Hoàn thiện công tác quản lý thu Bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Gio Linh

1. Tính cấp thiết của đề tài

Hiện nay, Bảo hiểm xã hội (BHXH) đã trở thành một công cụ hữu hiệu, mang tính nhân văn sâu sắc để giúp con người vượt qua những khó khăn, rủi ro phát sinh trong cuộc sống và trong quá trình lao động như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí…Vì vậy BHXH ngày càng trở thành nền tảng cơ bản cho chính sách an sinh xã hội của mỗi quốc gia.

Ở nước ta, chính sách BHXH là một trong những chính sách lớn được Đảng và Nhà nước quan tâm thực hiện. Luật Bảo hiểm xã hội được Quốc hội thông qua ngày 29 tháng 6 năm 2006 tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khoá XI và có hiệu lực từ ngày 01 tháng 01 năm 2007. Đối với quỹ BHXH hiện đang được thực hiện nhằm mục tiêu là trở thành một công quỹ độc lập với ngân sách nhà nước, nhằm đảm bảo về tài chính để chi trả các chế độ BHXH cho người lao động (NLĐ). Vì thế công tác thu BHXH (bao gồm cả thu BHXH bắt buộc và tự nguyện) ngày càng trở thành nhiệm vụ quan trọng và ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển bền vững của sự nghiệp BHXH ở nước ta.

Hoạt động quản lý công tác thu BHXH bắt buộc ảnh hưởng trực tiếp đến công tác chi và quá trình thực hiện chính sách BHXH trong tương lai. Do BHXH cũng như các loại hình bảo hiểm khác đều dựa trên nguyên tắc “có đóng, có hưởng”, công tác thu nộp BHXH bắt buộc đã đặt ra yêu cầu thu đúng, đủ, kịp thời. Nếu không thu được BHXH bắt buộc thì quỹ BHXH không có nguồn để chi trả cho các chế độ BHXH cho NLĐ. Do đó, thực hiện công tác thu BHXH bắt buộc đóng một vai trò quyết định, then chốt trong quá trình đảm bảo ổn định cho cuộc sống của NLĐ cũng như các đơn vị sử dụng lao động (SDLĐ) hoạt động bình thường; và công tác quản lý thu BHXH bắt buộc là nhiệm vụ quan trọng và khó khăn của ngành BHXH. Để công tác thu BHXH bắt buộc đạt hiệu quả cao thì đòi hỏi phải có quy trình quản lý thu chặt chẽ, hợp lý, khoa học.

Tuy nhiên trong thời gian vừa qua công tác thu BHXH bắt buộc còn bộc lộ những tồn tại, hạn chế như: số đơn vị sử dụng lao động, số lao động chưa tham gia BHXH bắt buộc còn nhiều, tỷ lệ tăng về mức lương, tiền công tham gia BHXH bắt buộc hàng năm chưa cao, số đơn vị nợ đọng, trốn đóng BHXH bắt buộc tăng nhanh gây ra những ảnh hưởng về quyền lợi cho NLĐ. Cá biệt có nhiều đơn vị lạm dụng quỹ BHXH, tiền đóng BHXH của NLĐ làm vốn sử dụng vào hoạt động kinh doanh của đơn vị mình gây ra nhiều khó khăn cho việc quản lý thu BHXH, ảnh hưởng không nhỏ tới hiệu quả hoạt động công tác thu nộp nói riêng, mất cân bằng thu – chi nói chung.

Để khắc phục những hạn chế trên, nhằm mở rộng và tăng trưởng nguồn thu BHXH bắt buộc, phát triển bền vững quỹ BHXH, rất cần có những giải pháp thiết thực, hiệu quả trong thời gian tới. Từ nhận thức những vấn đề nêu trên, học viên đã chọn đề tài “Hoàn thiện công tác quản lý thu Bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Gio Linh” làm đề tài cho luận văn của mình.

1. Mục tiêu nghiên cứu

• Hệ thống hóa những vấn đề cơ bản về BHXH và công tác thu BHXH
• Phân tích và đánh giá thực trạng công tác quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Gio Linh, chỉ ra những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó.
• Đề xuất giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Gio Linh trong giai đoạn 2018 – 2023.

1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
   • 1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác quản lý thu BHXH.

• • 1. Phạm vi nghiên cứu
• Phạm vi không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Gio Linh.
• Phạm vi thời gian: Các tài liệu và số liệu nghiên cứu công tác thu tại BHXH huyện Gio Linh từ năm 2015 đến năm 2017.
• Phạm vi nội dung: Luận văn không đề cập đến BHXH tự nguyện, Bảo hiểm y tế (BHYT) và đối tượng lực lượng vũ trang.

1. Phương pháp nghiên cứu
   • 1. Phương pháp thu thập số liệu

Số liệu thu thập từ báo cáo hàng năm của BHXH huyện Gio Linh và các sách báo, tạp chí, website.

Nghiên cứu tư liệu, tài liệu về BHXH nói chung và quản lý thu BHXH nói riêng

• • 1. Phương pháp phân tích

Các văn bản quy phạm pháp luật về BHXH

Phương pháp phân tích số liệu thống kê

Phương pháp phân tích các nhân tố

Phương pháp so sánh, tổng hợp trên cơ sở báo cáo của BHXH huyện Gio Linh từ năm 2015 đến năm 2017

1. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn được kết cấu thành 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận về thu Bảo hiểm xã hội và quản lý thu Bảo hiểm xã hội

Chương 2: Thực trạng công tác quản lý thu Bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Gio Linh

Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu Bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Gio Linh

1. Tổng quan tài liệu nghiên cứu

CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI

• 1. TỔNG QUAN VỀ BẢO HIỂM VÀ BẢO HIỂM XÃ HỘI
     1. Tổng quan về bảo hiểm

1.1.1.1 Sự cần thiết khách quan của bảo hiểm

Trong quá trình sản xuất và tái sản xuất, không phải lúc nào con người cũng gặp những thuận lợi, có đủ điều kiện sinh sống bình thường như mong muốn. Trái lại có rất nhiều rủi ro: rủi ro do chính con người tạo ra và rủi ro từ tự nhiên. Khi rơi vào những hoàn cảnh đó, các nhu cầu cần thiết trong cuộc sống không giảm đi mà tăng thêm, thậm chí phát sinh thêm các nhu cầu mới.

