệm vụ quan trọng của ngành. Cục THADS và Chi cục THADS huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh phân công, bố trí cán bộ, công chức giỏi nghiệp vụ, có kinh nghiệm trong giải quyết các tranh chấp và khiếu nại. Cụ thể qua gần 06 năm thực hiện Luật THADS (từ ngày 01/7/2009 đến 30/6/2015) các cơ quan THADS trên địa bàn tỉnh Quảng Bình đã tiếp nhận 282 đơn thư khiếu nại, tố cáo. Trong đó: số đơn khiếu nại là 268 đơn, số đơn tố cáo là 13 đơn. Trong số đơn khiếu nại thì thuộc thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan THADS là 141 đơn, đã giải quyết xong 138 đơn, đạt tỷ lệ 97,87%; không thuộc thẩm quyền giải quyết đã chuyển cho cơ quan khác là 127 đơn, đã chuyển cho cơ quan có thẩm quyền giải quyết 127, đạt tỷ lệ 100%. Số đơn tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan THADS là 10 đơn, đã giải quyết xong 13 đơn, đạt tỷ lệ 100%; không thuộc thẩm quyền giải quyết đã chuyển cho cơ quan khác là 03 đơn, đạt tỷ lệ 100%.

2.3. Đánh giá về tổ chức và hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự tỉnh Quảng Bình

2.3.1. Ưu điểm và hạn chế

Từ khi Luật THADS năm 2008 ra đời và có hiệu lực pháp luật 01/7/2009, công tác THADS ở tỉnh Quảng Bình đã có nhiều chuyển biến tích cực cả về tổ chức lẫn hoạt động, kết quả THADS hàng năm đạt được nhiều kết quả đáng khen ngợi. Hệ thống tổ chức THADS được thành lập phù hợp với yêu cầu của thực tiễn và tính đặc thù của hoạt động THADS. Song bên cạnh những kết quả đã đạt được đó vẫn còn một số tồn tại như: Ban chỉ đạo THADS hoạt động chưa thực sự hiệu quả, việc phối hợp giữa các cơ quan THADS với các cơ quan, ban, ngành hữu quan trên địa bàn còn ở mức khiêm tốn, thiếu nhuần nhuyễn; quá trình thực hiện Luật THADS gặp phải những khó khăn, vướng mắc; số lượng việc chưa có điều kiện tuy đã giảm đáng kể nhưng vẫn còn lớn (15%); số án thụ lý mới liên quan đến đất đai, kinh doanh thương mại, tín dụng ngân hàng, tranh chấp dân sự có xu hướng tăng với số tiền phải thi hành lớn; tỷ lệ án giải quyết xong chưa cao; một số bản án, quyết định của Tòa án tuyên không rõ ràng, thiếu chính xác dẫn đến khó thi hành. Quy chế phối hợp giữa các Bộ, Ngành trong việc giải quyết THADS chưa được thực hiện nhuần nhuyễn, đặc biệt là trong việc xác minh, phong tỏa, khấu trừ tài khoản của người phải thi hành án tại các Ngân hàng.

2.3.2. Nguyên nhân của những hạn chế, vướng mắc, bất cập

2.3.2.1. Nguyên nhân khách quan:

Thứ nhất, hệ thống các văn bản pháp luật về thi hành án dân sự chưa được sửa đổi, bổ sung kịp thời.

Thứ hai, sự hỗ trợ, phối hợp liên ngành trong công tác THADS còn hạn chế. Ban chỉ đạo THADS các cấp chưa phát huy được sức mạnh tổng hợp của các thành viên trong Ban chỉ đạo.

Thứ ba, nhiều trường hợp đối tượng phải thi hành án phạt tù được xét giảm án, ra trại sớm nhưng các phần thi hành án dân sự chưa thi hành xong.

Thứ tư, một số quy định trong công tác luân chuyển, điều động cán bộ còn bất cập, chưa phù hợp với thực tiễn; cơ sở vật chất, trang thiết bị chưa đáp ứng được nhu cầu công việc.

Thứ năm, một số bản án, quyết định của Tòa án tuyên không rõ hoặc không phù hợp với thực tế nên không thi hành được.