Hậu quả của những rủi ro đó làm cho đời sống con người không đạt được những kết quả như đã định trước, gây mất tổn thất cho quá trình sản xuất và xã hội. Để đối phó với rủi ro, con người có nhiều biện pháp để kiểm soát và hạn chế hậu quả mà rủi ro gây ra.

Hiện nay, theo quan điểm của các chuyên gia về quản lý rủi ro, có 2 nhóm biện pháp: nhóm các biện pháp kiểm soát rủi ro và nhóm các biện pháp tài trợ rủi ro.

Bảo hiểm ra đời là đòi hỏi khách quan của cuộc sống và của hoạt động sản xuất kinh doanh. Xã hội càng phát triển và văn minh thì hoạt động bảo hiểm cũng ngày càng phát triển và không thể thiếu đối với mỗi cá nhân, tổ chức và mỗi quốc gia.

• • • 1. Khái niệm bảo hiểm

Hiện nay có nhiều khái niệm khác nhau về bảo hiểm dựa trên những góc độ và mục đích nghiên cứu cụ thể.

Trên cơ sở các khía cạnh đó, khái niệm bảo hiểm được hiểu như sau: “Bảo hiểm là một hoạt động dịch vụ tài chính, thông qua đó một cá nhân hay một tổ chức có quyền được hưởng bồi thường hoặc chi trả tiền bảo hiểm nếu rủi ro hay sự kiện bảo hiểm xảy ra nhờ vào khoản đóng góp phí bảo hiểm cho mình hay cho người thứ ba. Khoản tiền bồi thường hoặc chi trả này do một tổ chức đảm nhận, tổ chức này có trách nhiệm trước rủi ro hay sự kiện bảo hiểm và bù trừ chúng theo quy luật thống kê”. [15, tr.10-11].

• • • 1. Lợi ích của bảo hiểm

Bảo hiểm góp phần ổn định tài chính cho người tham gia trước tổn thất do rủi ro gây ra

Bảo hiểm tạo nguồn vốn cho đầu tư tăng trưởng kinh tế

Bảo hiểm đóng góp một phần cho ngân sách nhà nước

Bảo hiểm góp phần ngăn ngừa và hạn chế tổn thất, giúp cuộc sống của con người an toàn, xã hội trật tự hơn

Bảo hiểm góp phần thúc đẩy quan hệ kinh tế giữa các nước

Bảo hiểm góp phần tạo thêm công ăn việc làm cho người lao động, tạo nếp sống tiết kiệm trên phạm vi toàn xã hội

Bảo hiểm là chỗ dựa tinh thần cho mọi người dân, mọi tổ chức kinh tế- xã hội

• • • 1. Bản chất của bảo hiểm

Bảo hiểm hoạt động theo quy luật “số đông bù số ít”, trên cơ sở quy tụ nhiều người có cùng rủi ro thành cộng đồng nhằm phân tán hậu quả tài chính của những vụ tổn thất. Các khoản đóng góp về tài chính của họ cho phép bồi thường hoặc chi trả theo quy luật thống kê những thiệt hại mà một số người trong tập hợp hoặc người thứ ba phải gánh chịu khi tổn thất hoặc sự kiện bảo hiểm xảy ra. Theo quy luật này, càng nhiều người tham gia bảo hiểm thì san sẻ rủi ro càng được thực hiện dễ dàng hơn.

Bản chất của BHXH là sự bảo đảm bù đắp một phần hoặc thay thế thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết trên cơ sở đóng góp vào quỹ BHXH do Nhà nước tổ chức thực hiện.

• • 1. Tổng quan về BHXH
       1. Khái niệm về BHXH

Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một trong những loại hình bảo hiểm ra đời khá sớm và ngày nay đã được phổ biến ở tất cả các nước trên thế giới. Đây là một loại hình bảo hiểm đặc biệt, ít mang tính chất kinh doanh thương mại mà chủ yếu là tính nhân đạo và nhân văn cao cả.

Mặc dù đã có quá trình phát triển tương đối dài nhưng đến nay vẫn chưa có khái niệm thống nhất về BHXH.

Vì vậy, để phù hợp với tình hình thực tế của nước ta, Luật BHXH đã được ban hành năm 2006 với khái niệm về BHXH quy định như sau: “Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của NLĐ khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội”.

• • • 1. Đặc điểm của BHXH

BHXH mang tính chất xã hội, phi lợi nhuận

BHXH bảo hiểm cho NLĐ trong và sau quá trình lao động.

NLĐ muốn được hưởng trợ cấp BHXH thì phải có nghĩa vụ đóng BHXH

BHXH chỉ bảo đảm cho các rủi ro bản thân,

Mức hưởng BHXH được tính trên cơ sở mức đóng, thời gian đóng.

BHXH là một hoạt động thỏa thuận và không thỏa thuận, thể hiện ở chỗ BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện.

• • • 1. Phân loại BHXH

Bảo hiểm xã hội bắt buộc: là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà người lao động và người sử dụng lao động phải tham gia.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã hội mà NLĐ tự nguyện tham gia, được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình để hưởng BHXH.