Thứ sáu, thị trường bất động sản vẫn đang ở trong tình trạng khó khăn, chưa phục hồi, giá cả thị trường trên địa bàn tỉnh tiếp tục tăng lên tác động trực tiếp đến đời sống của người dân nên làm ảnh hưởng phần nào đến kết quả THADS.

2.3.2.2. Nguyên nhân chủ quan:

Một là, đội ngũ cán bộ, Chấp hành viên các đơn vị THADS trong tỉnh đã có nhiều cố gắng nhưng còn thiếu về số lượng; năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ không đều.

Hai là, công tác chỉ đạo, điều hành của một số lãnh đạo Phòng chuyên môn thuộc Cục THADS và Chi cục THADS chưa thật sự quyết liệt.

Ba là, bản thân một số đơn vị THADS cấp huyện chưa phối hợp chặt chẽ với cơ quan hữu quan ở địa phương, chưa tranh thủ được sự quan tâm của cấp ủy ủy Đảng, chính quyền địa phương đối với công tác THADS.

Bốn là, ý thức tuân thủ pháp luật của một số tổ chức, cá nhân liên quan đến việc thi hành án chưa cao.

Tổ chức và hoạt động của cơ quan Thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình
Tổ chức và hoạt động của cơ quan Thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình

Chương 3

QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ

TỈNH QUẢNG BÌNH

3.1. Nhu cầu hoàn thiện tổ chức và hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự

3.1.1. Sự phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa

3.1.2. Bảo đảm thực hiện quyền con người, quyền công dân

3.1.3. Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, pháp luật giữ vai trò thượng tôn trong nhà nước pháp quyền

3.1.4. Nhu cầu hội nhập khu vực và quốc tế

3.1.5. Khắc phục những hạn chế trong tổ chức và hoạt động của cơ quan Thi hành án dân sự ở Quảng Bình

3.1.6. Đòi hỏi của việc thực hiện nhiệm vụ trọng tâm của ngành, của địa phương

3.2. Quan điểm hoàn thiện tổ chức và hoạt động của cơ quan Thi hành án dân sự

3.2.1. Bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam đối với tổ chức và hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự

3.2.2. Hoàn thiện tổ chức và hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự có tính chất đồng bộ

3.2.3. Kế thừa có chọn lọc kinh nghiệm trong nước và quốc tế về tổ chức và hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự

3.2.4. Đổi mới tổ chức và hoạt động của cơ quan THADS góp phần thực hiện nhiệm vụ chung của ngành và của địa phương

3.3. Giải pháp hoàn thiện tổ chức và hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự

3.3.1. Tăng cường vai trò lãnh đạo của cấp uỷ Đảng, quản lý điều hành của chính quyền, thủ trưởng đơn vị, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong tổ chức và hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự

Cơ quan thi hành án dân sự cần tổ chức triển khai, thực hiện có hiệu quả đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước, kế hoạch, chương trình hoạt động của ngành Tư pháp nói chung, ngành THADS nói riêng; các chỉ đạo của Ban cán sự Đảng, lãnh đạo Bộ Tư pháp và Tổng cục THADS, của Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân trong công tác THADS.

Cấp uỷ Đảng cần có Nghị quyết lãnh đạo, chỉ đạo công tác thi hành án dân sự. Các cấp chính quyền có kế hoạch thực hiện nhiệm vụ, phân công trách nhiệm một cách rõ ràng, cụ thể để thực hiện nhiệm vụ kịp thời, có hiệu quả.

3.3.2. Hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự và pháp luật có liên quan

Để nâng cao hiệu quả tổ chức và hoạt động của cơ quan thi hành án dân sự tỉnh Quảng Bình, cần thiết nên sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thi hành án dân sự, cụ thể như sau:

– Bổ sung quy định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của Viện kiểm sát trong THADS.

– Bổ sung quy định nâng cao vai trò, quyền hạn, trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các cấp trong công tác THADS.

– Sửa đổi, bổ sung những quy định của Luật THADS năm 2008 về trình tự, thủ tục thi hành án còn vướng mắc, bất cập.

– Nghiên cứu xây dựng quy chế đảm bảo an toàn pháp lý, hạn chế rủi ro cho CHV trong quá trình tác nghiệp.