• • • 1. Vai trò của BHXH

Trong điều kiện nền kinh tế ngày càng phát triển và nhu cầu của con người ngày càng tăng lên, BHXH ngày càng trở nên quan trọng góp phần đảm bảo công tác xã hội và phát triển xã hội một cách bền vững. BHXH giữ vai trò quan trọng không chỉ với NLĐ mà còn có ý nghĩa to lớn đối với người sử dụng lao động và toàn thể xã hội.

• • • 1. Quỹ BHXH

Khái niệm quỹ BHXH

Quỹ BHXH là một quỹ tài chính độc lập, tập trung nằm ngoài ngân sách Nhà nước. Quỹ này được dùng để chi trả trợ cấp cho các đối tượng hưởng BHXH và chi phí cho sự nghiệp quản lý BHXH ở các cấp, các nghành.

Có thể hiểu quỹ BHXH là tập hợp đóng góp bằng tiền của các bên tham gia BHXH: NLĐ, NSDLĐ, Nhà nước bù thiếu nhằm mục đích chi trả cho các chế độ BHXH và đảm bảo cho hoạt động của hệ thống BHXH.

Đặc điểm của quỹ BHXH

Nguyên tắc quản lý của quỹ BHXH là cân bằng thu – chi

Phân phối quỹ BHXH vừa mang tính chất hoàn trả, vừa mang tính chất không hoàn trả

Quỹ BHXH là hạt nhân, là nội dung vật chất của tài chính BHXH

Nguồn hình thành quỹ BHXH: Quỹ BHXH được hình thành từ các nguồn sau: Người lao động; Người sử dụng lao động; Nhà nước; Các nguồn khác.

Mục đích sử dụng quỹ BHXH: Chi trả trợ cấp cho các chế độ BHXH; Chi phí cho sự nghiệp quản lý BHXH; Phần quỹ nhàn rỗi còn được sử dụng để đầu tư sinh lợi.

• 1. THU BHXH VÀ QUẢN LÝ THU BHXH
     1. Thu BHXH
        1. Khái niệm thu BHXH

Thu BHXH là việc Nhà nước dùng quyền lực của mình bắt các đối tượng phải đóng BHXH theo mức phí quy định hoặc cho phép một số đối tượng tự nguyện tham gia, lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình. Trên cơ sở đó hình thành một quỹ tiền tệ tập trung nhằm mục đích bảo đảm cho các hoạt động BHXH [16].

Thu BHXH thực chất là quá trình phân phối lại một phần thu nhập của các đối tượng tham gia BHXH, phân phối và phân phối lại của cải xã hội dưới dạng giá trị, nhằm giải quyết hài hòa các lợi ích kinh tế, góp phần đảm bảo sự công bằng xã hội.

• • • 1. Nguyên tắc thu BHXH

Thu dựa trên các văn bản pháp luật

Thu đúng, thu đủ, kịp thời

Bảo đảm quyền lợi người tham gia BHXH

Bảo đảm hoạt động thu BHXH ổn định, bền vững và hiệu quả

• • • 1. Quy trình tổ chức thu và phương thức thu BHXH

Quy trình được thực hiện qua các bước sau

Bước 1: NLĐ kê khai hồ theo quy định và nộp cho đơn vị nơi đang làm việc

Bước 2: NSDLĐ sẽ tổng họp hồ sơ của tất cả lao động để tiến hành đăng ký BHXH lần đầu với cơ quan BHXH phụ trách

Bước 3: Cơ quan BHXH tiếp nhận hồ sơ và danh sách lao động đăng ký tham gia. Cán bộ thu tiến hành thẩm định hồ sơ, sau đó thông báo kết quả và mức đóng góp cho bên sử dụng lao động có người tham gia.

Bước 4: Bên sử dụng lao động sẽ tiến hành đóng BHXH cho người lao động.

Phương thức thu BHXH

Phương thức thu BHXH trực tiếp từ NLĐ

Phương thức thu gián tiếp thông qua hệ thống thuế

Phương thức thu gián tiếp thông qua đơn vị sử dụng lao động

Phương thức thu thông qua hệ thống các đại lý thu cấp dưới

• • 1. Quản lý thu BHXH
       1. Khái niệm quản lý thu BHXH

Từ nội dung về quản lý, có thể đưa ra khái niệm về quản lý thu BHXH như sau: “Quản lý thu BHXH là một quá trình chủ thể quản lý tác động đến đối tượng quản lý, trong hoạt động dự báo, xây dựng chỉ tiêu kế hoạch, tổ chức thực hiện, điều chỉnh và kiểm tra để đạt được mục tiêu quản lý bằng các nguyên tắc và phương pháp nhất định” [18, tr.19].

• • • 1. Vai trò quản lý thu BHXH

Tạo sự thống nhất trong hoạt động thu BHXH

Đảm bảo thu BHXH ổn định, bền vững và hiệu quả

Kiểm tra, đánh giá hoạt động thu BHXH

Tăng thu, bảo đảm cân đối quỹ BHXH

• • • 1. Nội dung quản lý thu BHXH

Căn cứ vào tình hình thực tế, mỗi quốc gia xây dựng hệ thống BHXH với các chế độ, chính sách khác nhau mang những nét đặc trưng riêng. Tuy nhiên nội dung công tác quản lý thu BHXH đều gắn với các yếu tố: quản lý đối tượng tham gia BHXH, quản lý mức thu và quản lý quá trình tổ chức thu BHXH.