– Bổ sung quy định pháp luật về thực hiện mạnh mẽ chủ trương xã hội hóa công tác THADS.

– Cần có sự thay đổi về chế độ tiền lương và các chế độ khác cho cán bộ, công chức làm công tác THADS cho phù hợp hơn với tính chất đặc thù của ngành thi hành án tương đối khó khăn, vất vả.

– Hoàn thiện hệ thống pháp luật về công tác kiểm tra, giám sát THADS, đề cao vai trò, trách nhiệm của Đoàn đại biểu Quốc Hội, Hội đồng Nhân dân, Mặt trận tổ quốc, Viện kiểm sát và nhân dân.

3.3.3. Kiện toàn tổ chức bộ máy, cơ cấu cán bộ cơ quan thi hành án dân sự

Phân định rõ mối quan hệ giữa phòng, ban, giữa cơ quan quản lý THADS; giữa cơ quan THADS cấp trên với cơ quan THADS cấp dưới. Đổi mới công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành theo hướng sâu sát, cụ thể; tập trung chấn chỉnh kỷ luật, kỷ cương nâng cao phẩm chất đạo đức nghề nghiệp của lãnh đạo, CHV và cán bộ làm công tác THADS. Kiện toàn mạnh mẽ công tác tổ chức cán bộ cả về số lượng lẫn chất lượng

Đối với Cục THADS tỉnh Quảng Bình, cần tăng cường thêm biên chế cho Văn Phòng Cục, Phòng Nghiệp vụ và tổ chức thi hành án; tăng biên chế cho các Chi cục THADS huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh theo hướng mỗi Chi cục ở đồng bằng có từ 04 CHV trở lên, Chi cục ở miền núi có từ 03 CHV, mỗi CHV có 01 công chức giúp việc. Thường xuyên rà soát, đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ thi hành án, đặc biệt là CHV; mở các lớp tập huấn, đào tạo bồi dưỡng cả chuyên môn nghiệp vụ, cả về lý luận chính trị cho cán bộ công chức THADS; đối với các huyện miền núi cần chú trọng đào tạo nguồn tại chỗ; tăng cường trao đổi, phối hợp giữa ban cán sự Đảng, Lãnh đạo Bộ Tư pháp, Tổng cục THADS, Cục THADS với Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Huyện ủy, UBND các cấp trong công tác đánh giá, quy hoạch, luân chuyển, đào tạo, bồi dưỡng, bổ nhiệm, kỹ luật cán bộ, công chức THADS.

3.3.4. Tăng cường phối hợp với các cơ quan hữu quan có liên quan trong việc thực hiện công tác thi hành án dân sự và thực thi pháp luật

Cán bộ công chức THADS tỉnh Quảng Bình cần tham mưu cho Lãnh đạo Cục ban hành Quy chế phối hợp trong công tác THADS, đảm bảo các cơ quan Toà án, Viện kiểm sát, Công an, Thi hành án thực hiện tốt chức năng, trách nhiệm mỗi ngành; thực hiện tốt các quy định của pháp luật trong công tác điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án và phối hợp đồng bộ trong công tác thi hành án theo quy định của Luật. Tiếp tục thực hiện công tác phối hợp giữa cơ quan THADS với chính quyền địa phương, các cơ quan, tổ chức có liên quan trong việc xác minh điều kiện thi hành án, xác nhận các trường hợp đương sự đủ điều kiện để xét miễn, giảm nghĩa vụ thi hành án. Đối với trại giam, trại tạm giam, ngoài phương thức phối hợp qua đường công văn, trường hợp cần thiết CHV trực tiếp xác minh điều kiện thi hành án của người phải thi hành án đang chấp hành hình phạt tù tại trại giam, trại tạm giam.