1. Quản lý đối tượng tham gia BHXH
2. Quản lý mức thu BHXH

1.2.4 Tiêu chí đánh giá kết quả hoạt động quản lý thu BHXH

1.2.4.1 Mức độ hoàn thành kế hoạch thu BHXH trong năm

1.2.4.2 Chỉ tiêu nợ đọng BHXH trong năm

1.2.4.3 Chỉ tiêu khắc phục nợ đọng BHXH

1.2.4.4 Chỉ tiêu về chất lượng các hoạt động hỗ trợ công tác thu (tuyên truyền, thanh tra, kiểm tra, hướng dẫn nghiệp vụ…)

1.3 CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUẢN LÝ THU BHXH

1.3.1 Nguyên nhân khách quan

Điều kiện kinh tế – xã hội

Trình độ dân trí

Chính sách tiền lương – tiền công

Quy định về xử phạt vi phạm pháp luật

1.3.2 Nguyên nhân chủ quan

Công tác tuyên truyền về hệ thống pháp luật và quy định về Luật BHXH

Năng lực và chất lượng đội ngũ cán bộ BHXH

Các phương tiện hỗ trợ quản lý thu

• 1. Kinh nghiệm quản lý thu BHXH ở Tỉnh Quảng Trị và địa bàn huyện Gio Linh

1. Kinh nghiệm quản lý thu BHXH ở Tỉnh Quảng Trị
2. Kinh nghiệm quản lý thu BHXH ở địa bàn huyện Gio Linh
3. Bài học kinh nghiệm

CHƯƠNG 2

THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN GIO LINH

• 1. KHÁI QUÁT VỀ BHXH HUYỆN GIO LINH
     1. Quá trình hình thành và phát triển của BHXH huyện Gio Linh
     2. Cơ cấu tổ chức, chức năng và nhiệm vụ của BHXH huyện Gio Linh

2.1.3. Tình hình hoạt động của BHXH huyện Gio Linh

• 1. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THU BHXH TẠI BHXH HUYỆN GIO LINH

2.2.1 Thu BHXH

Hiện nay, bộ phận thu tại BHXH huyện Gio Linh được sắp xếp 04 cán bộ chuyên trách với trình độ đại học các chuyên ngành có liên quan. Trong đó, có 01 cán bộ giữ chức vụ tổ trưởng, chịu trách nhiệm quản lý chung các nghiệp vụ tại bộ phận thu.

Trên địa bàn huyện có tất cả 19 xã và 02 thị trấn và được chia đều cho 03 cán bộ thu còn lại phụ trách.

2.2.2 Quy trình tổ chức thu BHXH

NLĐ

NSDLĐ

BHXH huyện Gio Linh

Hồ sơ sai, trả lại

Hồ sơ đúng, gửi thông báo kết quả đóng BHXH

Sơ đồ 2.2: Quy trình tổ chức thu BHXH tại BHXH huyện Gio Linh

2.2.3 Phương thức thu

Hiện nay phương thức thu BHXH được áp dụng chủ yếu tại BHXH huyện Gio Linh là phương thức thu gián tiếp thông qua NSDLĐ, có nghĩa là NSDLĐ sẽ có trách nhiệm đóng BHXH cho NLĐ.

NSDLĐ sẽ tiến hành nộp đóng BHXH hàng tháng qua một kênh duy nhất là chuyển khoản thông qua 02 tài khoản giao dịch duy nhất của cơ quan BHXH huyện Gio Linh là tài khoản tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Gio Linh và tài khoản tại Kho bạc Nhà nước huyện Gio Linh.

• 1. CÔNG TÁC THU BHXH TẠI BHXH HUYỆN GIO LINH

2.3.1 Đối tượng tham gia BHXH

Người sử dụng lao động

Bảng 2.3: Đơn vị SDLĐ tham gia BHXH bắt buộc tại BHXH huyện Gio Linh giai đoạn 2015 – 2017

(Đơn vị tính: đơn vị)

(Nguồn: BHXH huyện Gio Linh)

Bảng số liệu 2.3 cho thấy các đơn vị thuộc cơ quan hành chính và DN nhà nước có số lượng đơn vị phải tham gia không thay đổi qua các năm với 02 đơn vị thuộc khối DN nhà nước và 21 đơn vị thuộc khối xã, phường, thị trấn. Và các đơn vị này đều đã tham gia BHXH đầy đủ.

Người lao động

Bảng 2.4: Cơ cấu người lao động tham gia BHXH bắt buộc tại BHXH huyện Gio Linh giai đoạn 2015 – 2017

(Đơn vị tính: người,%)

(Nguồn: BHXH huyện Gio Linh)

Qua 03 năm, số lượng lao động tham gia BHXH tại các khối đơn vị đã có sự tăng trưởng đáng kể. Năm 2015, số lượng là 3.333 lao động, và đã tăng lên 8,52% lên 3.617 lao động năm 2016. Năm 2017, số lượng lao động tham gia BHXH là 4.060 người, tương ứng tăng 12,25% so với năm 2016.

2.3.2 Mức thu và phương thức thu BHXH tại BHXH huyện Gio Linh

Nguồn thu như trình bày ở phần trên được hình thành từ sự đóng góp của người lao động, người sử dụng lao động và sự hỗ trợ của Nhà nước. Sự hỗ trợ của Nhà nước đóng BHXH cho người lao động bằng 17% tổng quỹ tiền lương của đơn vị đối với cán bộ, công chức hành chính, sự nghiệp, Đảng, đoàn thể và doanh nghiệp nhà nước thông qua người sử dụng lao động. Việc quản lý nguồn thu BHXH trên địa bàn huyện Gio Linh trong những năm qua đảm bảo theo đúng các quy định.

Mức thu BHXH huyện Gio Linh qua các năm đã có sự điều chỉnh phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội cũng như lộ trình đã được định hướng của Chính phủ.