3.3.5. Nâng cao trình độ cho cán bộ công chức làm công tác thi hành án dân sự đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ công tác thi hành án dân sự

Đối với Lãnh đạo Cục THADS và các Chi cục THADS phải là người được đào tạo bài bản và có năng lực tổ chức quản lý, cũng như chỉ đạo nghiệp vụ. Đối với CHV, Thẩm tra viên, Thư ký và công chức thi hành án khác phải đáp ứng được năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, phải được đào tạo bài bản, được tập huấn nghiệp vụ thường xuyên. Nên quy định rõ trách nhiệm của các cán bộ, công chức khác làm công tác THADS; xây dựng chương trình dài hạn trong việc tổ chức cán bộ của các cơ quan THADS địa phương, chủ động giao quyền điều hành cho Tổng cục THADS đối với mọi hoạt động của các cơ quan Thi hành án cấp tỉnh, huyện; quy định rõ tiêu chuẩn của từng ngạch cán bộ, công chức ngành THADS, không thực hiện việc chuyển ngạch công chức tràn lan.

3.3.6. Tăng cường hoạt động tiếp dân, giải quyết khiếu nại tố cáo, phổ biến pháp luật về thi hành án dân sự

Cần bố trí cán bộ đủ năng lực, trình độ, kinh nghiệm, kỹ năng và phẩm chất để đảm nhiệm công tác tiếp công dân; bố trí địa điểm thích hợp để làm phòng tiếp công dân; thực hiện nghiêm túc Quy chế tiếp công dân của Cục THADS đã ban hành. Khi tiếp công dân cần có thái độ hoà nhã, kiên trì, lắng nghe ý kiến của người khiếu nại. Khi xảy ra khiếu kiện đông người thì phải tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan hữu quan để tiếp dân, đồng thời có biện pháp giải quyết kịp thời, dứt điểm, không để kéo dài, tái khiếu kiện, khiếu kiện vượt cấp. Bên cạnh đó, tăng cường tuyên truyền, giáo dục cho người dân hiểu biết về pháp luật của Nhà nước, đặc biệt là pháp luật về THADS; thuyết phục, vận động nhân dân chấp hành luật và các quyết định giải quyết của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

3.3.7. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm pháp luật đối với hoạt động thi hành án dân sự

Thường xuyên thực hiện kiểm tra, giám sát không những nhằm phát hiện những sai phạm của cán bộ, công chức ngành THADS mà còn là hoạt động nhằm bảo đảm tăng cường hiệu quả hoạt động của các cơ quan THADS. Việc kiểm tra phải đi vào thực chất, kiểm tra theo từng chuyên đề và kiểm tra toàn diện. Bên cạnh đó việc kiểm tra phải có nội dung, phạm vi, thời hạn cụ thể, rõ ràng, tránh làm ảnh hưởng đến công việc của đơn vị được kiểm tra. Việc kiểm tra phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, quan tâm và chú ý việc tự kiểm tra, kiểm tra chéo giữa các cá nhân trong đơn vị và giữa các Chi cục THADS với nhau nhằm kịp thời phát hiện và uốn nắn những sai sót, vi phạm trong thi hành án dân sự. Trường hợp có dấu hiệu vi phạm pháp luật, thì phải kiên quyết khắc phục và xử lý nghiêm.

3.3.8. Bảo đảm cơ sở vật chất kỹ thuật, phương tiện, ngân sách làm việc và hoạt động thi hành án dân sự

Trước hết, cần phải gấp rút xây dựng trụ sở cho các cơ quan THADS cấp huyện đang phải thuê trụ sở làm việc; trang bị phương tiện, công cụ hỗ trợ trong quá trình thi hành án cũng là việc bảo đảm cho cán bộ, công chức THADS tỉnh Quảng Bình yên tâm thực hiện nhiệm vụ hơn; áp dụng các phương tiện khoa học kỹ thuật để xây dựng hệ thống dữ liệu báo cáo, thống kê về thi hành án dân sự. Ứng dụng khoa học công nghệ vào công tác THADS như: trang bị máy thu phát âm thanh, máy vi tính, máy camera tại phòng tiếp công dân để làm cho việc khiếu nại và giải quyết khiếu nại được kiểm soát tốt hơn. Khi thực hiện việc luân chuyển, điều động, biệt phái cán bộ, công chức THADS cần bảo đảm quyền lợi cho người được luân chuyển, điều động, biệt phái, cần thiết xây dựng nhà công vụ cho những người này nghỉ ngơi, công tác. Ngoài ra, phải cải cách chế độ tiền lương, phụ cấp công vụ, phụ cấp ngành và thâm niên nghề cho cán bộ, công chức THADS…