• • 1. Quản lý công tác thu BHXH tại BHXH huyện Gio Linh

2.3.3.1 Quản lý việc phân cấp thu BHXH

Căn cứ tình hình thu BHXH tại các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh. Bảo hiểm xã hội huyện Gio Linh đã xác định rõ, việc phân cấp quản lý thu BHXH có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thành các chỉ tiêu kế hoạch thu BHXH hàng năm. Căn cứ số lượng đơn vị trên địa bàn, số lượng và năng lực của cán bộ quản lý thu BHXH tại BHXH các huyện, thị xã, thành phố.

• • • 1. Lập kế hoạch thu BHXH

BHXH huyện căn cứ vào danh sách lao động, quỹ lương trích nộp của các đơn vị và đối tượng tham gia BHXH để kiểm tra, đối chiếu, tổng hợp và lập thành 02 bản kế hoạch thu BHXH năm sau, 01 bản lưu tại BHXH huyện, 01 bản gửi BHXH tỉnh Quảng Trị trước ngày 05/11 hàng năm theo mẫu K01-TS.

BHXH tỉnh Quảng Trị căn cứ vào danh sách lao động, quỹ lương trích nộp BHXH của các đơn vị do BHXH tỉnh trực tiếp thu, thực hiện kiểm tra, tổng hợp lập kế hoạch thu BHXH cho năm sau. Đồng thời, tổng hợp kế hoạch thu BHXH của các huyện, thị xã cùng với phòng thu của BHXH tỉnh để lập kế hoạch thu BHXH của toàn tỉnh.

• • • 1. Quản lý quy trình thu và phương thức thu BHXH

Để quản lý công tác thu được khoa học và hiệu quả, các khối đơn vị tham gia BHXH được giao cho các cán bộ chuyên quản cụ thể phụ trách; chịu trách nhiệm quản lý, giám sát và báo cáo tình hình thực hiện công tác thu cho Giám đốc, Phó giám đốc.

Hiện nay, tại BHXH huyện Gio Linh có 04 cán bộ chuyên quản thu, được phân chia đều các đơn vị thuộc các loại hình doanh nghiệp, hành chính sự nghiệp, phường xã. Như vậy, bình quân mỗi cán bộ thu phải quản lý thu khoảng 1.000 lao động. Đây là một khối lượng công việc không hề nhỏ với các cán bộ làm công tác quản lý thu khi các đơn vị sử dụng lao động đều có sự biến động về lao động, tiền lương hàng tháng, thậm chí là việc trốn đóng, lách luật BHXH.

• • • 1. Quản lý tiền thu BHXH và nợ đọng BHXH

Công tác kiểm tra việc thực hiện kế hoạch thu BHXH đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá hoạt động quản lý thu, kế hoạch thu BHXH có hiệu quả hay không; việc thực hiện các quy định về BHXH của các đơn vị có vi phạm hay không; tỷ lệ nợ đọng, trốn đóng BHXH có giảm hay không.

Hiện nay, BHXH huyện Gio Linh luôn tiến hành kiểm tra, giám sát thu BHXH song song với việc tổ chức thực hiện thu để có thể kịp thời chấn chỉnh, tháo gỡ khó khăn cho cán bộ quản lý thu khi tiếp xúc với đơn vị có dấu hiệu vi phạm, cố tình nợ đọng, trốn đóng BHXH.

Trong 03 năm từ 2015 đến 2017, BHXH huyện Gio Linh đã tiến hành 102 cuộc kiểm tra, bao gồm cả kiểm tra của cơ quan BHXH huyện và kiểm tra liên ngành. Thông qua việc kiểm tra đã phát hiện và xử lý nhiều trường hợp vi phạm các quy định của BHXH, chủ yếu là không kê khai đủ số lượng lao động thuộc diện tham gia BHXH, kê khai mức lương đóng BHXH thấp hơn mức lương thực tế, ký hợp đồng thời vụ dưới 03 tháng để né tránh việc đóng BHXH.

• 1. ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BHXH TẠI BHXH HUYỆN GIO LINH

2.4.1 Những kết quả đạt được

Thứ nhất, tổng số NLĐ tham gia BHXH đã phát triển và mở rộng.

Thứ hai, số tiền nợ đóng BHXH của các khối đơn vị đã có sự chuyển biến tích cực.

Thứ ba, kết quả thu BHXH qua các năm đã có sự tăng trưởng đồng đều ở các khối.

Thứ tư, các bước triển khai công tác thu BHXH đã có được chuyên môn hóa. Giảm bớt các bước rườm ra và dần hiện đại hóa bằng công nghệ thông tin.

Thứ năm, các cán bộ BHXH huyện Gio Linh.

Trên đây là những kết quả mà BHXH huyện Gio Linh đã đạt được trong những năm vừa qua, góp phần tích cực vào kết quả hoạt động chung của toàn ngành BHXH nói chung và BHXH tỉnh Quảng Trị nói riêng.

• • 1. Những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân

Thứ nhất, trốn đóng, lách luật

Thứ hai, tỷ lệ tham gia BHXH của khối DN ngoài quốc doanh còn thấp.

Thứ ba, tình trạng thất thoát nguồn thu BHXH còn lớn.

Thứ tư, chế tài xử phạt đối với các đơn vị vi phạm còn quá nhẹ, chưa đủ sức răn đe.

Thứ năm, khó khăn trong việc áp dụng các thay đổi trong cơ chế chính sách BHXH.

Thứ sáu, quá tải công việc đối với cán bộ thu khi số lượng đối tượng tham gia BHXH ngày càng tăng lên.

Nguyên nhân gây ra hạn chế trên:

Thứ nhất, nhận thức về BHXH của người sử dụng lao động còn hạn chế

Thứ hai, thanh tra, kiểm tra còn nhiều hạn chế, vướng mắc

Thứ ba, công tác dự báo còn nhiều hạn chế

Thứ tư, công tác quản lý thu tại BHXH Gio Linh còn hạn chế, yếu kém

Trên đây là một số hạn chế còn tồn tại trong công tác quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Gio Linh. Để khắc phục tình trạng trên, BHXH huyện Gio Linh cần đưa ra các biện pháp để hoàn thiện hơn công tác thu BHXH.

CHƯƠNG 3

MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN GIO LINH

• 1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA BHXH HUYỆN GIO LINH TRONG GIAI ĐOẠN 2018 – 2023
     1. Định hướng và nhiệm vụ công tác thực hiện chính sách BHXH
• Định hướng: BHXH huyện Gio Linh đã có những định hướng nhiệm vụ cụ thể trong giai đoạn 2018 – 2023 như sau:

Tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được trong công tác thực hiện chế độ chính sách BHXH

Không ngừng đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác quản lý, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các nghiệp vụ.

Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan ban ngành trong việc kiểm soát, mở rộng đối tượng tham gia lao động.

Nâng cao chất lượng bộ máy quản lý, năng lực và trách nhiệm nghề nghiệp của các cán bộ BHXH.

Đẩy mạnh công tác thi đua khen thưởng để động viên đội ngũ cán bộ BHXH huyện, nâng cao hiệu quả công tác chuyên môn.

Kiểm tra, theo dõi, quản lý chặt chẽ đối tượng, chính sách một cách chính xác; đảm bảo quyền lợi của đối tượng tham gia BHXH.

• Nhiệm vụ

BHXH huyện Gio Linh cũng đặt ra những nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn 2018 – 2023 như sau:

Công tác lập dự toán kế hoạch thu BHXH hàng năm cần căn cứ trên các số liệu thực tế, có độ chính xác cao, có tính khoa học, phù hợp với tình phát triển kinh tế trên địa bàn.

Quản lý đầy đủ, chính xác, kịp thời các đối tượng tham gia BHXH bắt buộc theo quy định của Luật BHXH.

Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng để kiểm tra, giám sát việc thực hiện đăng ký thang bảng lương, quỹ tiền lương và thực hiện thu nộp BHXH.

Quản lý thu BHXH phải gắn liền với quản lý chi các chế độ BHXH.

Hoàn thiện khâu tổ chức cán bộ sao cho phù hợp với năng lực chuyên môn của từng cán bộ.

Có các chế độ khen thưởng, đãi ngộ đối với các cán bộ chuyên quản thu đã có thành tích xuất sắc.

Áp dụng công nghệ thông tin hiện đại, hợp lý, khoa học có chiều sâu trong quản lý thu BHXH nhằm tinh giảm biên chế.

Trang bị đầy đủ cơ sở vật chất từ trụ sở làm việc đến trang thiết bị làm việc, đảm bảo các cán bộ quản lý thu BHXH có thể ứng dụng công nghệ thông tin vào giải quyết các nghiệp vụ chuyên môn.

• • 1. Mục tiêu phát triển của BHXH huyện Gio Linh giai đoạn 2018 – 2023

Mục tiêu chung của Chiến lược nhằm tiếp tục phát triển ngành Bảo hiểm xã hội Việt Nam theo hướng hiện đại, đảm bảo đủ năng lực và điều kiện để nâng cao chất lượng, hiệu quả phục vụ và tổ chức thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Các mục tiêu cụ thể bao gồm:

– Phấn đấu đến năm 2020 có khoảng 50% lực lượng lao động tham gia BHXHvà tiến tới năm 2023 sẽ có 60% tham gia đóng XHXH; 35% lực lượng lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp và giữ vững con số trên 80% dân số tham gia bảo hiểm y tế.

– Quản lý, sử dụng đúng quy định và có hiệu quả quỹ bảo hiểm xã hội, quỹ bảo hiểm y tế nhằm bảo đảm quỹ bảo hiểm xã hội cân đối trong dài hạn, quỹ bảo hiểm y tế cân đối hàng năm.

– Tiêu chuẩn hóa quy trình nghiệp vụ và quản lý đối tượng, đảm bảo chậm nhất đến năm 2015 phải hoàn thành việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2008 vào hoạt động của các cơ quan trong toàn ngành.

– Kiện toàn hệ thống tổ chức bộ máy ngành Bảo hiểm xã hội Việt Nam

– Hoàn thiện hạ tầng công nghệ thông tin để giải quyết các chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế theo lộ trình chậm nhất đến năm 2018 đảm bảo liên thông, kết nối thông tin giữa các đơn vị bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh, thành phố.

– Thực hiện nhiệm vụ chung của toàn ngành BHXH đề ra

– Xây dựng các biện pháp hữu hiệu nhằm nâng cao hiệu quả cho công tác quản lý thu BHXH để bảo vệ quyền lợi cho người lao động.

– Tập trung trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật, đẩy nhanh hiện đại hoá phương tiện quản lý bằng công nghệ thông tin trong quản lý các mặt công tác của ngành để quản lý chặt chẽ hơn, phục vụ đối tượng, phục vụ người lao động tốt hơn.

• 1. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BHXH TẠI BHXH HUYỆN GIO LINH
     1. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát nhằm phát hiện sai phạm trong việc trích đóng BHXH
• Thực hiện kiểm tra, thanh tra định kỳ thông qua số liệu hàng tháng, hàng quý, hàng năm để có thể nắm được tình hình lao động tham gia BHXH, số tiền nộp BHXH, số tiền nợ đọng, thời gian nợ đọng…
• Đối với các đơn vị bắt đầu xuất hiện tình trạng nợ đọng BHXH, tiến hành kiểm tra trực tiếp, làm việc với đơn vị để tìm hiểu nguyên nhân, từ đó đưa ra biện pháp khắc phục kịp thời.
• Trường hợp các đơn vị chây ì, nợ đọng BHXH kéo dài, cơ quan BHXH huyện Gio Linh sẽ phối hợp với cơ quan ban ngành để tiến hành lập biên bản, xử phạt hành chính, thậm chí là truy tố.
• Việc kiểm tra, thanh tra không chỉ thực hiện từ một phía cơ quan BHXH huyện mà cần có sự phối kết hợp với các cơ quan ban ngành trong huyện để có thể đối chiếu số liệu kết quả về tình hình của các đơn vị trên địa bàn như đơn vị mới thành lập, đơn vị đã phá sản, loại hình sản xuất kinh doanh, thang bảng lương…
  • 1. Tăng cường tuyên truyền vận động để các đơn vị sử dụng lao động và người lao động nhận thức được tầm quan trọng của việc tham gia đóng BHXH

Trong thời gian qua, BHXH huyện Gio Linh đã thực hiện nhiều đợt tuyên truyền về BHXH thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, báo, đài, tổ chức các buổi tọa đàm để có thể giải quyết những thắc mắc của mọi người dân. Tuy nhiên các hình thức tổ chức nêu trên chưa được thực hiện thường xuyên, nội dung chưa phong phú và hấp dẫn. Hơn nữa hình thức tổ chức chưa đa dạng nên hiệu quả đạt được không cao. Vì vậy để đẩy mạnh hơn nữa công tác thông tin, tuyên truyền với nhiều đối tượng khác nhau, BHXH huyện Gio Linh phải nắm được các đối tượng tham gia BHXH, phải thay đổi nội dung cũng như hình thức tuyên truyền.

• • 1. Phối hợp với các cơ quan ban ngành có liên quan để khắc phục tình trạng thất thoát nguồn thu BHXH
• Tăng cường phối hợp với các cơ quan ban ngành liên quan
• Liên tục trao đổi, giữ mối quan hệ chặt chẽ với các ngành chức năng
• Phối hợp chặt chẽ với ngành Lao động thương binh và xã hội thông qua các báo cáo, các tờ trình
• Phối hợp với Liên đoàn lao động huyện trong việc vận động, thành lập công đoàn cơ sở tại các đơn vị, nhằm đại diện hợp pháp và quyền lợi cho NLĐ.
• Phối hợp với Hội đồng thi đua khen thưởng ở các xã, phường, thị trấn, đưa ra các chỉ tiêu đánh giá công tác BHXH nhằm xét khen thưởng, động viên đối với các đơn vị thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các chế độ BHXH.
  • 1. Có chế độ khen thưởng hợp lý, chế tài xử lý nghiêm minh đối với các đơn vị trốn đóng BHXH, chây ì thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH cho người lao động

– Các đơn vị không tham gia trích đóng BHXH cho người lao động, khi xảy ra các trường hợp giải quyết chế độ, đơn vị sử dụng lao động hoàn toàn chịu trách nhiệm giải quyết các chế độ phúc lợi theo như luật lao động đã quy định.

– Các cơ quan ban ngành trên địa bàn huyện phối hợp với cơ quan BHXH đưa chỉ tiêu số lượng lao động và tổng quỹ lương trích đóng BHXH vào đánh giá năng lực của các doanh nghiệp khi ký kết.

– Các ngân hàng cổ phần trên địa bàn huyện Gio Linh thực hiện chi trả song song lương và trích đóng tiền BHXH đúng theo quỹ lương tương tự như việc chi ủy nhiệm chi ngân sách tại Ngân hàng Nhà nước.

– Đối với các đơn vị hành chính sự nghiệp và khối doanh nghiệp nhà nước, cần phối hợp đưa chỉ tiêu hoàn thành đóng BHXH vào chỉ tiêu hoàn thành nhiệm vụ và thi đua khen thưởng, có hình thức khiển trách, kỷ luật đối với những đơn vị chậm kê khai, trốn đóng BHXH.

– Đối với các đơn vị trốn đóng BHXH trong thời gian dài cần thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành, phối hợp với Công an kinh tế, sở tài chính và cục thuế thanh tra toàn bộ hoạt động của đơn vị nhằm tránh việc trốn tránh các nghĩa vụ khác đối với Nhà nước và người lao động.

• • 1. Cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin để triển khai các cơ chế chính sách, luật BHXH cũng như áp dụng các sáng kiến kinh nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu BHXH
• Thực hiện công khai các giấy tờ, văn bản hướng dẫn, các thủ tục tham gia BHXH trên các phương tiện thông tin đại chúng nhằm tránh cho các đối tượng hiểu sai và thực hiện sai quy định.
• Rà soát, điều chỉnh lại chức năng, nhiệm vụ các phòng ban, đảm bảo không chồng chéo, không bỏ sót; đồng thời có sự phối hợp, kiểm soát giữa các phòng ban với nhau.
  • 1. Nâng cao năng lực cán bộ quản lý thu BHXH, giảm áp lực công việc lên bộ phận thu BHXH
• Tổ chức các lớp đào tạo bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ thường xuyên về BHXH cho các cán bộ công chức.
• Hàng năm, cử cán bộ trong cơ quan đi học hỏi kinh nghiệm ở các địa phương khác và các lớp bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ.
• Tạo điều kiện cho các cán bộ trẻ chưa có nhiều kinh nghiệm đi học các lớp chuyên ngành về BHXH để được đào tạo một cách có hệ thống, bài bản và khoa học.
• Luôn coi trọng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, năng lực chuyên môn và ý thức trách nhiệm của cán bộ làm công tác quản lý thu BHXH.

Bên cạnh đó, cán bộ thu luôn luôn chú trọng quan tâm đến các tổ chức, đơn vị mà mình trực tiếp quản lý.

• • 1. Hoàn thiện công tác dự báo tình hình biến động của số lượng đơn vị sử dụng lao động cũng như người lao động trên địa bàn

Để tránh việc bị động khi có sự thay đổi về các chỉ tiêu thu BHXH trên địa bàn, lãnh đạo BHXH huyện Gio Linh cần đưa ra một số phương án nhằm dự đoán tình hình thu BHXH trên địa bàn trong ngắn hạn cũng như dài hạn bằng một số phương pháp như:

Thường xuyên theo dõi, cập nhật các văn bản, quy định mới của Nhà nước có liên quan đến công tác thu BHXH, phân tích xu hướng của từng khối đơn vị nếu văn bản, dự thảo đi vào thực tiễn, từ đó có hướng điều chỉnh sao cho phù hợp với tình hình chung của địa phương.

Cán bộ quản lý thu cần thường xuyên liên lạc, lập các kênh thông tin trao đổi với cán bộ thu ở các huyện/thị trấn lân cận hoặc có điều kiện kinh tế, xã hội tương tự như huyện Gio Linh để tìm ra phương hướng tối ưu để thực hiện các kế hoạch thu đã đề ra.

Cán bộ tổng hợp thu cần lập kế hoạch cho chuyên quản thu về đơn vị nắm bắt tình hình kinh doanh, định hướng phát triển và tình hình nhân sự của từng đơn vị, lắng nghe tâm tư nguyện vọng của người lao động, từ đó chia ra các khối đơn vị có tính ổn định cao và những nhóm đơn vị cần tăng cường tuyên truyền vận động, hỗ trợ về nghiệp vụ.

• 1. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ
     1. Kiến nghị với Nhà nước
        1. Bổ sung, ban hành và hoàn thiện hệ thống pháp luật BHXH nhằm tạo sự thống nhất trong việc triển khai BHXH
        2. Tăng cường chỉ đạo các cơ quan ban ngành liên quan trong việc phối hợp quản lý nhà nước về BHXH
        3. Nhà nước tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế phát triển
        4. Nhà nước nên áp dụng việc thu nộp BHXH thông qua thu nộp thuế từ các DN, đơn vị SDLĐ
     2. Kiến nghị cơ quan BHXH Việt Nam
        1. Hoàn thiện bộ máy tổ chức BHXH Việt Nam
        2. Thực hiện quy hoạch và đào tạo cán bộ
        3. Tăng cường đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất phục vụ công tác quản lý thu BHXH
        4. Tăng cường cải cách thủ tục hành chính
        5. Thiết lập đường dây nóng về vấn đề BHXH
        6. Bảo toàn và tăng trưởng quỹ BHXH:

KẾT LUẬN

BHXH ở Việt Nam là một chính sách lớn của Đảng và Nhà nước ta, đã và đang phát huy vai trò hết sức to lớn đối với NLĐ, góp phần ổn định đời sống của hàng triệu NLĐ và gia đình họ khi gặp phải những trường hợp khó khăn như ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất.

BHXH đã thực sự trở thành xương sống của hệ thống An sinh xã hội, một công cụ để Nhà nước thực hiện chiến lược xã hội hóa các hoạt động xã hội và từng bước giảm dần sự bao cấp của Ngân sách nhà nước thông qua việc xác lập trách nhiệm của NSDLĐ và NLĐ cũng như sự đóng góp vào quỹ BHXH từ những nguồn lực khác nhau. Để quỹ BHXH ngày càng phát triển an toàn và ổn định thì vai trò công tác quản lý thu BHXH là hết sức quan trọng và cần thiết.

BHXH huyện Gio Linh đã đạt được nhiều thành tích khả quan, hoàn thành trên 80% kế hoạch thu được giao của BHXH tỉnh Quảng Trị qua các năm, số thu quỹ BHXH năm sau luôn cao hơn năm trước, số đối tượng tham gia BHXH ngày càng được mở rộng…giúp NLĐ ổn định cuộc sống và an tâm lao động.

Tuy nhiên bên cạnh những mặt đã đạt được, công tác quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Gio Linh vẫn còn những hạn chế, tồn tại cần được khắc phục, sửa chữa như số nợ đọng BHXH vẫn còn khá cao ở khối DN ngoài quốc doanh, số đối tượng tham gia BHXH thuốc khối DN ngoài quốc doanh mới chỉ đạt 30%… Do đó, việc sửa đổi rất cần sự đổi mới về chính sách, cơ chế của Nhà nước, cùng với sự nỗ lực cái cách, đổi mới phát triển của ngành BHXH để hoàn thiện hơn nữa công tác quản lý thu BHXH phù hợp, thích ứng với tình hình kinh tế xã hội trong thời đại mới.

Trên cơ sở mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu, luận văn đã làm rõ: cơ sở lý luận và thực tiễn nâng cao chất lượng quản lý thu BHXH trên địa bàn, phân tích thực trạng hoạt động quản lý thu BHXH của BHXH huyện Gio Linh trên cơ sở báo cáo của BHXH huyện Gio Linh từ năm 2015 – 2017. Từ đó nêu lên được những vẫn đề còn tồn tại, phân tích nguyên nhân để từ đó để xuất các phương hướng và giải pháp để giải quyết vấn đề.

Qua đề tài nghiên cứu bảo vệ luận văn, em hy vọng kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực, phần nào nâng cao được hiệu quả quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện, giúp cho chính sách BHXH của Nhà nước ngày càng phát triển và hoàn thiện hơn, nâng cao chất lượng đời sống cho NLĐ.

LIỆN HỆ:

SĐT+ZALO: 0935568275

E:\DỮ LIỆU COP CỦA CHỊ YẾN\LUAN VAN DUY TAN\LUAN VAN DUY TAN\TRAN PHUOC HUNG\SAU BAO VE\New folder