KẾT LUẬN

THADS là hoạt động của nhà nước để những bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án và của các cơ quan có thẩm quyền khác theo quy định được thi hành trên thực tế, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của Nhà nước, của tổ chức và của công dân, làm cho công bằng xã hội trở thành hiện thực, có ý nghĩa thúc đẩy kinh tế – xã hội phát triển. Kể từ khi Luật THADS năm 2008 có hiệu lực, nhà nước đã tăng cường quản lý công tác THADS, từng bước cải cách toàn diện hoạt động THADS trên tất cả các mặt từ thể chế hoạt động, tổ chức bộ máy, chất lượng cán bộ, cơ sở vật chất, kết quả THADS năm sau luôn cao hơn năm trước, giảm án tồn đọng rõ rệt qua từng năm, dư luận xã hội phần nào đã yên tâm, tin tưởng đối với hoạt động THADS.

Nhìn lại thực tế qua hơn 20 năm chuyển giao công tác THADS từ Tòa án nhân dân các cấp sang các cơ quan của Chính phủ, tổ chức và hoạt động của cơ quan THADS đã có những chuyển biến và đạt được những kết quả quan trọng. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được thì hiệu quả hoạt động của các Cơ quan THADS chưa thật sự đáp ứng yêu cầu thực tế đặt ra, cơ chế quản lý, tổ chức, thủ tục thi hành án đã và đang bộc lộ khá nhiều bất cập. Các bất cập đó ở mức độ khác nhau đang tác động trực tiếp, gián tiếp vào tổ chức và hoạt động của cơ quan THADS, trở thành vấn đề được quan tâm, lo lắng của các nhà quản lý, trở thành nổi lo, sự bức xúc của toàn thể xã hội. Trong điều kiện cải cách hành chính, cải cách tư pháp xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, việc hoàn thiện tổ chức và hoạt động của các cơ quan tư pháp nói chung, THADS nói riêng là sự đòi hỏi mang tính tất yếu, khách quan.

Để tiếp tục hoàn thiện tổ chức và hoạt động của các cơ quan THADS nói chung, tổ chức và hoạt động của cơ quan THADS từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình nói riêng, nhằm đảm bảo thực thi công lý, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa vững mạnh cần: Tăng cường vai trò lãnh đạo của cấp ủy Đảng, quản lý điều hành của chính quyền, thủ trưởng đơn vị, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong tổ chức và hoạt động của cơ quan THADS; hoàn thiện pháp luật về THADS và pháp luật có liên quan; kiện toàn tổ chức bộ máy, cơ cấu cán bộ cơ quan THADS; tăng cường phối hợp với các cơ quan hữu quan có liên quan trong việc thực hiện công tác THADS và thực thi pháp luật; nâng cao trình độ cho cán bộ công chức làm công tác THADS đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đặt ra; tăng cường hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo, phổ biến giáo dục pháp luật về thi hành án dân sự; tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm pháp luật đối với hoạt động thi hành án; trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật, phương tiện làm việc cho cán bộ công chức trong cơ quan, bảo đảm hoạt động THADS được tiến hành thuận lợi… Việc khắc phục những tồn tại, bất cập trong tổ chức và hoạt động của cơ quan THADS sẽ góp phần cải cách mạnh mẽ hoạt động thi hành án, thực hiện thắng lợi chủ trương “đẩy mạnh cải cách hành pháp, lập pháp và tư pháp, đổi mới tư duy và quy trình xây dựng pháp luật, nâng cao chất lượng hệ thống pháp luật để tiếp tục xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa”.

Do thời gian nghiên cứu có hạn và được giới hạn trong khuôn khổ của luật văn thạc sĩ Luật học, những vấn đề tác giả nêu trong luận văn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót, tác giả sẽ tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện trong quá trình hoạt động thực tiễn của mình.

LIỆN HỆ:

SĐT+ZALO: 0935568275

E:\DỮ LIỆU COP CỦA CHỊ YẾN\LUAN VAN VIEN HAN LAM\LUAT HINH SU DOT 2\LUAT HANH CHINH\NGUYEN KHANH NA\SAU BAO VE

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *